تأملى بر اجتهاد :

اشاره:  از آنجایی که اجتهاد، هدف علم اصول فقه و ثمره آن است؛ در میان شیعه و اهل سنّت، دارای پایگاه ویژه‌ای می‌باشد، همه مشکلات ناشی از بی‌قانونی، در پرتو شایستگی و کاردانی اجتهاد پویا، حل و فصل می‌گردند. در این روزگار بر اساس اندیشه شیعه، به خاطر دوری از رهبران معصوم، راهی به سوی علم به احکام شری…

اجتهاد در عصر امام باقر علیه السلام :

اشاره تردیدی نیست که بزرگ ترین رسالت مرجعیت دینی در عصر غیبت ولی عصر علیه السلام استخراج احکام شرعی از ادله و منابع دینی و قرار دادن آن در اختیار مسلمانان می باشد؛ اما در اینجا این پرسش به ذهن خطور می کند که نخستین بار، این تلاش علمی - به معنای مصطلح و امروزی آن - توسط چه کسی انجام شد؟ و در واقع چه ک…

زمینه ‏هاى بهره ‏گیرى از عقل در فقه شیعه :

اشاره: عقل آدمی ظرفیت چشم گیری در دستیابی بسیاری از ملاکات احکام فقهی دارد خواه این دستیابی از طریق سیر و بررسی در متون دینی باشد یا بیرون از آن، چرا که احکام فقهی در یک دسته بندی به دو قسم تاسیسی و غیر تاسیسی بخش بندی می شود و احکام غیر تاسیسی نیز به دو قسم عقلی و عقلایی تقسیم می گردد و قلمرو این دست…

اجتهاد و مرجعیت دینى :

اشاره: از آنجایى که اجتهاد، هدف علم اصول فقه و ثمره آن است؛ در میان شیعه و اهل سنّت، داراى پایگاه ویژه‌اى مى‌باشد، همه مشکلات ناشى از بى‌قانونى، در پرتو شایستگى و کاردانى اجتهاد پویا، حل و فصل مى‌گردند. در این روزگار بر اساس اندیشه شیعه، به خاطر دورى از رهبران معصوم، راهى به سوى علم به احکام شریعت جز اجتهاد و…

مراحل تکامل فقه و فقاهت شیعه از زمان ائمه (علیه‌السلام) تاکنون :

اشاره: فقه و فقاهت مهمترین رشته علوم اسلامی است که مرجعیت دینی براساس آن استوار می باشد. علی رغم فراز و نشیب حاصل در رشته های دیگر، رشته «فقه» روز به روز گسترده تر و نیرومند تر شده و یک مسیر تکاملی روشنی را طی کرده است. در این مقاله بیان خواهد شد که فقهای گرانقدر  مذهب شیعه امامیه با تلاش های پیگیر و تربیت ش…

ویژگی های فقه سیاسی شیعه :

اشاره: یکی از شعبات فقه اسلامی فقه سیاسی است. دین کامل به دینی گفته می شود که به تمام ابعاد نیازهای بشر پرداخته باشد و غایت آن معقول به همه نیازهای بشر که از عهده خود بشر ساخته نیست پاسخ داده باشد. دین مبین اسلام برای تمام نیازهای بشر برنامه دارد. در دین اسلام به مسائل سیاسی و حکومت داری، روابط بین ال…

ویژگی‌های کلامی فقه شیعه :

اشاره بعد از پیامبر اسلام(صلی‌الله علیه و آله) مشربها و روشهای گوناگون فقهی پدید آمد. برخی تنها با مراجعه به قرآن و حدیث نبوی و با نبودن این دو، با رجوع به اصول ظنی شخصی؛ از قبیل قیاس و استحسان و... مسائل شرعی فرعی را استنباط می‌کردند، ولی گروهی دیگر با رجوع به سنت اهل بیت و معصومین(علیهم‌السلام) خود را…

دلیل قرآنی و روایی بر لزوم اجتهاد :

اشاره: اجتهاد در استنباط احکام شرعی و الهی از منابع مسلم و معتبر آن از اموری است که امت اسلام نیاز مبرم به آن دارد. زیرا  در متون معتبر دنی همه احکام به صورت روشن بیان نشده است؛ ازاین‌رو استنباط احکام نیاز به متخصصین عالمان دینی دارد تا مردم برای دانستن تکالیف خود به آنان مراجعه کنند. در این مقاله کوتاه ب…

امتیاز شیعه در حوزه اجتهاد :

اشاره: در مذهب شیعه و اهل سنت مسئله اجتهاد جایگاه کلیدی دارد که احکام الهی و فقهی با این عمل استنباط می گردد. منتهی یک تفاوت اساسی بین اجتهاد مطرح در اهل سنت با اجتهاد شیعه وجود دارد. در مذهب اهل سنت عملکرد های صحابه و جنگهای بین آنها نیز مستند به اجتهاد شده و آنان از هرگونه جرم و گناه برائت می دهد. با بیا…

شیوه های اجتهاد پویا در آموزه های امامان معصوم :

اشاره: یکی از شبهاتی که در مبانی اجتهاد شیعی مطرح می گردد، این است که فقه شیعی، با وجود محدودیت منابع، چگونه توانایی پاسخگویی به مسائل مستحدث را درمسیر توسعه داراست؟در پاسخ به چنین سوالاتی برآنیم که به ارائه اسلوب اجتهاد در آموزه های امامان معصوم بپردازیم. و اهمیت نظام اجتهادی غنی را که در عین برخوردار…

حجیّت اجتهاد :

اشاره: رسیدن به کمال متوقف بر انجام فرامین خداوند متعال است و انجام فرامین خداوند، متوقف بر شناخت آن فرامین است؛ علم فقه وظیفه‌ی شناخت فرامین خداوند را بر عهده دارد و عمل فقیه، اجتهاد بوده و دیگران موظف به تقلید از او یا عمل به احتیاط هستند؛ فرآیند اجتهاد و تقلید پیشینه  ای بس طولانی دارد و تا عصر رس…

منابع اجتهاد در فقه شیعه :

منابع اجتهاد در فقه شیعه منابع و مآخذی که صاحبنظران مسائل اسلامی و کارشناسان علوم دینی یعنی فقها و مجتهدین جامع الشرایط، احکام و قوانین الهی را از آن استنباط و استخراج می نمایند عبارتند از: ا . کتاب. ب . سنت. ج . اجماع. د . عقل. اما توضیح هر یک بطور اختصار این چنین است: ا . کتاب خدا اولین و مه…

عقل گرایی و نقل گرایی در فقه سیاسی شیعه :

چکیده: خوارج اولین نقل گرایان جهان اسلام بودند و با ظهور معتزله و اشاعره، نزاع میان دو مکتب عقل گرایی و نقل گرایی برجسته و بارز گردید . مساله اخباریین و اصولیین در تاریخ شیعه نیز به همین مساله باز می گردد . تقدم نقل بر عقل، اصل مهم معرفت شناختی در مکتب نقل گرایی است و در مقابل، ضرورت کاربرد عقل در فهم …

اجتهاد در مذهب شیعه :

اجتهاد اجتهاد، اصطلاحی در فقه اسلامی به معنای استنباط احکام شرعی با شروطی خاص از منابع فقه یا «استنباط احکام و وظایف عملی شرعی از ادله و اصول». کسی را که به توانایی اجتهاد رسیده است، مُجتهد یا فقیه گویند. اجتهاد نیازمند آموختن شاخه‌های مختلفی از علوم دینی و ادبی است و طُلاب علوم دینی برای رسیدن به اجتهاد سا…

اجتهاد جواهری و فقه پویا در اندیشه امام خمینی(قدس سره) :

در میان آشنایان با فقه شیعه، کسی را نمی توان سراغ گرفت که نام بلند آوازه کتاب (جواهر الکلام) را نشنیده باشد یا آن را نشناسند و در برابر عظمت و سترگی مقام پدید آورنده آن دست تعظیم بر سینه نگذارد. بی تردید این کتاب گرانسنگ را اگر از زمره بی نظیرترین کتب فقهی امامیه ندانیم می بایست آن را در شمار کم نظیرترین …

اجتهاد پویا :

اجتهاد پویا بکارگیری اجتهاد در منابع اصیل و معتبر شرعی، بعد از بررسی ابعاد و ویژگی‌های مختلف موضوعات و سنجیدن ابعاد قضایا برای استنباط احکام شرعی را اجتهاد پویا گویند. اجتهاد پویا و بالنده با همه ضوابط و شرایطش چشمه جوشانی است در دل فقه برای همگام کردن آن با رویدادهای زندگی در بستر زمان. اجتهاد پویا و بالنده و مترقی…