میراث علمی شیعه تفسیرو علوم قرآنی

زندگى و آثار احمد نیریزى کاتب بزرگ قرآن کریم

اشاره: میرزا احمد یا میراحمد نیریزى از بزرگترین نسخ نویسان ۱ و خوشنویسان معروف قرن دوازدهم هجرى (اواخر دوران صفویه) است. میرزا احمد در شهر نیریز فارس ۲ چشم به جهان گشود. در صحیفه سجادیه، که به سال ۱۰۸۷ قمرى کتابت کرده و نخستین اثر شناخته شده او به شمار میآید، نام پدرش را سلطان محمد و لقب خود را شمسالد…

امام على (ع) اولین کاتب قرآن

اشاره: خط، هنر تثبیت ذهنیات است با علائم معهود چشم. احتیاج به حفظ خاطره ها نخستین محرک پیدایى خط در بین اقوام عالم بود، جد انسان اولیه براى حفظ امورى که میخواست سالهاى مدید باقى بماند، ابتدا به رسم صور آنها پرداخت و از این تصویرپردازى روش تصویرنگارى را به وجود آورد۱. این مقاله ابتدا به اقسام خط پردا…

تفسیر و تفاسیر شیعه

اشاره: تفسیر در لغت به معنى ایضاح و تبیین است و از این باب است گفته خداوند و لا یاتونک بمثل الا جـئنـاک بـالـحـق و احسن تفسیرا (فرقان، ۳۳) یعنى و هیچ مثلى (از داستانسرائیها) براى تو نمى آورند، مگر آنکه ما براى تو اى محمد آورده ایم در برابر آن به آنچه حق است، با بیان روشنترى که بهتر از آن، محتواى عالى و ارز…

طبقه بندى مفسران شیعه

نخستین گروه مفسران شیعه، تعدادى از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و اله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) هستند که روایات تفسیرى را نقل کرده یا ضبط نموده اند. به اعتقاد شیعه، تعدادى از مفسران در بین صحابه مانند: ابن عباس، ابن مسعود، ابى بن کعب، جابر بن عبدالله انصارى و همچنین جمعى از تابعین مانند: سعید ابن جبیر، یحی…

گزارشى از ترجمه تفسیر منسوب به امام عسکرى(ع)

در آینه زمان با وجود آن که امام حسن عسکرى علیه‏السلام در سال ۲۶۰ ق. به شهادت رسیده، تا صد سال بعد، از تفسیر منسوب به آن حضرت نامى در میان نبوده است و دانشمندانى چون: شیخ کلینى، على بن ابراهیم قمى، احمد برقى، احمد بن ادریس، ابن قولویه، محمد بن همام بغدادى و محمد بن ابراهیم نعمانى، نه تنها حدیثى از این…

نگاهى به قرآن منسوب به امام حسن عسکرى(ع)

بهزاد یوسف‏زاده در یک نگاه موزه آستانه مقدّسه قم که به برکت وجود مرقد نورانى و شریف حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام در سال ۱۳۱۴ ش. فعالیت خود را آغاز نمود، یکى از قدیمى‏ترین موزه‏هاى کشور محسوب مى‏گردد که آثار و نفایس تاریخى و هنرى فراوانى در آن نگهدارى مى‏شود. تنوّع موضوعى آثار تاریخى، از ویژگى‏هاى این موزه به …

امام على علیه السلام پایه گذار علوم قرآنى

 درباره علوم قرآنى تعریف هاى گوناگونى ارائه شده است، زرقانى دراین باره مى نویسد: (علوم قرآنى، دانشهاى مربوط به قرآن کریم است از جنبه نزول، ترتیب، کتابت، قرائت، تفسیر، اعجاز، ناسخ و منسوخ و رفع شبهه ازاین کتاب الهى و علوم مانند آن. موضوع علوم قرآنى، قرآن کریم است.)۱ دکتر صبحى صالح نیز در تعریفى نزدیک …

مفسران شیعه در عصر صفوی (۳)

شرف الدین استرآبادی عالم قرن ۱۰ ق . شرف الدین علی حسینی نجفی . با توجه به نسبت استرآبادی ، شاید خاستگاه او استرآباد بوده است . اززندگی اواطلاعات اندکی دردست است وقدیم ترین آگاهی دربارۀ اومربوط است به حضورش درنجف اشرف وشاگردی نزد محقق کرکی که درمنابع به آن تصریح شده است (مجلسی ، ج ۱، ص ۱۳) . با توجه به این…

مفسران شیعه در قرن پنجم

۱٫شیخ مفید (۳۳۶ - ۴۱۳ ق) تاریخ  نگار ، فقیه ، متکلم ، مفسر ، محدث ۱درقرن های ۴ و ۵ ق . محمد بن محمد بن نعمان ، مشهوربه شیخ مفید، اهل بغداد. دربخش های پیش ، درمبحث فقیهان نام دارشیعه ، به شرحی از زندگانی وآثار و عقاید شیخ مفید به تفصیل پرداخته شد. در این جا صرفاً  به این توجه داریم که او از مفسران شیع…

مفسرین شیعه در قرن سوم

کلبی ، محمد بن سائب (- ۱۴۶ ق) تاریخ نگار ، نسب شناس ، مفسر ، عالم علوم قرآن ۱، ازیاران امام محمد باقر(ع) و امام جعفرصادق (ع) . ابونضرمحمد بن سائب کلبی . درمنابع آمده است که جدش ، بشربن عمرو ، همراه با علی بن ابی طالب (ع) درجنگ جمل شرکت کرد (ابن سعد ، ج ۶ ، ص ۲۵۰ ؛ ابن حجر عسقلانی ، تهذیب التهذیب ،…

مفسران شیعه در قرن چهارم

فرات کوفی محدث ، مفسردرقرن های ۳ و ۴ ق . ابوالقاسم فرات بن ابراهیم بن فرات ، اهل کوفه . از شرح احوال وزندگی او اطلاعی دردست نیست وفقط می دانیم که ازرجال نیمۀ دوم قرن ۳ واوایل قرن ۴ ق است . بدین ترتیب ، می توانیم اورا درطبقۀ استادان شیخ کلینی درنظرآوریم . چه بسا وجود تفسیرش اسباب شهرت اورا فراهم آورده است ؛ …

تفاسیر عرفانی شیعه(۲)

نصیرالدین طوسی ، محمد بن محمد (چهرود قم / طوس ۵۹۷ - ۶۷۲ ق) متفکر ، دانشمند ، فیلسوف ، ریاضی دان ، دولت مرد ، مفسر ، ادیب ایرانی درقرن ۶ و ۷ ق ، همعصرحکومت ایلخانان . محمد بن محمد بن حسن طوسی ، معروف به خواجه نصیرالدین طوسی ، اهل طوس یا روستای چهرود (یا : جهرود) درحوالی قم . ازدرخشان ترین عالمان …

مفسران شیعه در عصر صفوی( ۲)

ملا فتح الله کاشانی (- ۹۸۸) . مفسر ، متکلم درقرن ۱۰ ق ، هم عصر حکومت صفویه . فتح الله فرزند شکرالله ، اهل کاشان . تحصیلات خود را نزد علی بن حسین زواره ای ، شاگرد محقق ثانی ، سپری کرد و از شاگردان خاص او شد و به توسط او از محقق ثانی روایت کرده است . اطلاع از زندگی وی چندان کم است که شگفت می نماید و ش…

مفسران شیعه در قرن های ۱۳ و ۱۴

آقا نجفی اصفهانی (اصفهان ۱۲۶۲ - همان جا ۱۳۳۲ ق) ازعلمای شیعۀ قرن های ۱۳ و ۱۴ ق . شیخ محمد تقی رازی ، معروف به آقا نجفی اصفهانی . دراصفهان زاده شد ودروس اولیه را نزد پدرش ، که ازعلمای زمانۀ خود بود ، فراگرفت . سپس به نجف رفت و نزد میرزا محمد حسن شیرازی دانش اندوخت ومیرزا محمد حسن خود سال ها پیش نزد …

تحلیل مبانی و شیوه‌های تفسیر شیعه

چکیده مقاله «تشیع و قرآن»(Sheism and the Quran)  یکی از مقالات دایره المعارف قرآن لایدن است و دربردارنده مباحثی مانند اصول و شیوه‌های تفسیر شیعه، نقشِ امامان معصوم شیعه در تفسیر قرآن، اختلاف قرائات، روایات تحریف قرآن، و معرّفی برجسته‌ترین مفسران و تفاسیر قرآنی شیعه می‌باشد. نویسنده به عنوان قرآن پژوه خاو…

شیعه، تشیع و قرآن

چکیده دو مقاله‌ی «شیعه» (Sheia) و (Sheism and the Quran) و «تشیع و قرآن» از مقالات دایره المعارف قرآن لایدن در بردارنده مباحثی مانند معنای لغوی و اصطلاحی واژه «شیعه» در قرآن، ‌نظر شیعه درباره‌ی قرآن، و مباحثی پیرامون روایات تحریف قرآن می‌باشد. در این نوشتار مقاله شیعه و بخشی از مقاله تشیع و قرآن ترجمه…