سعادت در اندیشه امیر المؤمنین (ع)
اشاره:
سعادت یا نیک بختى، نامى است که معمولاً انسانها به مطلوب نهایى خود مى دهند؛ اما به رغم توافقى که در نامیدن مطلوب نهایى به سعادت دارند، در تعریف آن بر یک عقیده نیستند. به گفته ارسطو، گروهى آن را لذت و کامجویى مى پندارند و گروهى شرف و حرمت اجتماعى، و حکیمان آن را نظر پردازى و اندیشیدن به واقع…
قلب از دیدگاه امام على علیه السلام
اشاره
در ابتدا معنای لغوی قلب مورد بحث قرار می گیرد و نتیجه گرفته می شود که ماهیت قلب از نظر قرآن و امام علی علیه السلام همان نفس و روح آدمی است و قلب در دست خداست. از این رو عضو حیاتی انسان، قلب و امور باطنی است که اگر درون انسان اصلاح گردد، ظاهر پیرو است اما عکس آن صادق نیست آدمی می تواند به قلب خود …
ارزش هاى انسانى
اشاره:
انسان به خاطر مرکب بودن از جسم و روح دارای دو وجود است. وجود جسمی و طبیعی انسان همان ظاهر اوست که با چشم دیده می شود امام وجود معنوی و روحی او با چشم قابل دیدن نیست. در این نوشته بیان شده که ارزش واقعی انسان با انسانیت و کمالات معنوی او ارزیابی می گردد. ممکن است ظاهر آراسته و زیبایی داشته باشد ام…
تزکیه نفوس، هدف بزرگ پیامبران
اشاره:
تزکیه نفس از رذائل اخلاقى و شهوات نفسانى به جهت آثار و فوائدى که براى انسان دارد مورد توجه تمام ملت ها و ادیان الهى بوده و آنان براى تحصیل این امر از روش هاى گوناگونى بهره مى جسته اند. اهل کتاب یعنى یهود، نصارى و مجوس نیز به تزکیه نفس اهتمام زیادى مى ورزیدند و در کتب آنان دستورهاى فراوانى براى اصلاح …
تهذیب و تکمیل نفس
اشاره:
انسان سه ساحت وجودی دارد. هویت طبیعی و حیوانی، هویت عقلانی و انسانی و هویت الهی و عرفانی. انسان ابتدا یک موجود طبیعی است و حیوانیت بالفعل دارد و باید برای رسیدن به کمال خودسازی کند؛ یعنی از نفسانیت به سوی احیای عقل و انسانیت و سپس تقویت بعد عرفانی و هویت الهی خویش مهاجرت نماید. در این مقاله …
عرفان کیهانی (حلقه) عرفان کاذب
اشاره:
درسالهای اخیر عرفانهای و مکاتب معنوی گوناگون در دنیا ظهور پیدا کرده اند. با توجه به اینکه مردم از مادیات خسته شده و راهی برای نجات و آرامش خود می یابند، این فرقه ها به راحتی در میان نفوذ کرده است. از سوی انسانهای سودجو و خود پرست عرفانهای نوظهور هم در غرب و هم در شرق به همین دلیل گسترش پیدا کر…
بدبینى به نفس یکی از راه های تشخیص بیماری نفس
اشاره:
تشخیص و درمان بیماریهای نفسانی و معنوی راه های متعددی دارد. تا امراض نفسانی تشخیص داده نشود و خود انسان به آن پی نبرد هرگز برای درمان آن کاری انجام نمی دهد برای اینکه چنین شخصی اصلا خود را بیمار نمی داند بلکه حتی از این گونه بیماریها مانند تکبر، دروغ گفتن، شهوت رانی، دزدی، خوردن مال مردم و ام…
غفلت از بیمارى نفس
اشاره:
بیماریهای معنوی، روحی و روانی مثل تکبّر، عجب، ریا، حسد، حیله، حقارت، و غیره یکی از مشکلات عدیده و مهم انسان قرن معاصر است که گرفتار آنها میباشد. لذا با اهتمام به اینکه هدف از نزول قرآن، هدایت بشر بسوی خداوند و فضایل اخلاقی و سجایای انسانی است. آیات الهی قرآن کریم و با توجه به این که بیش از ۱۱۵…
تفاوت عرفان شیعه با اعمال صوفیانه.
اشاره:
در بسیارى از اوقات به ویژه در متون ادبی، از روی تسامح و یا غرض ورزی و یا مصالح دیگر، دو واژه و مسلک [تصوف] و [عرفان]، مترادف یکدیگر به کار رفته اند؛ ولى حقیقت آن است که تفاوتهایى بنیادین با یکدیگر دارند. البته در متون عرفانی و نیز ادبی ما گاه تصوف ناظر به فرقه اى است که خود را به عنوان یک گروهى…
مقصود از چشم دل در کلام عارفان و بزرگان اخلاق.
اشاره:
چشم دل آن گونه که در ادامه مدارکی بر وجود آن در منابع دینی ارائه می شود، مقاماتی باطنی و روحی است که باعث می شود تا دارنده آن چشم، به حقایق مربوط به امور دنیا و مسائلی که موجب سعادت او در دنیا و آخرت می شود آگاه شود و بتواند آن اموری که واقعا به صلاح اوست را درک کند. به عنوان مثال روایت منقول از امیر …
تفکر قبل از عمل یکی از راه های تشخیص بیماری نفس
قبل از انجام هر عملى، خوب بیندیشیم و نتایج و آثار و عواقب دنیوى و اخروى آن را خوب بررسى کنیم، تصمیم بگیریم که هیچگاه عملى را بدون عاقبت اندیشى انجام ندهیم، تا تدریجا به تفکر و عاقبت اندیشى عادت کنیم. به همین جهت اسلام ما را به تفکر و عاقبت اندیشى دعوت مى کند. از باب نمونه:
امیر المؤمنین علیه السّلام م…
خودشناسى و خودسازى
گرچه انسان یک حقیقت بیش نیست لیکن داراى ابعاد و جهات گوناگونى از وجود است. وجود انسان از ماده خاکى بى درک و شعور آغاز شده و به جوهر مجرد ملکوتى منتهى مى گردد.
خدا در قرآن مى فرماید: خدائى که هر چیز را نیکو بیافرید و آفرینش انسان را از گل آغاز کرد. آنگاه نسل او را از خلاصه اى از آب بى ارزش (نطفه) قرار …
روح انسانى و نفس حیوانى
آیات و روایاتى که درباره نفس انسان وارد شده دو دسته اند: دسته اى از آنها، نفس را به عنوان یک گوهر گرانبها و شریف ملکوتى که از عالم ربوبى آمده و منشأ همه فضائل و ارزش هاى انسانى است توصیف مى کنند، و به انسانها توصیه مى نمایند که در حفظ و حراست و تقویت و پرورش او بکوشند، و مواظب باشند چنین گوهر ارزشمن…
رغبت به دنیا موجب احتجاب از حق
بدان که رغبت به دنیا، موجب احتجاب از حق و بازماندن از سلوک الى اللَّه است، و مقصود از دنیا، هر چیزى است که انسان را از حق تعالى به خود مشغول کند. و چون این معنى در عالم ملک بیشتر تحقق دارد، این اسم احق است از براى آن. و اشاره به این معنى است . حدیث مصباح الشریعه که زهد را تعبیر فرماید به ترک هر چیز…
جایگاه شریعت اسلامی در عرفان های نوظهور
برای تبیین مسأله در این زمینه ناگزیر باید چند مقدمه بیان شود تا جواب سؤال روشن گردد.
مقدمه اول عرفان از معرفت به معنای شناسایی و در اصطلاح به معنای شناسایی راه کمالات و معرفت برای رسیدن به حقّ تعالی است پس عارف به کسی گفته می شود که راه های رسیدن به حقّ تعالی را بشناسد و برای رسیدن به خداوند آنها ر…
ارتباط دین و عرفان
اگر از باب تسامح زهد و تقوا و کسب معنویت در اثر عبادت و دعا و تهجد و پیوسته به یاد خدا بودن و علاقه نداشتن به اموال دنیا و زدودن صفات رزیله را عرفان بنامیم این نوع عرفان چیزی است که از دین اسلام برخاسته و خدواند در قرآن و پیامبر اسلام(ص) و سایر امامان معصوم(ع) در روایات و احادیث بر آن تاکید دارند. د…