اشاره:
وُضو، شستن صورت و دست‌ها و همچنین مسح سر و پاها به قصد قربت و با آدابی خاص که به خودی خود مستحب، اما شرط درستی نماز و طواف و برخی دیگر از عبادات است. بدون وضو، لمس خط قرآن و لمس نام خدا جایز نیست. وضو گرفتن در مواردی از جمله رفتن به مسجد و قرائت قرآن کریم، مستحب است. بنابر منابع تاریخی، حکم وضو در آغاز بعثت پیامبر، در مکه بیان شد. آیه ششم سوره مائده، و همچنین بیش از ۴۰۰ روایت از معصومان، درباره وضوست. وضو و گاه تجدید وضو، در احادیث، موجب پاک شدن گناهان، از میان رفتن غضب، طول عمر، نورانی شدن چهره در محشر، و افزایش روزی دانسته شده است.
فخر رازی می گوید :
ظَهَرَ أَنَّهُ یَجُوزُ أَنْ یَکُونَ عَامِلُ النَّصْبِ فِی قَوْلِهِ وَأَرْجُلَکُمْ هُوَ قَوْلَهُ وَامْسَحُوا وَیَجُوزُ أَنْ یَکُونَ هُوَ قَوْلَهُ فَاغْسِلُوا لَکِنِ الْعَامِلَانِ إِذَا اجْتَمَعَا عَلَى مَعْمُولٍ وَاحِدٍ کَانَ إِعْمَالُ الْأَقْرَبِ أَوْلَى، فَوَجَبَ أَنْ یَکُونَ عَامِلُ النَّصْبِ فِی قَوْلِهِ وَأَرْجُلَکُمْ هُوَ قَوْلَهُ وَامْسَحُوا فَثَبَتَ أَنَّ قِرَاءَهَ وَأَرْجُلَکُمْ بِنَصْبِ اللَّامِ تُوجِبُ الْمَسْحَ أَیْضًا، فَهَذَا وَجْهُ الِاسْتِدْلَالِ بِهَذِهِ الْآیَهِ عَلَى وُجُوبِ الْمَسْحِ
دوتا عامل بر یک معمول جمع بشه ارجل داریم شیعه میگه وامسحوا عمل کرده است سنی می گه فاغسلوا اون عاملی که نزدیک است باید عمل کند واجب است وامسحوا در ارجل عمل کند اگر چنان چه ما ارجل را نصب هم بخوانیم باز واجب است مسح.(۱)
جناب اقای انباری:
شما اگر بخواید بگید ارجلکم فاغسلوا عمل کرده شما ببینید وجوهکم ایدیکم الی المرافق تمامی این ها فاصله شده بین عامل و معمول
فاصله بین معمول و عامل می گند در ضرورت شعری اشکالی ندارد ولی ضرورت اقتضا نکند باطل است
عطف الارجل على الایدی یترتب علیه الفصل بین العامل والمعمول باجنبی بلا ضروره . (۲)
نکته دوم :
تعدادی از قرای سبعه اَرجُلِکم خواندند چون اگر أَرْجُلَکُمْ بخوانیم عطف است بر محل بروسکم ، بروسکم جار مجرور محلا منصوب است مفعول به واسطه ی وامسحوا، بروسکم ظاهرا مجرور است ولی محلا منصوب است وارجل هم این جا امده است به محل بروس عطف داده شده است .
اقای حسن بن احمد فارسی متوفی ۳۷۷ می گوید :
فقرأ ابن کثیر وأبو عمرو وحمزه: وأرجلکم* خفضا.
وروى أبو بکر عن عاصم: وأرجلکم* خفضا، وحفض عن عاصم وأرجلکم نصبا «۴».
ابن کثیر (ابو معبد متوفی ۱۲۰ ) ابو عمر (۱۵۴) و همزه بن حبیب تمیمی هر سه از قرا سبعه اهل سنت هستند و هم چنین ابوبکر از عاصم نقل کرده است این ها ارجلِکم خوانده اند .(۳)
اقای ابو ذرعه ابن زنجله متوفی ۴۰۳ می گوید :
فقرأ ابن کثیر وأبو عمرو وحمزهوأرجلکم خفضاعطف علی الریوس و حجتهم فی ذلک ما روی ابن عباس قال الوضو غسلتان و مسحتان.
وقرأ ابن کثیر، وأبو عمرو، وحمزه، وأبو بکر: (وأرجلکم) خفضا، عطفا على الرءوس، وحجتهم فی ذلک ما روی عن ابن عباس أنه قال: «الوضوء غسلتان ومسحتان»
وضو دو تا شستشو دارد و دو تا مسح دارد
اقای شبعی می گوید :
نزل جبرائیل بالمسح، ألا ترى أنه أهمل ما کان مسحا، ومسح ما کان غسلا فی التّیمم.
جبرییل که ایه رو اورده است مسح پا رو اورده است ایا شما نمی بینید که در وضو ما اونجا هایی که مسح می کنیم غسل می کنیم
در تیمم جایی که در وضو می شوییم باید مسح کنیم و برعکس .
پی نوشت:
۱. مفاتیح الغیب ج۱۱ ص۱۶۱
۲.الانصاف فی مسائل الخلاف ۹۲:۱، شرح الکافیه ۷۹:۱، کتاب سیبویه ۷۳:۱، الحجه للقراء السبعه ۲۱۴:۳، الکشف عن وجوه القراءات ۴۰۶:۱٫
۳.الحجه للقرا السبعه ج۳ ص ۲۱۴ کتاب السبعه فی القرات ج۱ ص ۲۴۳ کتاب الکشف الوجوه القرات السبعه عللها و حججها ج۱ ص ۴۰۶
