شعر شیعی و شعرای شیعه در عصر اول عباسی

اشاره: تشیع از آغاز عصر عباسیان، سال ۱۳۲ق، تاپان غیبت صغری، ‌سال ۳۲۹ق، از گسترش بیشتری، نسبت به عصر امویان برخوردار بود؛ این مسئله علل و عواملی داشت. اتحاد هاشمیان اعم از عباسیان و علویان در عصر بنی امیه؛ به پایان رسیدن عصر اموی و روی کار آمدن عباسیان سبب ایجاد ‌فرصت برای امام باقر و امام صادق (علیهماا…

سید ابوالحسن جلوه

اشاره: سید ابوالحسن طباطبایی، معروف به میرزا ابوالحسن جلوه (۱۲۳۸ق ـ ۱۳۱۴ق)، از حکما و علمای شیعه قرن ۱۳ هجری قمری است. وی در آرا و اندیشه‌های خود بیشتر به حکمت مشاء متمایل بود و به آرای ملاصدرا و حکمت متعالیه دیدگاهی نقادانه داشت. گفته‌اند او ارتباط اندکی با مردم داشت و تا آخر عمر ازدواج نکرد. پدرش از ادیب…

محتشم کاشانی

اشاره: کمال‌الدین علی مُحْتَشَم کاشانی (۹۰۵ -۹۹۶  ه‍ ق)، شاعر فارسی‌سرای سدهٔ دهم در عهد صفوی است. معروف‌‌ترین اثرش، ترکیب بند اوست که در ایام عزاداری سیدالشهدا (علیه‌السلام)، مجالس سوگواری را با کتیبه‌های منقوش به این اشعار، سیاهپوش می‌کنند. این ترکیب‌بند در دوازده بند، سروده شده و پس از او شاعران بسیاری در استقبال از این …

پروین اعتصامی

اشاره: رخشنده اعتصامی متخلص به پروین (۱۲۸۵-۱۳۲۰ش)، از شعرای زن ایران. پروین تحت تاثیر شخصیت علمی و ادبی پدرش اعتصام‌الملک رشد کرد و اولین شعرش را در هفت‌سالگی سرود. خمیرمایه شعر اعتصامی را مضامین اخلاقی (گاهی با رنگ سیاسی) تشکیل می‌دهد. او در سرودن مناظره[۱] یکی از بهترین‌هاست. پروین، نشان درجه سوم علمی رضاشاه ر…

ملاهادی سبزواری

اشاره: ملاهادی سبزواری (۱۲۱۲-۱۲۸۹ هجری قمری) متخلص به «اسرار»، حکیم، عارف و شاعر شیعی عصر قاجار و بزرگ‌ترین فیلسوف قرن سیزدهم، که در سبزوار متولد شد و در همانجا درگذشت. او گرچه مکتب مستقلی در فلسفه ندارد و بیشتر نظریه فلسفی ملا عبدالرزاق لاهیجی و ملا صدرا را توضیح و شرح داده است، اما منظومه او دوره کام…

مهدی الهی قمشه‌ای

اشاره: محمدمهدی الهی قمشه‌ای (۱۲۸۰- ۱۳۵۲ش)، ملقّب به مُحی الدین، حکیم، عارف، شاعر و مترجم قرآن و صحیفه سجادیه و مفاتیح الجنان است. او را آغازگر عصر ترجمه روان و آزاد قرآن به فارسی خوانده‌اند. از ابتدای تأسیس دانشگاه تهران به مدت ۳۵ سال به تدریس علوم عقلی و ادبیات در این دانشگاه اشتغال داشت. تخلّص شعری وی…

عبدالجواد ادیب نیشابوری

اشاره: عبدالجواد ادیب نیشابوری (۱۲۸۱-ذیقعده ۱۳۴۴ق/۱۸۶۴-مه ۱۹۲۶م)، ادیب، مدرس و شاعر دوره مشروطه. ادیب نیشابوری علاوه بر شعر و ادبیات فارسی در ادبیات عرب نیز مهارت داشت. او بیش از ۴۰ سال در حوزه علمیه مشهد تدریس کرد.از شاگردان او می توان به ملک الشعرای بهار، بدیع الزمان فروزانفر، ادیب طوسی اشاره کرد. د…

ابوالقاسم فردوسی

اشاره: ابوالقاسم حسن منصور معروف به ابوالقاسم فردوسی، شاعر و حماسه سرای ایرانی در قرن چهارم در یکی از روستا های خراسان به نام باژ در سال ۳۲۹ق به دنیا آمد و در سال ۴۱۱ق در هشتاد سالگی از دنیا رفت. درباره مذهب فردوسی، سخنان مختلفی بیان شده است. عبدالجلیل قزوینی اولین کسی است که در کتاب النقض، فردوسی …

محمدعلی معلم حبیب‌آبادی

اشاره: میرزا محمدعلی معلم حبیب‌آبادی از عالمان شیعه قرن ۱۴ق در اصفهان. وی پس از گذراندن تحصیلات علوم دینی در زادگاه خویش به اصفهان رفت و با حضور در مدرسه کاسه‌گران به تدریس، تحقیق و تألیف پرداخت. معلم حبیب‌آبادی به دلیل سروده‌ها و کتاب‌های فراوانی که نگاشته، دارای شهرت است. وی از برخی استادان خویش، ا…

سید احمد ادیب پیشاوری

اشاره: سید احمد ادیب پیشاوری (۱۲۶۰-۱۳۴۹ق/۱۸۴۴-۱۹۳۰م)، فرزند شهاب‌الدین، از سخن‌سرایان و ادیبان قرن چهاردهم قمری و از شاگردان ملاهادی سبزواری. از حوادث سیاسی زندگی او نهضت مشروطه و جنگ جهانی اول بود. او انقلاب مشروطه را فتنه‌ای از جانب انگلیس می‌پنداشت و مرثیه‌ای به عربی در سوگ بردار شدن شیخ فضل الله …

حزین لاهیجی

اشاره: محمدعلی بن ابی‌طالب، متخلص به حَزین لاهیجی (۱۱۰۳-۱۱۸۰ق)، شاعر، مورخ مشهور شیعی قرن دوازدهم است. او از آخرین شاعران سبک هندی به‌شمار می‌آید. از وی آثاری در فلسفه، کلام، تاریخ و تراجم و نیز دیوان شعری باقی مانده است. حزین در طول زندگی‌اش سفرهای زیادی داشته و مدتی نیز در شهر بنارس هند زندگی کرده و هم…

محمد بن عباس خوارزمی

اشاره: محمدبن عباس خوارزمی مشهور به اَبوبَکْرِ خوارَزْمی (۳۲۳-۳۸۳ق/۹۳۵-۹۹۳م)، شاعر، کاتب و ادیب شیعی است. وی در طول زندگی خود به عراق، شام، بخارا، نیشابور، سیستان، طبرستان، اصفهان، شیراز، گرگان و هرات مسافرت نمود. ابوبکر به هر شهری که وارد می‌شد ابتدا به مدح حاکم یا والی آنجا می‌پرداخت اما اندکی بعد همو را هجو…

جعفر بن عفان طائی

اشاره: ابوعبدالله جعفر بن عَفّان (عثمان) طائی (درگذشت حدود ۱۵۰ق) از شاعران شیعه و مرثیه سرایان عاشورا در قرن دوم هجری قمری بود. وی اشعاری در مدح و مرثیه اهل بیت و در دفاع از مسئله امامت سروده است. او به درخواست امام صادق(علیه‌السلام) برای امام حسین(علیه‌السلام) مرثیه سرایی کرد و امام او را به بهشت بش…

علی بن حماد بصری

اشاره: ابوالحسن علی بن حماد بن عبیدالله بن حماد عبدی بصری، مشهور به اِبْن حَمّاد فقیه، محدث و شاعر امامی قرن چهارم هجری قمری/۱۰م بود. از او اشعار بسیاری در کتاب‌های شیعه در مدح و رثای ائمه معصومین(علیهم‌السلام) و ذکر مناقب و احوال ایشان نقل شده است. بیتی در مدح علی (علیه‌السلام)، به او نسبت داده شده که س…

امامی هروی

  اشاره: رضی الدین عبدالله بن محمد بن علی (درگذشته محرم ۶۸۶/مارس ۱۲۸۷)، ادیب و شاعر و ملک الشعراء دربار قراختاییان کرمان بود که به واسطه تشیع و علاقه به مدح خاندان رسالت به اِمامی هَرَوی تخلص می کرد.   زندگی نامه اصلیت او از شهر هرات است.[۱] نام و لقب او به شکل های مختلف در منابع ثبت شده است.…

محمدابراهیم جوهری هروی

اشاره: محمدابراهیم بن محمدباقر جوهری‌ (گوهری) هروی‌، (درگذشته پس از ۱۲۴۰ یا ۱۲۵۳ق) ملقب به افصح‌الشعراء، شاعر و مرثیه‌سرای فارسی‌زبان قرن سیزدهم است. کتاب طوفان‌ البکاء او مورد توجه‌ ذاکران‌ و مداحان اهل بیت بوده‌ است. جوهری هروی در قزوین به خدمت رکن الدوله در آمد، و لقب افصح الشعراء را از او دریافت کرد. او در…