اشاره:
فقیه ژرف نگر و عالم دقیق النظر قرن سیزدهم هجرى که از شاگردان شیخ مرتضی انصاری (ره) بود نیاى وى، میرزا هادى از «تجّار اخیار و صلحاء ابرار» بود که از شهر نور مازندران به تهران مهاجرت کرد و فرزندش میرزا محمدعلى ـ که او نیز شیفته علم و دانش بود ـ در سوّم ربیع الثانى ۱۲۳۶ ق، صاحبِ فرزندى شد که او را «ابوالقاسم» نامیدند.
در آغاز کودکى، نشانه هاى هوش سرشار و استعداد بسیار در او نمایان بود، چنانکه در ده سالگى مقدمات را خوب مى فهمید و عبارات مشکل را به آسانى مى دانست . در سال ۱۲۴۶ ق، همراه عمویش به اصفهان رفت و سه سال به فراگیرى مقدمات پرداخت و پس از آن به تهران آمد و دو سال دیگر در آنجا ماند. در ۱۲۵۱ ق، به عتبات رفت و نزدیک دو سال در آنجا ماند ولى چون اسباب توقف برایش آماده نبود به تهران بازگشت و در مدرسه مروى ساکن شد و با تلاش و کوشش فراوان، علوم عقلى و نقلى را نزد مولا عبداللّه زنوزى و شیخ جعفر کرمانشاهى فرا گرفت و تقریرات درسِ او را هم نگاشت. وى در این زمان بیست ساله بود و به علم و فضل مشهور. لذا علماى تهران، رفتن به عتبات را براى تکمیل و استفاده بیشتر، به او پیشنهاد دادند و او به کربلا رفت و چند سال در درس صاحب ضوابط: سید ابراهیم قزوینى شرکت جُست و ملازم او شد تا در کربلا فتنه و قتل و غارت رخ داد و او ناچار به فرار گردید، پس به اصفهان رفت و پس از آرامش فتنه عراق به نجف کوچید و به درس شیخ مرتضى انصارى حاضر شد و در اندک زمان، گوى سبقت از همگان ربود و نامش در حوزه نجف اوج گرفت و یکى از ارکان حوزه درسى شیخ و مقرّر بحث او شد و شیخ، به درجات علم و فضل و اجتهادش، مکرّر تصریح نمود. وى، در ۱۲۷۷ ق به تهران بازگشت و مرجع امور دینى و علمى پایتخت شد و همه روزه علما و فقها به مجلس درسش در مدرسه مروى حاضر مى شدند و از دانش او، بهره فراوان مى بردند که از آن جمله است: ملا حبیب اللّه کاشانى، فرزندش: میرزا ابوالفضل کلانترى تهرانى، سید حسین صدر الحفاظ قمى. شیخ فضل اللّه نورى، شیخ عبدالنبى نورى، شیخ حسنعلى تهرانى و شیخ محمدصادق تهرانى بلّور او پس از پانزده سال زندگى در تهران و نابینا شدن در اواخر عمر در همان روز که به دنیا آمده بود ـ سوّم ربیع الثانى ـ ۱۲۹۲ ق در ۵۶ سالگى درگذشت و در مقبره شیخ ابوالفتوح رازى در حرم حضرت عبدالعظیم حسنى علیه السّلام مدفون شد و فرزندش در رثاى وى، قصیده اى بلند به عربى سرود. معروفترین کتابش مطارح الانظار است، که برگرفته از درس اصول شیخ مرتضى انصارى و در مباحث الفاظ مى باشد. و دیگر، رساله اى است در ارث و تقریرات درس اصول شیخ جعفر کرمانشاهى (ره).
