عوامل رشد در مذهب شیعه

آیین دوستی

  اشاره: بحث در باره معاشرت، به بحث برخورد مناسب با همنشینها، بستگان و دوستان هم مربوط می شود. از آنجا که «دوستی» یکی از فراگیرترین رابطه های انسانی میان مردم است، بجاست که این موضوع را با تأمل بیشتری مورد توجه قرار دهیم.   نعمتِ «دوست» از قدیم گفته اند: هزار دوست کم است و یک دشمن بسیار. دوست،…

غفلت عامل سقوط

اشاره: غفلت به عنوان منشأ سقوط انسان مطرح است و بر حسب آنچه از آیات شریفه قرآن استفاده مى‌شود و اعتبارات عقلى هم آن را تأیید مى‌کند، منشأ سقوط انسان و مانع ترقّى او «غفلت» است. محور غفلت هم خود انسان است. در این مقاله به آثار غفلت و توجه مطالبی بیان شده و بیان گردیده که غفلت باعث سقوط و توجه به خود باعث کمال…

عوامل و موانع تقرب به خدا

اشاره: آدمی به سوى کمال گرایش ذاتى دارد؛ هر چند که در بیشتر موارد در مصادیق کمالى به خطا و اشتباه می‌رود ولى این بدان معناست که کمال‌جویی، ریشه در فطرت و غرایز انسانى دارد. هر انسانى می‌کوشد تا از نقص و کاستى در درون و برون خویش بکاهد و به سوى کمال و زیبایى برود. قرآن با توجه به این خواسته و گرایش ذ…

نیرنگهاى ابلیس و طرق راندن وى

اشاره: در عالم خلقت موضوع ابلیس یکى از موضوعات مهم و شگفت انگیز است. قرآن کریم ضمن اشاره به «نار» منشا پیدایش شیطان، به اختصار به خط فکرى و موضعگیریها و نسبت وى با خداوند و آدم و آدمیزاد، به این موضوع مى پردازد، اما بعدها توسط اصحاب تفسیر، حدیث و تفکر مانند سایر داستانهاى قرآن بسط مى یابد.  این مقاله به…

اخلاق و نظم اجتماعی، سیاسی

اشاره:  ارزش های اخلاقی در تکامل و سقوط ملت ها نقش به سزایی دارد. تکامل یا سقوط ملّت ها با ارزش های اخلاقی ارتباط تنگاتنگ دارد، زیرا پیمودن راه کمال بدون ارزش های اخلاقی ممکن نیست، و آینده سازی، و پیدایش تحولاّت شگرف اجتماعی، سیاسی، بی آنکه آینده سازان متحوّل گردند، و در یک بازسازی درونی دچار تحولاّت ا…

راهکارهاى پیشگیرى و مبارزه با گناهان ‏‏

اشاره: گناه و فساد از خطرهاى همیشگى است که هم افراد و هم جامعه اسلامى را همواره تهدید کرده و در طول زمان این تهدید وجود دارد، عامل اصلى به انحراف کشیده شدن جوامع مخصوصاً جوامع اسلامى راهیابى گناهان در درون اجتماع است. در این مقاله به راهکارهای مبارزه با گناه پرداخته شده است.   اگر جامعه بعد از…

نگاه فقهى ملااحمد نراقى به اسراف

اشاره: مبحث اسراف از جهات گوناگون شایسته تحقیق است ولى در این نوشته تنها از نگاه فقهى بدان مى نگریم. این مبحث با این که مورد ابتلا بوده ولى با تأسّف در کتاب هاى فقهى به گونه مستقل مطرح نشده و تنها به شکل پراکنده به مناسبت هایى مانند تزیین مسجد، وضو، بوى خوش به آن اشاره کرده اند.  محقق نراقى ضمن طرح…

فرهنگ گفتار در قرآن

اشاره‏ قرآن کلام الهی و بزرگترین معجزۀخاتم پیامبران(ص) و شایسته ترین راهنمای انسان ها تا پایان تاریخ می باشد. کتابی که هدف نزول خود را هدایت بشر و راهنمایی او برای خروج از تاریکی ها به سوی نور بیان کرده است. و از آن جایی که خود را بهترین سخنان دانسته، برماست برای دانستن فرهنگ گفتار، دست به دامن قرآن زد…

مبانى رشد و لوازم آن در قرآن کریم

اشاره: نوشتارى را که در پیش روى دارید تفسیرى است از مبانى رشد و احکام و مسائل آن که بیشتر با تکیه بر آیات قرآن کریم و در برخى موارد با استشهاد به روایات فراهم آمده است. نویسنده معتقد است که جامع‏ نگرى، انتخاب احسن و خردورزى از لوازم رشد فردى و اجتماعى است. در این مقاله رابطه بین «اطاعت‏» ، «ولایت‏» و «رشد» به ای…

آثار و فواید ذکر خدا

اشاره: «ذکر الهى» چون نسیم فرحبخش، حیات معنوى را به انسان هدیه مى کند: قلب خسته و افسرده انسان با «یاد خدا» طراوت مى یابد و در کشاکش مشکلات و انبوه گرفتاریها به یاد معشوق است که اطمینان و آرامش را براى جانها به ارمغان مى آورد. انسانى که در هر لحظه به یاد خداوند و فقر و احتیاج خویش به ذات اقدس الهى و عقا…

تأثیر فرهنگ جامعه در پرورش فضائل و رذائل

 اشاره: فرهنگ، مجموعه امورى است که به روح و فکر انسان، شکل مى دهد و انگیزه اصلى او را به سوى مسائل مختلف، فراهم مى سازد. مجموعه عقائد، تاریخ، آداب و رسوم جامعه، ادبیّات و هنر، همان فرهنگ جامعه است. در اینجا به سراغ تأثیر فرهنگ جامعه در تحکیم پایه هاى فضائل یا تعمیق صفات رذیله در جامعه، سخن مى گوییم. …

نقش معاشران و دوستان در فضائل و رذایل اخلاقی

اشاره: موضوعی که تأثیر عمیق آن به تجربه ثابت شده و همه علماى اخلاق و تعلیم و تربیت اتّفاق نظر دارند، مسئله معاشرت و دوستى است. غالباً دوستان و معاشران ناباب و آلوده سبب آلودگى افراد پاک شده اند؛ عکس آن نیز صادق است، زیرا بسیارى از افراد پاک و قوىّ الاراده توانسته اند بعضى از معاشران ناباب را به پاکى …

رابطه «علم» و «اخلاق» در احادیث اسلامى‏

اشاره: علم، اخلاق و تربیت واژه‌هایی هستند که هرکدام در محدوده زندگی انسانی کاربرد خاصی داشته و حکایت از حقیقت مهمی می‌کنند. حال سؤال این است که آیا هرکدام از این‌ها دارای کار آیی مستقلّ از دیگری بوده و هیچگونه ارتباطی بین آن‌ها متصور نیست و یا اینکه دارای ارتباط تنگاتنگ و اثرپذیری متقابل می‌باشند؟ …

روش هاى مختلف ارباب سیر و سلوک

 اشاره:  ارباب سیر و سلوک و علما و دانشمندانى که در این راه گام برداشته و تعلیمات قرآن و سنّت را راهنماى خویش قرار داده (نه صوفیانى که تحت تأثیر مکتبهاى التقاطى و غیر اسلامى بوده اند) هریک براى خود روشى را پیشنهاد کرده اند؛ یا به تعبیر دقیق تر، مراحل و منزلگاه هایى در نظر گرفته اند که در ذیل به بخشى از آنها ب…

نیاز انسان به استاد و راهنما در مراحل سیر و سلوک

اشاره: بسیارى از علماى سیر و سلوک عقیده دارند که رهروان راه کمال و فضیلت و تقوا و اخلاق و قرب الى اللَّه باید زیر نظر استادى کار کنند؛ همان گونه که در  رساله سیر و سلوک منسوب به محقّق بحر العلوم و رساله لبّ اللّباب تقریرات مرحوم علّامه طباطبایى وظائف سالک الى اللَّه را کار کردن زیر نظر مربّى و استا…

مروری بر برخی عوامل رشد و تعالی انسان

اشاره: ایمان و عمل صالح [در همین دنیا نیز] به انسان زندگی پاکیزه [و متعالی [می بخشد؛ چرا که انسان مؤمنی که عمل شایسته انجام می دهد، اگر از نظر زندگی مادی نیز از راحتی و آسایش برخوردار باشد، که در آن سخنی نداریم و اما اگر چنین کسی در حیات مادی خویش در تنگنا و سختی به سر برد، به همراه او چیزی است که زندگی او…