یکى از نکات قابل توجه در سلوک و سیره پیشوایان معصوم(علیهم السلام)، نحوه رفتار آنان با همسر خویش است. هر چند به خاطر طبیعت موضوع و نیز شرایط اجتماعى حجم شواهد و موارد بر جاى مانده در تاریخ در این خصوص فراوان نیست اما همین اندک نیز بسیار ارزشمند و گویاست. آنچه میخوانید نگاهى گذرا به موضوع یاد شده است.
سیره عملى و رفتار ائمه(علیهم السلام) با همسران خویش مانند سایر برخوردها و شیوه هاى رفتارى آنان به طور دقیق و روشن در تاریخ دیده نمی شود و این علاوه بر عوامل اجتماعى و سیاسى به ماهیت قضیه برمی گردد که بیشتر یک امر درون خانوادگى است تا اجتماعى و در منظر دیگران اما آن اندازه از روش و سیره آنان که از آنان به ما رسیده و هم چنین از سخنان آنان می‌‌توان تا اندازه زیادى روش آن بزرگواران را به دست آورد. روشن است که چون پیشوایان معصوم(علیهم السلام) اعمال خود را در راستاى اسلامی حقیقى و خالص قرار داده بودند و از این جهت میان آنها تفاوتى نیست و هر گاه در روش یا گفتارآنان تفاوت هایى دیده می‌‌شد مربوط به شرایط خاص زمانى است، لذا از روش یک یا چند نفر آنان می‌‌توان قانون کلى براى شیوه برخوردى همه آنان به دست آورد. در فرصت به نمونه هایى از شیوه‌هاى این دست اشاره می‌‌شود.
کمک به همسر
از مسائل مهمی که در زندگى مشترک زن و شوهر مطرح است و از آغاز تا پایان عمر نیز ادامه دارد و در سعادت و خوشبختى و نشاط خانواده تأثیر بسزایى دارد موضوع انجام کارهاى مربوط به زندگى و تأمین نیازها و انجام کارهاى خانه است. این مسأله اگر به صورت عادلانه و صحیح حل شود و هر کدام وظیفه خود را به خوبى انجام دهند از بیشتر مشکلات آینده جلوگیرى می‌‌نماید و صفا و صمیمیت در محیط خانواده حاکم می‌‌شود. حضرت على(علیه السلام) و حضرت زهرا(سلام الله علیها) بعد از آغاز زندگى مشترک براى تعیین مسؤولیت و وظیفه هر کدام، خدمت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) رسیدند و از آن حضرت درخواست داورى نمودند. پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) کارهاى درون خانه را به عهده فاطمه(سلام الله علیها) گذاشت و کارهاى بیرون را به حضرت على(علیه السلام) واگذار نمود. فاطمه زهرا(سلام الله علیها) می‌‌فرماید: جز خدا کسى نمی داند که من چه اندازه خوشحال شدم از اینکه کارهاى درون خانه به من واگذار شد و از کارهاى بیرون خانه» و معاشرت و تماس با مردان معاف شدم.۱
در همین زمینه در سخنى از امام باقر(علیه السلام) آمده است:
فاطمه(سلام الله علیها) در خانه على(علیه السلام) کار خانه و خمیر کردن و نان پختن و نظافت را به عهده گرفت و على(علیه السلام) کارهاى بیرون خانه را، مانند آوردن هیزم و مواد خوراکی.۲
على(علیه السلام) به این اکتفا نکرد که فقط کارهاى بیرون خانه را انجام دهد بلکه در کارهاى خانه نیز شرکت میجست و به صورتى عمل نمی کرد که در خانه بنشیند و انجام تمام کارها را به همسرش واگذار نماید.
امام صادق(علیه السلام) می‌‌فرماید: على(علیه السلام) همواره هیزم می‌‌آورد، آب مورد نیاز خانه را تأمین می‌‌کرد و خانه را جارو می‌‌کرد، و حضرت زهرا(سلام الله علیها) آرد درست می‌‌کرد و خمیر آماده کرده، نان میپخت.۳
در این روایت تعبیرى به کار رفته است که نشان می‌‌دهد آن حضرت همواره جارو کردن و نظافت منزل را عهده دار بود.
على(علیه السلام) همواره هیزم می‌‌آورد، آب مورد نیاز خانه را تأمین می‌‌کرد و خانه را جارو می‌‌کرد، و حضرت زهرا(سلام الله علیها) آرد درست می‌‌کرد و خمیر آماده کرده، نان میپخت.
از برخى روایات استفاده می‌‌شود که حضرت على(علیه السلام) در بعضى اوقات در کارهاى مربوط به حضرت زهرا(سلام الله علیها) مانند تهیه آرد و آسیاب کردن نیز به کمک همسرش حضرت زهرا(سلام الله علیها) میرفت. از جمله نقل شده روزى رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) به خانه على(علیه السلام) وارد شد و دید على(علیه السلام) و فاطمه(سلام الله علیها) به کمک یکدیگر با آسیاب دستى مشغول تهیه آرد می‌‌باشند. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: کدام یک خسته ترید؟ على(علیه السلام) عرض کرد: فاطمه(سلام الله علیها) خسته تر است. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: دخترم برخیز، و فاطمه(سلام الله علیها) برخاست و پیامبر به جاى او نشست و به على(علیه السلام) در آرد کردن، کمک نمود.۴
از این روایت به خوبى استفاده می‌‌شود که حضرت على(علیه السلام) همیشه رعایت حال همسرش زهرا(سلام الله علیها) را مینموده است و علاوه بر اینکه خود در کارهاى خانه به او کمک می‌‌کرد، وقتى پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به خانه آنها آمد و خواست به آنها کمک کند، على(علیه السلام) پیش از آنکه فاطمه(سلام الله علیها) پاسخى بدهد جواب می‌‌دهد فاطمه(سلام الله علیها) خسته تر است و بدین وسیله سعى می‌‌کند، تا همسرش استراحت نماید، یا کار آسان ترى انجام دهد و خود به کمک پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) آسیاب می‌‌کند.
پرستارى و عمل به سفارش هاى همسر
هنگامی که حضرت زهرا(سلام الله علیها) بیمار شد و ارتحالش نزدیک شد، در رابطه با تشییع بدن مطهر و محل دفنش و چگونگى غسل سفارش هایى به شوهرش على(علیه السلام) می‌‌کند که آن حضرت نیز به همان کیفیت که همسرش خواسته بود عمل می‌‌کند. به علاوه على(علیه السلام) در هنگام بیمارى حضرت زهرا(سلام الله علیها)، على(علیه السلام) مانند یک پرستار مهربان و دلسوز از همسر بزرگوارش مراقبت هاى لازم را به عمل می‌‌آورد. امام سجاد(علیه السلام) از پدر بزرگوارش امام حسین(علیه السلام) نقل می‌‌کند که وقتى حضرت زهرا(سلام الله علیها) بیمار شد به على(علیه السلام) سفارش کرد که جریان کسالت او را به کسى خبر ندهد. على(علیه السلام) نیز چنین کرد کسى را در جریان کسالت حضرت زهرا(سلام الله علیها) قرار نداد و خود آن حضرت پرستارى و مراقبت از زهرا(سلام الله علیها) را به عهده گرفت و اسماء نیز به او کمک می‌‌کرد. و چون هنگام ارتحال فرا رسید حضرت زهرا(سلام الله علیها) به شوهرش سفارش کرد که او عهده دار مراسم تجهیز و دفن او شود. شبانه او را دفن نماید و محل دفن را پنهان نگه دارد. على(علیه السلام) نیز چنین کرد ولى بعد از دفن آن حضرت، حزن و اندوه فراوان او را فرا گرفت و اشک هاى مبارکش بر گونه هایش جارى گردید. رو به مرقد مبارک پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نمود و به آن حضرت سلام داد و با او به راز و نیاز و درددل پرداخت.
در هنگام بیمارى حضرت زهرا(سلام الله علیها)، على(علیه السلام) مانند یک پرستار مهربان و دلسوز از همسر بزرگوارش مراقبت هاى لازم را به عمل می‌‌آورد.
حضرت على(علیه السلام) بر اساس سفارش حضرت زهرا(سلام الله علیها)، او را شبانه دفن کرد و قبر او را پنهان نمود و براى عملى شدن وصیت زهرا(سلام الله علیها) و اینکه قبر وى پنهان بماند، با کسانى که بنا داشتند با بررسى و تفحص و نبش قبور، آن حضرت را پیدا نمایند، با سختى برخورد می‌‌نماید. چنانچه در یک گزارش آمده است که حضرت(علیه السلام) وقتى متوجه جریان شد، در حالى که لباس مخصوص زمان جنگ و برخوردهاى سخت، پوشیده بود، خشمگین به سوى قبرستان حرکت نمود و به شمشیر مخصوص خود، ذوالفقار، تکیه زده فرمود: من على ابن ابى طالب هستم؛ مشاهده میکنید که با چه وضعى به اینجا آمده ام. به خدا سوگند اگر دست به سنگ یکى از این قبرها بزنید با شمشیر با همه شما نبرد خواهم نمود.۵
دلجویى و احترام
انسان در دوران زندگى با حوادث و مسائلى روبه رو می‌‌شود که او را ناراحت و نگران و متأثر می‌‌سازد. فردى که احساس می‌‌کند از طرف دیگران به او ستم شده و حق او را گرفته اند اگر براى رسیدن به حق خود و دفاع از ظلمی که به وى شده تلاش کند و نتواند به حق خود برسد دچار ناراحتى و نگرانى خواهد شد. حال اگر براى زن یا شوهر چنین مسأله اى پیش آید و او با حالت تأثر وارد خانه شود ممکن است اظهار گلایه و شکوه نماید و با همسر خود درددل کند و از همسر انتظار داشته باشد که در این شرایط به او کمک کند و از او دفاع نماید، و هر گونه تصور کوتاهى را در این رابطه دور از انتظار می‌‌داند. همسر در این حالت هاى مخصوص، باید سعى کند با مهربانى و دلجویى و احترام نسبت به طرف مقابل، آن چنان رفتار نماید که از اندوه و تأثر و ناراحتى او بکاهد. با سخنان منطقى و محترمانه اثبات نماید که من در دفاع از حق تو کوتاهى نکردم و آنچه مصلحت بوده و توان داشتم در این رابطه انجام داده ام.
حضرت زهرا(سلام الله علیها) بعد از پدر بزرگوارش وقتى احساس کرد که ملک او، فدک را به ناحق گرفته اند، براى دفاع از حق خویش و استرداد املاکش نزد خلیفه وقت رفت و با وجود بحث ها و استدلال هاى منطقى که ارائه داد موفق نشد، حق خود را بستاند. لذا با ناراحتى و تأثر شدید وارد منزل شده اظهار ناراحتى نمود. على(علیه السلام) را مورد خطاب قرار داد و گفت: … هیچ کس از من دفاع نکرد و از ظلم آنها جلوگیرى ننمود، خشمگین از خانه بیرون رفتم و پریشان و با شکست و افسردگى بازگشتم، و تو نیز این گونه پریشان نشست های. تو همان بودى که گرگان عرب را صید میکردى و اکنون زمین گیر شده ای. یا على(علیه السلام) نه گویندگان را مانعى و نه یاوهگویان را دافع. اختیار از کفم رفته، …. از اینکه با تو این گونه سخن می‌‌گویم نزد خدا عذر خواهم، خواه مرا یارى کنی، یا واگذاری، اى واى بر من در هر پگاه که عمید و تکیه گاهم از کف رفت و بازویم بى رمق گشت. على(علیه السلام) با لحنى محترمانه همسر مهربان خود را دلدارى داده و در پاسخ فرمود: ویل و واى بر تو مباد بلکه واى بر دشمنان تو باد. اى دختر برگزیده خدا و یادگار نبوت از اندوه و غصه دست بردار. به خدا سوگند من در انجام وظیفه سستى نکرده ام و آنچه در قدرت و توان داشتم انجام دادم.
حضرت على(علیه السلام) آن چنان با خونسردى و متانت و دلجویى در برابر ناراحتى و شکوه حضرت زهرا(سلام الله علیها) برخورد می‌‌نماید، که حضرت فاطمه(سلام الله علیها) آرامش پیدا کرده می‌‌فرماید: خداوند مرا کفایت می‌‌کند. و کار آنها را به خدا وامی گذارد و ساکت می‌‌شود.۶
على(علیه السلام) همواره مواظب بود که از حزن و اندوه زهرا(سلام الله علیها) که بعد از پدر بزرگوارش بسیار زیاد شده بود بکاهد. زهرا(سلام الله علیها) به پدرش پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) علاقه زیادى داشت و لذا میفرمود: پیراهن پدرم را به من بدهید و چون پیراهن را میگرفت آن قدر آن را می‌‌بویید تا بیهوش می‌‌شد. على(علیه السلام) می‌‌فرماید: پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) را در پیراهنش غسل دادم و چون وضع زهرا(سلام الله علیها) را مشاهده کردم که با بوییدن آن پیراهن بیهوش می‌‌شود، آن را پنهان نمودم.۷
حضرت على(علیه السلام) خود در باره چگونگى برخورد با همسرش می‌‌فرماید: به خدا سوگند هرگز کارى نکردم که فاطمه(سلام الله علیها) خشمگین شود و او را به هیچ کارى مجبور نکردم … او نیز هرگز مرا خشمگین نکرد و برخلاف میل باطنى من قدمی برنداشت.۸
توجه به خواست همسر
امام حسین(علیه السلام) به خواست و علاقه و حس زیبایى دوستى همسرش، توجه خاصى مینمود و برخى اوقات حاضر می‌‌شد به همین خاطر با انتقادات اصحاب و دوستان خود روبهرو شود ولى به خواست طبیعى و مشروع همسر خویش احترام میگذاشت.
امام باقر(علیه السلام) نقل می‌‌کند، عدهاى بر امام حسین(علیه السلام) وارد شدند؛ ناگاه فرش هاى گران قیمت و پشتی هاى فاخر و زیبا را در منزل آن حضرت مشاهده نمودند. عرض کردند: اى فرزند رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) ما در منزل شما وسایل و چیزهایى مشاهده می کنیم که ناخوشایند ماست(با اطلاعى که از موقعیت شما داریم وجود این وسایل در منزل شما را مناسب نمی دانیم). حضرت فرمود: ما بعد از ازدواج مهریه همسر خود را پرداخت میکنیم و آنها هر چه دوست داشتند براى خود خریدارى میکنند و هیچ یک از وسایلى که مشاهده نمودید از آن ما نیست.۹
در روایت دیگر نقل شده که از امام صادق(علیه السلام) سؤال شد: آیا خرید جواهرات و طلاجات براى زینت بچه ها درست است؟ حضرت در پاسخ فرمود: على بن الحسین(علیه السلام) براى بچه ها و همسرانش زیورآلات از نوع طلا و نقره تهیه می‌‌کرد و آنها را با آن زیورها می‌‌آراست.۱۰
از این روایات و نظایر آن به خوبى استفاده می‌‌شود که امام سجاد(علیه السلام) به حس زیبایى دوستى همسر خود احترام میگذاشت و ابزار لازم را در حد متعارف آن زمان، براى آنها فراهم مینمود.
حضرت على(علیه السلام): به خدا سوگند هرگز کارى نکردم که فاطمه(سلام الله علیها) خشمگین شود و او را به هیچ کارى مجبور نکردم … او نیز هرگز مرا خشمگین نکرد و برخلاف میل باطنى من قدمی برنداشت.
آراستن خویش براى همسر
اسلام دین فطرت است و چنین دینى باید به احساسات و عواطف افراد جامعه توجه نماید. هر مرد و زنى در فطرت سرشتشان زیباپسندى و آراسته گرى نهفته است، لذا در اسلام بر آراستن خویش و پوشیدن لباس زیبا و استعمال عطر و بوى خوش تأکید زیادى شده است. و سفارش شده که زن و شوهر خود را براى یکدیگر بیارایند و ظاهر خود را جذاب و دوست داشتنى و زیبا نمایند. این عمل علاوه بر اینکه احترام به خواست و علاقه طرف دیگر است، عفت و پاکدامنى را در جامعه تقویت می‌‌نماید. پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌‌فرماید: لباس هاى خود را تمیز کنید، موهاى خود را اصلاح نمایید، مسواک بزنید و آراسته و پاکیزه باشید که بنى اسرائیل چنین نکردند تا زنانشان بدکار شدند.۱۱
در همین راستا ائمه(علیهم السلام) نیز به این مطلب توجه خاصى داشتند. خود را براى همسرانشان آراسته و مرتب می‌‌نمودند، لباس مناسب میپوشیدند و موهاى خود را رنگ میزدند.
حسن بنجهم از دوستان حضرت موسى بن جعفر(علیه السلام) گوید: آن حضرت را دیدم که موهاى خود را خضاب کرده است. گفتم: فدایت شوم، شما هم خضاب میکنید؟! فرمود: آری، اصلاح و مرتب بودن وضع، بر عفت زنان می‌‌افزاید. زنانى بودند که پاکدامنى را رها کردند از آن جهت که شوهرانشان اصلاح و مرتب بودن خود را رها کردند. سپس فرمود: دوست دارى همسرت را در حالى همانند حال خودت که خود را آراسته ننمودهاى ببینی؟ گفتم نه. فرمود: او نیز چنین است. آن گاه فرمود: نظافت و استعمال بوى خوش و اصلاح مو، از اخلاق پیامبران است.۱۲
در روایت دیگرى یکى از دوستان امام باقر(علیه السلام) به نام حکم بن عتیبه گوید: در خانهاى زیبا و آراسته بر آن حضرت وارد شدم. لباس زیبا و رنگینى پوشیده بود که آثار رنگ لباس بر دوش آن حضرت دیده می‌‌شد. خیلى شگفت زده شدم. گاهی، به خانه نگاه می‌‌کردم، گاهى به وضع لباس آن حضرت! حضرت(علیه السلام) فرمود: این حالت چطور است؟ عرض کردم: چه بگویم از این لباسى که به تن کردهاید؟ این لباس مربوط به افراد نوجوان است. فرمود: اى حکم، چه کسى زینت ها و چیزهاى پاکیزهاى که خداوند براى بندگانش آفریده است را حرام کرده؟!، اینها از چیزهایى است که خداوند براى بندگانش آفریده است اما این خانه که مشاهده می‌‌کنى مربوط به همسر من است و من تازه ازدواج کرده ام.۱۳ لباسى که مشاهده می‌‌کنى و هم چنین حضور من در این خانه، به خاطر همین موضوع است.
در روایت دیگر حسن زیات بصرى نقل می‌‌کند که با یکى از دوستانم خدمت امام باقر(علیه السلام) رسیدیم. او را در خانهاى زیبا با لباس زیبا در حالى که سرمه کشیده بود دیدیم. سؤالاتى از آن حضرت نمودیم. چون آن حضرت متوجه شد که ما از وضع لباس و خانه آن حضرت شگفت زده شدیم، فرمود: فردا با دوستت نزد من بیا. همان طور که حضرت فرموده بود روز بعد، در منزلى که معمولاً آنجا تشریف داشت خدمت حضرت رسیدیم. مشاهده کردیم که در خانه جز حصیر چیزى نیست و حضرت لباس زبر و خشن به تن دارد، فرمود: دیروز شما پیش من آمدید در حالى که من در خانه اى بودم که مربوط به همسرم میباشد و آن وسایل موجود در خانه متعلق به او است. او خود را آرایش کرده بود که من هم خود را براى او آراسته و مزین نمایم. سپس فرمود: شبه هاى در ذهنت ایجاد نشود. عرض کردم: به خدا سوگند برایم شبه هاى ایجاد شد ولى الآن متوجه شدم حقیقت آن است که شما فرمودید و خداوند شبهه را از قلبم بیرون نمود.۱۴
از دقت در روایات مذکور روشن می‌‌شود که ائمه(علیهم السلام) چه اندازه به آرایش و زینت خود براى رعایت حال همسرانشان توجه داشتند تا جایى که گاهى اوقات دوستان و اصحاب آنها به شدت شگفت زده شده و نسبت به وضع لباس و خانه آنها پرسش می‌‌کردند. شاید آن بزرگواران در ضمن با این اعمال خود میخواستند با آداب و رسوم غلط و بى توجهى به همسر مبارزه کنند و منطق صحیح اسلامی را براى آنان ترسیم نمایند.
اسلام، دین فطرت است و چنین دینى، باید به احساسات و عواطف افراد جامعه توجه نماید.
گذشت در برابر لغزش ها
براى افرادى که مدتها با یکدیگر زندگى میکنند و در امور زیادى منافع واحدى دارند سر زدن لغزش و اشتباه و خطا امرى عادى و متعارف است. بنابراین لازم است با عفو و گذشت از خطاها و اشتباهات یکدیگر چشم پوشى نمایند و آنها را به رخ طرف مقابل نکشند. زن و شوهر در برابر کلمات تند و خشنى که احیانا به خاطر شرایط خاصى که براى هر کدام ممکن است پیش آید، از طرف مقابل میشنوند باید با متانت و سعه صدر با آن روبه رو شوند و با خونسردى و گفتن چند کلمه محبت آمیز سعى کنند طرف را از حالت ناراحتى که دارد خارج نمایند.
در سیره معصومین(علیهم السلام) می‌‌خوانیم در مواردى با وجود اینکه اشتباه و خطا از جانب زن بوده و او را اذیت کرده و آزار داده است ولى امام(علیه السلام) در مقابل، گذشت و اغماض کرده، آن را نادیده میگرفته است. اسحاق بن عمار گوید: به امام صادق(علیه السلام) عرض از دقت در روایات مذکور روشن می‌‌شود که ائمه(علیهم السلام) چه اندازه به آرایش و زینت خود براى رعایت حال همسرانشان توجه داشتند.
کردم حق زن بر مرد چیست که با انجام آنها انسان، نیکوکار محسوب شود؟ امام(علیه السلام) فرمود: وسایل خوراک و پوشاک او را فراهم نماید و اگر خطایى از او سر زد از او بگذرد. سپس فرمود: پدرم «امام باقر(علیه السلام)» همسرى داشت که به او اذیت و آزار می رساند ولى پدرم او را مورد عفو و بخشش قرار میداد.۱۵
جمع بندى
از بررسى مطالبى که ذکر شد و سخنان و سفارشات پیشوایان معصوم(علیهم السلام) چنین استفاده می‌‌شود که زنان داراى حقوقى هستند که باید کاملاً رعایت شود. به شخصیت آنها باید احترام گذاشته شود، به خواست آنان توجه شود. حس زیبایى پسندى آنها باید ارج گذاشته شود و آن چنان با آنها برخورد و رفتار شود که نسبت به زندگى دل گرم شوند و نشاط و شادابى بر محیط خانه حاکم گردد. رهبران معصوم(علیهم السلام) آن قدر به مسأله خواست همسر در زندگى شخصى توجه نموده اند که در برخى موارد که اختلاف نظر پیش میآمد خواست او را مقدم داشته اند. به عنوان نمونه هر گاه زن و شوهر در تعیین غذایى که میخواهند بخورند اختلاف سلیقه پیدا کنند، رهبران معصوم(علیهم السلام) دستور دادهاند که شایسته است جانب زن رعایت شود و مردى که چنین کند، مؤمن است و بعکس، مردى که غذاى مطابق میل خود را بر زن تحمیل نماید دچار یک نوع نفاق است. امام صادق(علیه السلام) از پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده است که: مؤمن مطابق خواست و میل خانواده اش، غذا میخورد و منافق، خانوادهاش را وادار می‌‌کند که طبق میل او غذا بخورد.۱۶ در برخى روایات تأکید شده است که شوهر وقتى وارد خانه می‌‌شود در برخورد با همسر باید طورى رفتار کند که موجب ناراحتى او فراهم نشود. پیش از وارد شدن، به گونه اى او را باخبر سازد تا اگر در وضع مطلوبى نیست بتواند وضع خود را تغییر دهد و هم چنین براى احترام به او هنگام وارد شدن سلام نماید.
امام صادق(علیه السلام) می‌‌فرماید: وقتى شوهر به خانه خود وارد می‌‌شود باید به همسرش سلام نماید و پیش از وارد شدن با زدن کفشهایش به زمین و سرفه کردن، همسر را از آمدن خود باخبر سازد، مبادا او را در حالتى ببیند که او را ناخوش آید.۱۷
حضرت على(علیه السلام) می‌‌فرماید: در خانه مشغول پاک کردن عدس بودم و فاطمه در حال درست کردن غذا بود که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) وارد شد؛ فرمود: یا ابالحسن! عرض کردم بلى یا رسول اللّه! فرمود: این سخن از من بشنو و این را نمیگویم مگر از جانب پروردگار: هر مردى که در کار خانه به همسرش کمک کند، براى او به تعداد هر مویى که در بدن دارد یک سال عبادت منظور می‌‌شود، آن چنان عبادتى که روزهایش روزه و شبهایش مشغول نماز و راز و نیاز باشد و خداوند پاداش صابرانى چون داود و یعقوب و عیسى(علیهما السلام) به وى خواهد داد.۱۸ این روایت به خوبى اهمیت و ارزش همکارى با همسر را میرساند. در روایتى دیگر، امام صادق(علیه السلام) می‌‌فرماید: خداوند زیبا بودن و زینت کردن را دوست دارد و تظاهر به ندارى و فقر را مکروه می‌‌داند. دوست دارد آثار نعمتهایش را بر بندهاش ببیند، لباسش نظیف و پاکیزه باشد، بوى خوش استعمال کند، خانه اش را زینت دهد، خانه و اطرافش را جاروب کند.۱۹
روشن است که اسلام رعایت نظافت و زیبایى را بر همه، چه مرد و چه زن، لازم دانسته است. امید است مردان ما از روش و سخنان پیشوایان معصوم(علیهم السلام) درس گرفته نسبت به همسران خود آن چنان رفتار کنند که اسلام و وجدان و عقل فرمان می‌‌دهد و همسر را به عنوان شریکى عزیز و مهربان و دوستى ارجمند و گرامی بلکه بخشى از جسم و جان خود به حساب آورند. مقام و موقعیت و جایگاه او را پاس بدارند و با او آن طور رفتار نمایند، که دوست دارند در باره آنها رفتار شود. ان شاءاللّه.
پی‌نوشتها
۱- وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۲۳
۲، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۵۵۱، بحارالانوار، ج۴۳، ص۳۱، حدیث ۳۸،
۳، کافی، ج۵، ص۸۶، حدیث ۱، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۶۹، حدیث ۳۶۴۰، باب ۲، امالى طوسی، ج۲، ص۲۷۴، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۵۱، حدیث ۷،
۴، بحارالانوار، ج۴۳، ص۵۰،
۵، همان، ص۱۷۱،
۶، احتجاج طبرسی، ج۱، ص۲۸۲ ـ ۲۸۱،
۷، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۵۷ و حدیث ۶،
۸، فواللّه ما اغضبتها و لا اکرهتها على امر … و لا اغضبتنى و لا عصت لى امرا، کشفالغمه، ج۱، ص۳۶۳،
۹، کافی، ج۶، ص۴۷۶، روایت ۱،
۱۰، همان، ص۴۷۵،
۱۱، نهج الفصاحه، ص۷۲، رقم ۳۷۷،
۱۲، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۸۳، کافی، ج۵، ص۵۶۷،
۱۳، کافی، ج۶، ص۴۴۶، حدیث ۱،
۱۴، همان، ص۴۴۸، روایت ۱۳،
۱۵، همان، ج۵، ص۵۱۰، روایت ۱، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۴۴۱، روایت ۴۵۲۸،
۱۶، وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۲۵۰،
۱۷، بحارالانوار، ج۷۶، ص۱۱،
۱۸، عوالم العلوم، ج۱۱، بخش ۲، ص۵۰۰، بحار، ج۱۰۴، ص۱۳۲، حدیث ۱،
۱۹، بحار، ج۷۹، ص۳۰۰،
منبع: عبدالرحمن انصارى شیرازى؛ نشریه پیام زن؛ شماره۶۸
