جایگاه حضرت فاطمه (س) در بهشت

محمد جواد طبسی

 

حضور فاطمه در ميان مردم

پیامبر اسلام (ص) فرمود: فاطمه جان، هنگامی كه به وسط جمعيت حاضر در قيامت می رسی، كسی از زير عرش پروردگار به گونه ای كه تمام مردم صدايش را بشنوند، فرياد می زند: چشمها را فرو پوشانيد و نظرها را پايين افكنيد تا صديقه فاطمه، دخت پيامبر(ص) و همراهانش عبور كنند.

پس در آن هنگام هيچ كس جز ابراهيم خليل الرحمان و علی بن ابی طالب(ع) و… به تو نگاه نمی كنند. (1)

جابربن عبدالله انصاری نيز در حديثی از پيامبرخدا(ص) اين حضور را چنين توصيف می كند:

روز قيامت دخترم فاطمه بر مركبی از مركبهای بهشت وارد عرصه محشر می شود. مهار آن مركب از مرواريد درخشان، چهار پايش از زمرد سبز، دنباله اش از مشك بهشتی و چشمانش از ياقوت سرخ است و بر آن گنبدی از نور قرار دارد كه بيرون آن از درونش و درون آن از بيرونش نمايان است. فضای داخل آن گنبد انوار عفو الهی و خارج آن پرتو رحمت خدايی است. بر فرازش تاجی از نور ديده می شود كه هفتاد پايه از در و ياقوت دارد كه همانند ستارگان درخشان نور می افشانند.

در هريك از دو سمت راست و چپ آن مركب هفتاد هزار فرشته به چشم می خورد.

جبرئيل مهار آن را در دست دارد و با صدای بلند ندا می كند: نگاه خود فراسوی خويش گيريد و نظرها پايين افكنيد. اين فاطمه دختر محمد است كه عبور می كند.

در اين هنگام، حتی پيامبران و انبيا و صديقين و شهدا همگی از ادب ديده فرو می گيرند تا فاطمه(س) عبور می كند و در مقابل عرش پروردگارش قرار می گيرد. (2)

منبری از نور برای فاطمه(س)

در ادامه گفتگوی پيامبر با دختر گرامی اش درباره چگونگی حضور وی در عرصه قيامت، چنين می خوانيم: سپس منبری از نور برايت برقرار می سازند كه هفت پله دارد و بين هر پله ای تا پله ديگر صفهايی از فرشتگان قرار گرفته اند كه در دستشان پرچمهای نور است. همچنين در طرف چپ و راست منبر حورالعين صف می كشند… آنگاه كه بر بالای منبرقرار می گيری، جبرئيل می آيد و می گويد: ای فاطمه! آنچه مايلی از خدا بخواه… (3)

شكايت در دادگاه عدل الهی

اولين در خواست فاطمه در روز قيامت، پس از عبور از برابر خلق، شكايت از ستمگران است.

جابر ابن عبدالله انصاری از پيامبر(ص) چنين نقل می كند: هنگامی كه فاطمه در مقابل عرش پروردگار قرار می گيرد، خود را از مركب به زير انداخته، اظهار می دارد: الهی و سيدی، ميان من و كسی كه مرا آزرده و بر من ستم روا داشته، داوری كن. خدايا! بين من و قاتل فرزندم، حكم كن… (4)

براساس روايتی ديگر، پيامبر اكرم(ص) فرمود: دخترم فاطمه در حالی كه پيراهنهای خونين در دست دارد، وارد محشر می شود، پايه ای از پايه های عرش را در دست می گيرد و می گويد:

«يا عدل يا جبار احكم بينی و بين قاتل ولدی »

ای خدای عادل و غالب، بين من و قاتل فرزندم داوری كن.

قال:«فيحكم لابنتي و رب الكعبة »

به خدای كعبه سوگند، به شكايت دخترم رسيدگی می شود و حكم الهی صادر می گردد. (5)

ديدار حسن و حسين عليهما السلام

دومين خواسته فاطمه در روز قيامت از خداوند چنين است: خدايا! حسن و حسين را به من بنمايان.

در اين لحظه، امام حسن و امام حسين عليهما السلام به سوی فاطمه می روند، در حالی كه از رگهای بريده حسين خون فوران می كند. (6)

پيامبر خدا(ص) می فرمايد: هنگامی كه به فاطمه گفته می شود وارد بهشت شو، می گويد: هرگز وارد نمی شوم تا بدانم پس از من با فرزندانم چه كردند؟

به وی گفته می شود: به وسط قيامت نگاه كن.

پس بدان سمت می نگرد و فرزندش حسين را می بيند كه ايستاده و سر در بدن ندارد. دخت پيامبر(ص) ناله و فرياد سر می دهد. فرشتگان نيز (باديدن اين منظره) ناله و فرياد بر می آورند. (7)

امام صادق(ع) می فرمايد: حسين بن علی(ع) در حالی كه سر مقدسش را در دست دارد، می آيد. فاطمه با ديدن اين منظره ناله ای جانسوز سر می دهد. در اين لحظه، هيچ فرشته مقرب و پيامبر مرسل و بنده مؤمنی نيست مگر آنكه به حال او می گريد. (8)

در اين موقعيت، خداوند به خشم آمده، به آتشی به نام «هبهب » كه هزار سال در آن دميده شده تا سياه گشته و هيچ آسودگی در آن راه نمی يابد و هيچ اندوهی از آنجا بيرون نمی رود، دستور می دهد كشندگان حسين بن علی را برگير و جمع كن… آتش به فرمان پروردگار عمل كرده، همه آنها را بر می چيند… (9)

شفاعت برای دوستان اهل بيت عليهم السلام

سومين درخواست فاطمه در روز قيامت از پروردگار، شفاعت از دوستان و پيروان اهل بيت عليهم السلام است كه مورد قبول حق قرار می گيرد و دوستان و پيروانش را مورد شفاعت قرار می دهد.

امام باقر(ع) می فرمايد:

هنگامی كه فاطمه به در بهشت می رسد، به پشت سرش می نگرد. ندا می رسد: ای دختر حبيب! اينك كه دستور داده ام به بهشت بروی، نگران چه هستی؟

فاطمه(س) جواب می دهد: ای پروردگار! دوست دارم در چنين روزی با پذيرش شفاعتم، مقام و منزلتم معلوم شود.

ندا می رسد: ای دختر حبيبم! برگرد و در مردم بنگر و هر كه در قلبش دوستی تو يا يكی از فرزندانت نهفته است داخل بهشت گردان. (10)

امام باقر(ع) در روايتی ديگر می فرمايد: در روز قيامت بر پيشانی هر فردی، مؤمن يا كافر نوشته شده است. پس به يكی از محبان اهل بيت عليهم السلام كه گناهانش زياد است دستور داده می شود به جهنم برده شود. در آن هنگام، فاطمه(س) ميان دو چشمش را می خواند كه نوشته شده است: دوستدار اهل بيت. پس به خدا عرضه می دارد:

الهی و سيدی! تو مرا فاطمه ناميدی و دوستان و فرزندانم را به وسيله من از آتش دور ساختی و وعده تو حق است و هرگز وعده ات را زير پا نمی نهی.

ندا می رسد: فاطمه! راست گفتی، من تو را فاطمه ناميدم و به وسيله تو، دوستان و پيروانت و دوستان فرزندانت و پيروانشان را از آتش دور گردانيدم. وعده من حق است و هرگز تخلف نمی كنم.

اينكه می بينی دستور دادم بنده ام را به دوزخ برند، بدين جهت بود كه درباره اش شفاعت كنی و شفاعتت را بپذيرم تا فرشتگان، پيامبران، رسولان و همه مردم از منزلت و مقامت آگاهی يابند. حال بنگر، دست هركه بر پيشانی اش «مؤمن » نوشته شده، بگير و به بهشت ببر. (11)

شفاعت دوستان فاطمه از ديگران

عظمت و مقام حضرت فاطمه در روز قيامت چنان است كه خداوند به خاطر فاطمه به دوستان آن حضرت نيز مقام شفاعت می دهد. امام باقر(ع) به جابر فرمود: جابر! به خدا سوگند، فاطمه(س) با شفاعت خود در آن روز شيعيان و دوستانش را از ميان اهل محشر جدا می سازد. چنانكه كبوتر دانه خوب را از دانه بد جدا می كند.

هنگامی كه شيعيان فاطمه همراه وی به در بهشت می رسند، خداوند در دلشان می افكند كه به پشت سر بنگرند. وقتی چنين كنند، ندا می رسد: دوستان من!

اكنون كه شفاعت فاطمه را در حق شما پذيرفتم، نگران چه هستيد؟

آنان عرضه می دارند: پروردگارا! ما نيز دوست داريم در چنين روزی مقام و منزلت ما برای ديگران آشكار شود.

ندا می رسد: دوستانم! بر گرديد و بنگريد و هر كه به خاطر دوستی فاطمه شما را دوست داشت و نيز هر كه به خاطر محبت فاطمه به شما غذا، لباس يا آب داده و يا غيبتی را از شما دور گردانيده همراه خود وارد بهشت كنيد. (12)

به سوی بهشت

فاطمه(س)، پس از شفاعت از دوستان خود و فرزندانش و رسيدگی به شكايتش در دادگاه عدل الهی به فرمان خدا، با جلال و شكوه خاصی وارد بهشت می شود. پيامبراكرم(ص) می فرمايد: روز قيامت دخترم فاطمه در حالی كه لباسهای اهدايی خداوند را كه با آب حيات آميخته شده، پوشيده، محشور می شود و همه مردم از مشاهده اين كرامت تعجب می كنند. آنگاه لباسی از لباسهای بهشت بر وی پوشانده می شود. بر هزار حله بهشتی برای او با خط سبز چنين نوشته شده است: دختر پيامبر را به بهترين شكل ممكن و كامل ترين هيبت و تمامترين كرامت و بيشترين بهره وارد هشت سازيد. پس، فاطمه(س) را به فرمان پروردگار در كمال عظمت و شكوه، در حالی كه پيرامونش هفتاد هزار كنيز قرار گرفته، به بهشت می برند. (13)

استقبال حوريان بهشتی

رسول خدا(ص) به فاطمه(س) فرمود: هنگامی كه به در بهشت می رسی، دوازده هزار حوريه، كه تاكنون به ملاقات كسی نرفته و نخواهند رفت در حالی كه مشعل های نورانی به دست دارند و بر شترانی از نور كه جهازهايشان از طلای زرد و ياقوت سرخ و مهارهايشان از لؤلؤ و مرواريد درخشان است سوارند، به استقبالت می شتابند. پس وقتی داخل بهشت شدی، بهشتيان به يكديگر ورودت را بشارت خواهند داد و برای شيعيانت سفره هايی از گوهر، (14) كه بر پايه هايی از نور برقرار ساخته اند، آماده می سازند و در حالی كه هنوز ساير مردم گرفتار حسابرسی اند، آنان از غذاهای بهشتی می خورند. (15)

اولين سخن فاطمه در بهشت

سلمان فارسی از پيامبر اسلام(ص) چنين روايت كرده است: هنگامی كه فاطمه داخل بهشت می شود و آنچه خداوند برايش مهيا كرده می بيند، اين آيه را تلاوت می كند:

بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله الذی اذهب عناالحزن ان ربنا لغفور شكور الذی احلنا دارالمقامة من فضله لايمسنا فيها نصب و لا يمسنا فيها لغوب. (16)

ستايش و سپاس ويژه خدايی است كه اندوهمان را زدود. بدرستی كه پروردگار ما آمرزنده و پاداش دهنده است، پروردگاری كه در سايه بخشش خود ما را به بهشت و اقامتگاه هميشگی مان فرود آورد. ما در آن جا با رنج و ملالی رو به رو نمی شويم.

نورانی شدن بهشت از نور فاطمه(س)

ابن شهرآشوب می نويسد:

در بسياری از كتابها، از جمله كشف ثعلبی و فضائل ابوالسعادات، در معنای اين آيه (لايرون فيها شمسا و لازمهريرا) (17)

ونمی بينند در بهشت نه آفتاب و نه سرمايی را.

آورده اند كه ابن عباس گفت: چنانكه بهشتيان در بهشت هستند، ناگاه نوری می بينند كه باغهای بهشت را نورانی كرد. اهل بهشت اظهار می دارند: خدايا! تو در كتابی كه بر پيامبرت فرستادی، فرمودی:

لايرون فيها شمسا

بهشتيان در بهشت خورشيدی نخواهند ديد.

ندا می رسد: اين، نور آفتاب و ماه نيست، بلكه علی و فاطمه از چيزی تعجب كرده و خنديدند و از نور آن دو، بهشت روشن گرديد. (18)

زيارت انبيا از فاطمه در بهشت

آنگاه كه همه انبيا و اوليای خدا وارد بهشت شدند، آهنگ ديدار دختر پيامبر خدا می كنند. رسول خدا(ص) به فاطمه فرمود: هرگاه اوليای خدا در بهشت مستقر گرديدند، از آدم گرفته تا ساير انبيا همه به ديدارت می شتابند. (19)

عنايات خداوند به فاطمه در بهشت

پروردگار منان به فاطمه زهرا(س) در بهشت عناياتی ويژه خواهد داشت. بخشی از آن عنايات چنين است:

1 – خانه های بهشتی

پيامبرخدا(ص) فرمود: هنگامی كه مرا به معراج بردند و داخل بهشت شدم، به قصر فاطمه رسيدم، درون آن هفتاد قصر بود كه تمام در و ديوار و تاقهايش از دانه های مرواريد سرخ ساخته شده، همه آنها به يك شكل زينت داده شده بود. (20)

2 – همنشينی با پيامبر(ص)

پيامبر اكرم(ص) به علی(ع) فرمود:

ياعلی! تو و دخترم فاطمه در بهشت در قصر من همنشين من هستيد. سپس اين آيه را تلاوت فرمود:

برادران بر تختهای بهشتی رو به روی هم می نشينند. (21)

3 – درجه وسيله

رسول خدا(ص) فرمود: فی الجنة درجة تدعی الوسيلة فاذا سالتم الله فاسالوا لي الوسيلة قالوا يا رسول الله من يسكن معك فيها؟ قال علی و فاطمة و الحسن و الحسين (22)

در بهشت درجه ای به نام «وسيله » است. هرگاه خواستيد، هنگام دعا، چيزی برايم بخواهيد، مقام وسيله را از خداوند خواستار شويد.

گفتند: يا رسول الله! چه كسانی دراين درجه (مخصوص) با شما همنشين خواهند بود؟

فرمود: علی، فاطمه، حسن و حسين.

علامه امينی در منقبت بيست و ششم می نويسد:

از مناقب حضرت زهرا (ص) همراه بودن او با پدر و همسر و فرندانش در درجة الوسيله است. آنجا پايتخت ظمت حضرت حق تبارك و تعالی است و جز پنج تن عليهم السلام هيچ يك از انبيا و اوليا و مرسلين و صالحان و فرشتگان مقرب كسی بدان راه نمی يابد. (23)

4 – سكونت در حظيرة القدس

سيوطی در مسند می نويسد:

«ان فاطمة و عليا و الحسن و الحسين فی حظيرة القدس فی قبة بيضاء سقفها عرش الرحمن.» (24)

فاطمه و علی و حسن و حسين در جايگاهی بهشتی به نام «حظيرة القدس » در زير گنبدی سفيد به سرمی برند كه سقف آن عرش پروردگار است.

پيامبرخدا(ص) فرمود: در قيامت، جايگاه من و علی و فاطمه و حسن و حسين سرايی زير عرش پروردگار است. (25)

نويسنده خصايص فاطمه، ضمن بيانی مفصل درباره حظيرة القدس، می نويسد: والاترين جايگاه ها در هشت حظيرة القدس است. (26)

5 – بخشيدن چشمه تسنيم به فاطمه(س)

طبری از همام بن ابی علی چنين نقل می كند: به كعب الحبر گفتم: نظرت درباره شيعيان علی بن ابی طالب چيست؟

گفت: ای همام! من اوصافشان را در كتاب خدا می يابم. اينان پيروان خدا و پيامبرش و ياران دين او و پيروان ولی اش شمرده می شوند. اينان بندگان ويژه خدا و برگزيدگان اويند. خدا آنها را برای دينش برگزيد و برای بهشت خويش آفريد.

جايگاهشان در فردوس اعلای بهشت است، در خيمه ای كه اتاقهايی از مرواريد درخشان دارد، زندگی می كنند. آنان از مقربين ابرارند و سرانجام از جام «رحيق مختوم » می نوشند.

رحيق مختوم چشمه ای است كه به آن «تسنيم » گفته می شود و هيچ كس جز آنها از آن چشمه استفاده نخواهدكرد. تسنيم، چشمه ای است كه خداوند آن را به فاطمه(س) دختر پيامبر(ص) و همسر علی ابن ابی طالب(ع) بخشيد و از پای ستون خيمه فاطمه جاری می شود. آب آن چشمه چنان گواراست كه به سردی كافور و طعم زنجفيل و عطرمشك شباهت دارد… (27)

پی نوشتها:

1 – بحار الانوار، ج 43، ص 225.

2 – فاطمة الزهراء، علامه امينی، ص 74، امالی صدوق، ص 16.

3 – بحارالانوار، ج 43، ص 225.

4 – امالی صدوق، ص 16.

5 – مناقب علی بن ابی طالب، ص 63.

6 – بحارالانوار، ج 43، ص 220.

8 -7 – همان، ص 221.

9 – همان، ص 222.

10 – تفسير فرات كوفی، ص 114.

11 – بحارالانوار، ج 43، ص 15.

12 – تفسير فرات كوفی، ص 114.

13 – ذخائرالعقبی، ص 48.

14 – كنايه از غذاهايی بسيار خوب است.

15 – بحارالانوار، ج 43، ص 227.

16 – القطره، ص 192، سوره فاطر، آيه 34.

17 – انسان، آيه 13.

18 – مناقب آل ابی طالب، ج 3، ص 329.

19 – بحارالانوار، ج 43، ص 227.

20 – همان، ص 76.

22 – 21 – فاطمة الزهراء، ص 99.

23 – همان، ص 113.

24 – مسندفاطمه،ص 45، كفاية الطالب، ص 311، بشارة المصطفی، ص 48.

25 – فاطمه الزهراء، ص 100.

26 – خصايص فاطمه، ص 341.

27 – بشارة المصطفی، ص 50.