اشاره:
نقش آمار در ارایه سیمای روشنتر از هر موضوع و حادثه، غیرقابل انکار است؛ لیکن در حادثه کربلا و مسایل قبل و بعد از آن، با توجه به اختلاف نقل‌ها و منابع، نمیتوان در بسیاری از جهات، آمار دقیق و مورد اتفاق ذکر کرد و آنچه نقل شده، گاهی تفاوت‌های بسیاری با هم دارد. در عین حال بعضی از مطالب آماری، حادثه کربلا را گویاتر می سازد. به همین دلیل به ذکر نمونه هایی از ارقام و آمار این واقعه جاویدان میپردازیم:
مدت قیام امام حسین(علیه السلام)از روز امتناع از بیعت با یزید تا روز عاشورا ۱۷۵ روز طول کشید: ۱۲ روز در مدینه، ۴ ماه و ۱۰ روز در مکه، ۲۳ روز بین راه مکه تا کربلا و ۸ روز در کربلا (۲ تا ۱۰ محرم).
منزلهایی که بین مکه تا کوفه بود و امام حسین(علیه السلام)آنها را پیمود تا به کربلا رسید ۱۸ منزل بود (معجم البلدان). فاصله منزلها با هم سه فرسخ و گاهی پنج فرسخ بود.
منزلهای میان کوفه تا شام ۱۴ منزل بود که اهلبیت را در حال اسارت از آنها عبور دادند.
نامههایی که از کوفه به امام حسین(علیه السلام)در مکه رسیده و او را دعوت به آمدن کرده بودند ۱۲۰۰۰ نامه بود (طبق نقل شیخ مفید).
بیعت کنندگان با مسلم بن عقیل در کوفه ۱۸۰۰۰ نفر یا ۲۵۰۰۰ نفر و یا ۴۰۰۰۰ نفر گفته شده است.
شهدای کربلا از اولاد ابیطالب که نامشان در زیارت «ناحیه مقدسه» آمده است ۱۷ نفر، شهدای کربلا از اولاد ابیطالب که نامشان در زیارت ناحیه نیامده است ۱۳ نفر، سه نفر هم کودک از بنیهاشم شهید شدند، جمعاً ۳۳ نفر. این افراد به شرح ذیلاند: امام حسین(علیه السلام)، اولاد امام حسین(علیه السلام)۳ نفر، اولاد علی(علیه السلام) ۹نفر، اولاد امام حسن(علیه السلام)۴ نفر، اولاد عقیل ۱۲ نفر، اولاد جعفر ۴ نفر.
غیر از امام حسین(علیه السلام)و بنیهاشم، شهدایی که نامشان در زیارت ناحیه مقدسه و برخی منابع دیگر آمده ۸۲ نفرند. غیر از آنان، نام ۲۹ نفر دیگر در منابع متأخر آمده است.
جمع شهدای کوفه از یاران امام ۱۳۸ نفر هستند. تعداد ۱۴ نفر از جمع این جناح حسینی، غلام بودهاند.
شهدایی که سرهایشان بین قبایل تقسیم شده و از کربلا به کوفه برده شدند ۷۸ نفر بودند. تقسیم سرها به این صورت بود: قیس بن اشعث، رئیس بنی کنده ۱۳ سر، شمر رئیس هوازن ۱۲ سر، قبیله بنیتمیم ۱۷ سر، قبیله بنیاسد ۱۶سر، قبیله مذحج ۶ سر، افراد متفرقه از قبایل دیگر ۱۳ سر.
پس از شهادت حسین(علیه السلام)۳۳ زخم نیزه و ۳۴ ضربه شمشیر، غیر از زخمهای تیر بر بدن آن حضرت بود.
شرکت کنندگان در اسب تاختن بر بدن امام حسین ۱۰ نفر بودند.
سپاهیان کوفه ۳۳ هزار نفر بودند که به جنگ امام حسین(علیه السلام)آمدند. تعداد آن سپاهیان در ابتدا ۲۲ هزار بودند که به این صورت آمدند: عمرسعد با ۶۰۰۰ نفر، سنان با ۴۰۰۰ نفر، عروه بن قیس با ۴۰۰۰ نفر، شمر با ۴۰۰۰ نفر، شیث بن ربعی با ۴۰۰۰ نفر، آنچه بعداً اضافه شدند: یزید بن رکاب کلبی با ۲۰۰۰ نفر، حصین بن نمیر با ۴۰۰۰ نفر، مازنی با ۳۰۰۰ و نصر مازنی با ۲۰۰۰ نفر.
سیدالشهداء روز عاشورا برای ۱۰ نفر مرثیه خواند و در شهادتشان سخنانی فرمود و آنان را دعا، یا دشمنان آنان را نفرین کرد. اینان عبارتند از: علیاکبر، عباس، قاسم، عبدالله بن حسن، عبدالله طفل شیرخوار، مسلم بن عوسجه، حبیب بن مظاهر، حربن یزید ریاحی، زهیر بن قین و جون. و در شهادت دو نفر بر آنان درود و رحمت فرستاد: مسلم و هانی.
امام حسین(علیه السلام)بر بالین ۷ نفر از شهدا پیاده رفت: مسلم بن عوسجه، حر، واضح رومی، جون، عباس، علیاکبر، قاسم.
سر سه شهید را روز عاشورا به جانب امام حسین(علیه السلام)انداختند: عبدالله بن عمیر کلبی، عمرو بن جناده، ابن ابی شبیب شاکری.
سه نفر را روز عاشورا قطعه قطعه کردند: علیاکبر، عباس، عبدالرحمن بن عمیر.
مادر ۹ نفر از شهدای کربلا در روز عاشورا حضور داشتند و شاهد شهادت پسرشان بودند: رباب مادر عبدالله بن حسین، زینب مادر عون بن عبدالله جعفر، رمله مادر قاسم بن حسن، بنت شلیل جبلیه مادر عبدالله بن حسن، رقیه مادر عبدالله بن مسلم، مادر محمد بن ابی سعید بن عقیل، مادر عمرو بن جناده، ام وهب مادر عبدالله بن وهب کلبی، شهید مطهری(ره) این مطلب را جز تحریفات عاشورا میدانند.
۵ کودک نابالغ در کربلا شهید شدند: عبدالله طفل شیرخوار امام حسین، عبدالله بن حسن، محمد بن ابی سعید بن عقیل، قاسم بن حسن، عمرو بن جناده انصاری.
۵ نفر از شهدای کربلا از اصحاب رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)بودند: انس بن حرث کاهلی، مسلم بن عوسجه، هانی بن عروه، حبیب بن مظاهر، عبدالله بن بقطر عمیری.
در رکاب سیدالشهداء تعداد ۱۵ غلام شهید شدند: نصر و سعد (از غلامان علی(علیه السلام) ، منحج (غلام امام مجتبی(علیه السلام)، اسلم و قارب (غلامان امام حسین(علیه السلام) حرث غلام حمزه، جون غلام ابوذر، رافع غلام مسلم ازدی، سعد غلام عمر صیداوی، سالم غلام بنیالمدینه، سالم غلام عبدی، شوذب غلام شاکر، شیب غلام حرث جابری، واضح غلام حرث سلمانی. این ۱۴ نفر در کربلا شهید شدند. سلمان غلام امام حسین(علیه السلام)را نیز آن حضرت به بصره فرستاد و آنجا شهیدشد.
۲ نفر از یاران امام حسین(علیه السلام)روز عاشورا اسیر و شهید شدند: سوار بن منعم و موقع بن ثمامه صیداوی.
۴ نفر از یاران امام در کربلا پس از شهادت آن حضرت به شهادت رسیدند: سعد بن حرث و برادرش ابوالحتوف، سوید بن ابی مطاع که مجروح بوده و محمد بن ابی سعید بن عقیل.
۷ نفر در حضور پدرشان شهید شدند: علی اکبر، عبدالله بن حسین، عمرو بن جناده، عبدالله بن یزید، مجمع بن عائذ، عبدالرحمن بن مسعود.
۵ نفر زن از خیام حسینی به طرف دشمن بیرون آمده و حمله یا اعتراض کردند: کنیز مسلم بن عوسجه، ام وهب زن عبدالله کلبی، مادر عبدالله کلبی، زینب کبری، مادر عمرو بن جناده.زنی که در کربلا شهید شد مادر وهب (همسر عبدالله بن عمیر کلبی) بود.زنانی که در کربلا بودند: زینب، امکلثوم، فاطمه، صفیه، رقیه، امهانی.
منبع: ماهنامه موعود، شماره ۵۱.
محمدرضا هادی زاده
