۵ شوال سال ۳۶ هجرى قمرى
حضرت على(علیه السلام) پس از رأى قاطع مسلمانان به وى و انتخابش به خلافت اسلامى، در صدد برآوردن انتظارات و درخواست هاى به حق مردم در اجراى عدالت الهى، برآمد و در این راه همت فزاینده اى گماشت و نخستین اقدامات آن حضرت، عزل عاملان و حاکمان غیر صالح از حکومت و نصب افراد شایسته به جاى آنان بود.
تمامى حاکمان و عاملان منصوب عثمان مقتول، در برابر اقدامات حضرت على(علیه السلام)، ناچار به تسلیم و یا فرار از محل حکومت خود شدند و حضرت على(علیه السلام) به جاى آنان افراد صالح، کاردان و دلسوزى منصوب کرد. ولى حاکم شام از تبعیت امام على(علیه السلام) سر باز زد و در صدد کارشکنى و افساد و فتنه جویى برآمد.
معاویه بن ابى سفیان که از زمان خلافت عمر بن خطاب، به حکومت شام منصوب و در خلافت عثمان نیز پایه هاى حکومت خویش را تقویت کرده بود، در برابر رأى مردم و انتخاب حضرت على(علیه السلام)، گردنکشى و یاغى گرى نمود و با بهانه قرار دادن قتل عثمان بن عفان در صدد سرپیچى از فرمان حضرت على(علیه السلام) برآمد(!). آن حضرت نامه هایى براى وى ارسال و او نیز پاسخ هایى براى امام على(علیه السلام) فرستاد، ولى عاقبت بر لجاجت خویش باقى ماند و براى مخالفت و دشمنى آشکارتر با امام على(علیه السلام)، به سوى عراق هجوم آورد.
امام على(علیه السلام) نیز در روز پنجم شوال سال ۳۶ قمرى، یاران و سپاهیان خویش را از کوفه به سوى سرحدات شام گسیل نمود.(۲)
امام على(علیه السلام) در کوفه، ابو مسعود عقبه بن عامر انصارى را جانشین خویش قرار داد و به همراه لشکریان رزمنده و خداجوى خویش از کوفه خارج شد.
آن حضرت، از کوفه به “مدائن”، پس از آن به “أنبار” و آن گاه به “رقّه” رفت و در میان راه سپاهیان جدیدى به وى پیوستند.
اهالى “رقه” به دستور مالک اشتر نخعى، پل بزرگى بر روى رودخانه فرات در محل “منبج” احداث نمودند و سپاهیان حضرت على(علیه السلام) از آن پل عبور کرده و در سرزمین صفین، در برابر سپاهیان معاویه بن ابى سفیان قرار گرفتند و سرانجام نبرد سنگین و بزرگ “صفین” در نخستین روزهاى ماه صفر سال ۳۷ قمرى میان طرفین آغاز گردید.(۳)
۱- أنساب الاشراف – ترجمه امیرالمؤمنین- (احمد بن یحیى بلاذرى)، ص ۱۲۱
۲- مروج الذهب (على بن الحسین المسعودى)، ج۲، ص ۳۸۴؛ وقعه صفین (نصر بن مزاحم)، ص ۱۳۱؛ وقایع الایام (شیخ عباس قمى)، ص ۶۹
۳- أنساب الاشراف – ترجمه امیرالمؤمنین- ص ۲۰۲؛ تاریخ ابن خلدون (ترجمه عبدالمحمد آیتى)، ج۱، ص ۵۹۸
