نکاتی چند درباره شناسایی، علت‌یابی و راه‌یابی مسائل خانوادگی

نکته اول

نخستین نکته این است که انجام دادن هر کاری، به مهارت و دانش نیاز دارد. یعنی برای یک همسر توانا شدن، باید دانایی‌ها، دانش‌ها و مهارت‌های لازم را کسب کرد. از این رو توصیه می‌شود با مطالعه کتاب‌های مربوط به تعلیم و تربیت، روان شناسی خانواده و آیین همسرداری و با شرکت در جلسه‌های آموزش خانواده به دانش و مهارت خود بیفزایید.

نکته دوم

خانواده، یک نهاد اصلی و ویژه جامعه است و برقراری روابط انسانی سالم و درست میان اعضای خانواده، مهمترین عامل سلامت‌ آن است. سعی کنید با همدلی، همفکری، همکاری و هماهنگی، روابط سالمی را میان اعضای خانواده خود برقرار نمایید.

نکته سوم

در ارزیابی روابط زناشویی، هر یک از زوج‌ها باید بداند که همسر او، نزدیکترین و محرم‌ترین فرد است، لذا توصیه می‌شود به همسرتان به عنوان نیمه تن، حامی و پشتیبان نگاه کنید و تلاش نمایید وی را خوشبخت کنید.

نکته چهارم

زن و شوهر با یادگیری مهارت‌های ارتباطی و به کار بستن آنها می‌توانند روابط خود را بهبود بخشند، متحول سازند و در فضایی سرشار از حُسن تفاهم و حُسن نظر به حل و فصل مسائل خود بپردازند. برخی از این مهارت‌ها عبارتند از فعالانه به حرف‌های یکدیگر گوش کردن، تشریک مساعی و مشورت کردن، به عقاید یکدیگر احترام گذاشتن، پذیرفتن یکدیگر و نظایر آن.

نکته پنجم

تحکیم روابط زناشویی، علاقه به داشتن یک ارتباط سالم، ایجاد یک کانون گرم و صمیمی و نایل شدن به تفاهم، مسئولیت همه اعضای خانواده به ویژه زن و شوهر است. از این رو، می‌توان گفت که حل مسائل زناشویی و خانوادگی مستلزم کوشش همه جانبه اعضای خانواده به ویژه زن و شوهر است.

نکته ششم

وقتی در زندگی، اختلاف نظر و یا سوء تفاهمی بروز می‌کند، به جای سرزنش کردن یکدیگر و تفسیر نادرست، به شناسایی مسئله، علت‌یابی و سرانجام راهیابی آن بپردازید. اگر چه باید اعتراف کرد که گاهی اوقات شناسایی مسئله واقعی، مشکل اصلی و یافتن علت‌ها و ریشه‌ها دشوار است. زیرا آنچه که روی پرده است متفاوت می‌باشد و شناخت ریشه‌های اصلی مسئله، کاری ماهرانه و پرپیچ و خم است که کمک و مشاوره افراد متخصص را طلب می‌کند.

نکته هفتم

لازمه ی ایجادِ حفظ و استمرار روابط زناشویی سالم، داشتن تعهد، وفاداری، اعتقاد، انصاف و صمیمیت، پذیرش متقابل، سعه صدر متقابل، تفاهم متقابل و اعتماد متقابل است. پس با رعایت این اصول نسبت به همسرتان احساس مسئولیت کنید و خانواده را به فضایی سرشار از امنیت روانی و عاطفی تبدیل نمایید.

نکته هشتم

مهمترین عامل پدید آمدن مسائل و مشکلات زناشویی، سوء ارتباطات و سوء تفاهمات است. بنابراین زن و شوهر هر یک به سهم خود مسئولیت دارند که از به وجود آمدن آنها پیشگیری کنند و در اولین فرصت ممکن به حل و فصل آنها بپردازند. زیرا سوءتفاهمات و سوءارتباطات به صورت یک فرایند مخرب و پیشرونده عمل می‌کنند. گاهی یک سوء تفاهم یا یک سوء ارتباط کوچک مانند یک گلوله برفی به تدریج به یک بهمن بزرگ تبدیل می‌شود و بنیاد زندگی را متلاشی می‌سازد. برای مثال ممکن است که کسی در ارتباط با سکوت همسرش بگوید وقتی او سکوت می‌کند، معنایش این است که مرا دوست ندارد. در حالی که ممکن است سکوت او، معانی گوناگون داشته باشد.

نکته نهم

مورد تأیید واقع شدن، مورد محبت و توجه قرار گرفتن، از نیازهای اساسی انسان است. سعی کنید در روابط زناشویی به نوعی و به طریقی رفتارهای مطلوب همسرتان را مورد توجه قرار دهید و تأیید کنید. همسر شما باید بفهمد که برای او ارزش قائل هستید. خاصه آن که تشویق، تأیید و بیان نکات مثبت باید به طور آشکار و یا در جمع باشد و تذکر نکات منفی و انتقاد باید به طور محرمانه و در تنهایی صورت گیرد.

نکته دهم

لازمه ایجاد و حفظ روابط سالم، این است که طرفین برای خصوصیات، علاقمندی‌ها و نیازمندی‌های یکدیگر ارزش قائل شوند. از این رو سعی کنید در روابط کلامی، غیر کلامی، عاطفی و اقدام‌ها و تصمیم‌گیری‌ها به رفتار، افکار و به نیازها و خواسته‌های همسرتان توجه کنید. حساسیت نشان دهید و پاسخ مناسب بدهید(بی‌تفاوت نباشید). بنابراین اگر زن یا شوهری گفت همسر من به فکر من نیست، من برای او ارزشی ندارم، او سرش به کار خودش مشغول است و….، این امر، زنگ خطر محسوب می‌شود.

نکته یازدهم

یادتان باشد که مسئله یک طرفه و شیوه برخورد با مسئله، طرف دیگر است. به جای انتخاب روش پرخاشگرانه، خشونت‌آمیز و بدبینانه، بهتر است روش مسالمت‌آمیز، صمیمانه و خوش‌بینانه را انتخاب کرد. اگر رفتاری برای شما مبهم است، ساده‌ترین راه این است که از همسرتان سوال کنید هدف شما از انجام این کار چیست؟ منظور شما از این حرف چیست؟ چرا این طور رفتار می‌کنی؟ چه طور شد که این طور عمل کردی؟ و نظایر آن.

نکته دوازدهم

گاهی بین زن و شوهر، پیام‌هایی رد و بدل می‌شود که به درستی درک نمی‌گردد؛ زیرا برخی از پیام‌ها مبهم هستند و هر کس می‌تواند آنها را به گونه‌ای مثبت یا منفی تفسیر کند. یا این که اصولاً برخی از پیام‌ها دارای چندین مفهوم هستند. بنابراین گیرنده پیام، باید از فرستنده پیام، به وضوح و صراحت سئوال کند که منظورش از پیام مورد نظر یا موضوع بحث شده، چه بوده است؟ یا از او بخواهد که توضیح بیشتری دهد تا رفع اشکال و ابهام شود.

نکته سیزدهم

در اکثر موارد، زن و شوهر با زبان واحدی با یکدیگر سخن می‌گویند، اما آنچه که یکی می‌گوید و آنچه که دیگری می‌شنود، اغلب متفاوت است و در نتیجه مشکلات ارتباطی را به دنبال می‌آورد. لذا توصیه می‌شود هم زن و هم شوهر دیدگاه خود را در مورد مسئله یا مشکل مورد نظر به زبان ساده و صادقانه بیان کنند. در این باره باید یادآور شد که خشونت را نباید با خشونت پاسخ گفت، بلکه در برابر خشونت باید سکوت کرد و بعداً در موقعیت مناسب دیگری درباره مسئله مورد نظر به بحث و گفت و گو پرداخت.

نکته چهاردهم

در اکثر مواقع، زوج‌هایی که مشکلات ارتباطی دارند، دچار مشکل شناختی، طرز قضاوت کردن(پیش‌داوری) و دیدن اشکالات به جای نقاط مثبت می‌شوند. به بیان دیگر این گونه زوج‌ها کسانی هستند که وقتی با لیوانی که تا نیمه پُر از آب است روبرو می‌شوند، اغلب به نیمه خالی توجه می‌کنند.

نکته پانزدهم

سعی کنید با نگرش مثبت نسبت به یکدیگر و با مشورت کردن و هماهنگی، امور زندگی خانوادگی، تعلیم و تربیت فرزندان، فعالیت‌های اجتماعی، اوقات فراغت و چگونگی صرف آن، دید و بازدیدهای خانوادگی و نظایر آن را تنظیم و برنامه‌ریزی کنید.

نکته شانزدهم

در هر فرصتی که پیش می‌آید، سعی کنید با همسر و اعضای خانواده تان ارتباط کلامی برقرار کنید و به گفت و گوهای خانوادگی بپردازید. شایان ذکر است که زنها از صحبت کردن با همسرشان استفاده می‌کنند. بنابراین توصیه می‌شود شوهران فعالانه به صحبت‌های همسران خود گوش کنند و واکنش مناسب نشان دهند. چنان که شوهر یا زن در شرایط خاصی نتواند به صحبت‌های همسرش گوش کند، باید این موضوع را صادقانه و صمیمانه مطرح و تقاضا کند و صحبت کردن درباره آن موضوع را به فرصت دیگری موکول نماید. در هر حال از پیش آمدن این حالت جلوگیری کنید که همسر شما فکر کند و احساس نماید که شما مشغول کار و فعالیت خودتان هستید و به حرف‌های او گوش نمی‌کنید و توجه ندارید.

نکته هفدهم

زن و شوهر باید هر چه بیشتر با یکدیگر ارتباط کلامی و عاطفی برقرار کنند و سوء تفاهمات و سوء ارتباطات را هر چه زودتر شناسایی، رفع و اصلاح کنند. نکته حائز اهمیت این است که زن و شوهر باید خود رأساً برای حل مشکلات زناشویی- خانوادگی اقدام کنند و پیش از آن که موضوع را بافرد دیگری در میان گذارند، به منزله دو انسان عاقل و بالغ مسئله را منصفانه بین خود حل و فصل کنند و اجازه ندهند دیگران در این امر مداخله نمایند.

نکته هجدهم

زن و شوهر باید مشخص کنند که از یکدیگر چه انتظاراتی دارند؟ آنها باید گاه گاهی در یک فضای محرمانه، محبت‌آمیز و صمیمانه به ارزیابی رفتار و روابط یکدیگر بپردازند و از یکدیگر سئوال کنند آیا از من راضی هستی؟ آیا من توانسته‌ام انتظارات تو را پاسخگو باشم؟ نسبت به من چه احساسی داری؟ و نظایر آن. زن و شوهر نباید تصور کنند که این انتظارات و احساسات به قدری روشن و گویا هستند که نیازی به طرح و بیان آنها نیست. بنابراین شوهر نسبت به زن و زن نسبت به شوهر باید احساسات، عواطف و انتظارات خود را در میان گذارد و به طور آشکار ابراز کند و برای بهبود روابط خود تلاش نماید. زن و شوهر باید از یکدیگر سؤال کنند چه باید کردتا روابطمان بهتر و بانشاط ترگردد؟

نکته نوزدهم

در رویارویی با مسائل و مشکلات زناشویی، همواره باید انصاف داشت. به بیان دیگر خود را در وضعیت طرف مقابل قرار دادن، قبول مسئولیت خود و شناخت انتظارات متقابل، قدم اول در حل و فصل اختلافات زناشویی است.

نکته بیستم

راه حل عمده مسائل و مشکلات زناشویی، اصلاح نگرش و شیوه برخورد و تصحیح انتظارات بر اساس توان و وسع یکدیگر است. لذا توصیه می‌شود زمان مشخصی را در روز یا در هفته برای گفت و گو درباره مسائل و مشکلات و روشن کردن انتظارات از یکدیگر و به اصطلاح درد دل کردن اختصاص دهید.

نکته بیست و یکم

داشتن نگرش‌های آرمان‌گرایانه و شاعرانه نسبت به ازدواج و روابط زناشویی از سویی و ازدواج‌هایی که بر اساس هوی و هوس، جاذبه‌های مالی یا زیبایی صورت می‌گیرد از دیگر سو، زوج‌ها را بیشتر با سوء تفاهم‌ها، تضادها و… رو به رو می‌سازد و این گونه پیوندها به زودی به سستی می‌گراید. علت اصلی چنین مشکلاتی این است که طرفین از یکدیگر، انتظارات غیر واقع‌بینانه دارند و این امر نیز به برداشت‌های نادرست از یکدیگر و سرانجام به ارتباطات نامطلوب ختم می‌شود.

نکته بیست و دوم

بر اساس سوء ظن و گمان بد و حدس نادرست، نمی‌توان زندگی کرد و ارتباط سالم برقرار نمود. اگر موضوع و یا مسئله‌ای ذهن زن و شوهر را به خود مشغول کرده است. باید آن را به صراحت و صادقانه مطرح کرد و درستی یا نادرستی‌اش را مورد بررسی قرار داد. برای مثال، امروز خسته به نظر می‌رسی، چرا؟ چه طور شد که این حرف را زدی و یا این کار را کردی؟ پس همواره زن و شوهر باید یکدیگر را به صبر و بردباری و اخلاص و توکل توصیه کنند.

نکته بیست و سوم

زن و شوهر هر دو موظف هستند زمینه‌های بروز سوء تفاهمات و سوءظن‌ها را از بین ببرند و حتی‌الامکان از انجام رفتارهایی که موجب بروز این مسائل می‌شود، خودداری کنند.

نکته بیست و چهارم

گاه زن و شوهر، از یک مسئله واحد، دو برداشت کاملاً متفاوت دارند. اما آنها را با یکدیگر مطرح نمی‌کنند و یا نمی‌خواهند که این برداشت‌های متفاوت را درک کنند و در نتیجه، بروز یک مسئله ساده ممکن است به یک بحران تبدیل شود. لذا زن و شوهر باید سعی کنند که برداشت‌های یکدیگر از مسئله را جویا شوند و بفهمند. برای شناخت ریشه اختلافات زناشویی باید با روان شناسی زن و یا روان شناسی مرد آشنا شد و دریافت که زن یا مرد به چه اموری بها می‌دهند و نظام ارزش‌های آنان چگونه است؟ به طور معمول زن به وابسته بودن، کسب امنیت عاطفی و مورد حمایت واقع شدن، اهمیت می‌دهد. در حالی که مرد می‌خواهد مستقل و خودمختار باشد و برای آزادی عمل، ارزش قائل است. چاره کار این است که در این شرایط، زن و شوهر از خود انعطاف نشان دهند و به آگاهی برسند.

نکته بیست و پنجم

لازمه ایجادِ حفظ و استمرار روابط زناشویی سالم و بانشاط، این است که فضای خانواده، سالم و آرامش‌بخش باشد و زن و شوهر از مسخره کردن یکدیگر و گفتن سخنان طعنه‌آمیز و دو پهلو پرهیز کنند.

نکته بیست و ششم

به جای در نظر گرفتن خصوصیات منفی، بهتر است ویژگی‌های مثبت یکدیگر را در نظر بگیریم و به آنها توجه کنیم. بنابراین از پوزخند زدن، مسخره کردن، متلک گفتن، تحقیر کردن، سرزنش کردن و به رخ کشیدن یکدیگر، باید اجتناب کرد. این گونه رفتارهای نامطلوب، موجب افزایش مقاومت‌های روانی در طرف مقابل می‌شود و ادامه زندگی زناشویی و ارتباط را دشوار و فاجعه‌آمیز می‌کند.

نکته بیست و هفتم

اساس یک ارتباط سالم و بانشاط، مثبت فکر کردن است. در زندگی شخصی، خانوادگی و زناشویی همواره سعی کنید به مثبت‌ها، موهبت‌ها و نعمت‌هایی که در اختیار دارید بیندیشید، نه به آن اموری که در اختیار ندارید. برای مثال برخورداری از سلامت، داشتن فرزند و داشتن روابط سالم و رضایت‌بخش از نعمت‌هایی است که در اختیار دارید و باید شاکر درگاه الهی باشید.

نکته بیست و هشتم

گذشت و عفو، عنصر اصلی استمرار و استحکام پیوند زناشویی از سوی هر یک از زوج‌هاست. لذا از خطاهای یکدیگر بگذرید و خطاهای همدیگر را تحمل کنید. این نکته به ویژه در مورد شوهران توصیه شده است که با زنان خود، با نیکی و مهربانی معاشرت کنید و از بی‌عدالتی و خشونت بپرهیزید.

نکته بیست و نهم

زن و شوهر می‌توانند با یادآوری برخی ایام مانند روز تولد، سالگرد ازدواج و نظایر آن و دادن هدیه‌هایی هر چند کوچک(مثلاً یک شاخه گل)، به طور نمادی یا سمبلیک، عشق و علاقه و توجه خود را نسبت به یکدیگر بروز دهند.

نکته سی ام
زن و شوهر موظفند خود را در برابر یکدیگر، آراسته و پاکیزه و جالب توجه نگه دارند و از پریشانی و وضع نامرتب اجتناب کنند.

نکته سی و یکم

از آن جا که نفس انسانی، خوپذیر است لذا در انتخاب دوست و برقراری روابط دوستانه و یا معاشرت‌های خانوادگی با زوج‌های دیگر دقت کنید. توصیه می‌شود زن و شوهر هر دو معیارهایی را با توافق یکدیگر مشخص کنند و بر اساس آنها، به گزینش دوست و برقراری این گونه روابط اقدام نمایند.

نکته سی و دوم
در روابط زناشویی سالم، نه باید مردسالاری حاکم باشد و نه زن‌سالاری. به بیان دیگر اصولاً رابطه سلطه‌گرانه و سلطه‌پذیرانه چه از طرف زن و چه از طرف شوهر برای کانون گرم خانواده، آفت بزرگی به شمار می‌آید.

نکته سی و سوم

خطای یکدیگر را در حضور فرزندان یا افراد دیگر مانند دوستان، آشنایان و بستگان بازگو نکنید و همواره احترام یکدیگر را نگه دارید. همچنین سعی کنید اهمیت احترام به بزرگترها و پدر یا مادر را همواره به فرزندان خود یادآوری کنید.

نکته سی و چهارم

مسئله اصلی این است که تفاوت‌های فردی وجود دارد و زوج‌ها نباید یکدیگر را با فرد دیگری مقایسه کنند. نکته حائز اهمیت این است که زوج‌ها باید حاضر شوند این تفاوت‌ها را درک کنند و اختلافات زناشویی را در یک فضای محرمانه و صمیمانه مطرح کنند و معتقد باشند که می‌شود و می‌توان به تفاهم رسید و یک ارتباط سالم برقرار کرد.

نکته سی و پنجم

تشویق و ابراز تشکر از رفتارهای مطلوب همسر، تأثیر بسزایی در تکرار و استمرار آن رفتارها دارد و انگیزه تکرار آن رفتارها را بیشتر می‌کند. او یاد می‌گیرد که پس همسر من، این رفتار را دوست دارد و برای خوشایند او باید آن را تکرار کنم.

نکته سی و ششم

سعی کنید مورد یا موارد سوء تفاهم یا مسائل مورد اختلاف را هر چه زودتر و هر چه صریح‌تر مطرح کنید و به حل و فصل آنها بپردازید. از پیش‌داوری، تعمیم‌های نادرست و غیرمنطقی و شکل گیری افکار منفی پرهیز کنید. برای مثال اگر همسر شما یک بار بدقولی کرده است به او نگویید تو همیشه بدقولی می‌کنی! در حالی که ممکن است همسر شما این بار قولش را فراموش کرده باشد و یا علت خاصی داشته باشد.

نکته سی و هفتم

گاه عملی نشدن قول‌ها و قرارها، چه پیش از ازدواج و چه پس ازآن از طرف زن یا شوهر به دل شکستگی، سلب اعتماد و احساس فریب‌خوردگی منجر می‌شود. بنابراین سعی کنید حتی‌الامکان به قول‌های داده شده عمل کنید و احساس مسئولیت خود را در قول و عمل نشان دهید.

نکته سی و هشتم

از نسبت دادن القاب و زدن برچسب‌های ناگوار و نامطلوب به یکدیگر مانند بدقول، بی‌احساس، نامهربان، بی‌عاطفه، لجباز، بی‌انصاف، زورگو، خودخواه و نظایر آن پرهیز کنید.

نکته سی و نهم

لازمه ایجاد، تداوم و حفظ روابط زناشویی سالم، انعطاف‌پذیری در رویارویی با تقاضاها و درخواست‌های همسرتان می‌باشد. آشفتگی روابط زن و شوهر به افسردگی و اضطراب در یکی از آنها و یا هر دوی آنها منجر می‌شود و در نتیجه بر شدت مشکلات موجود می‌افزاید. گاهی اوقات افسردگی و عصبانیت زن یا شوهر به علت اختلال در کار سیستم عصبی یا غدد درون ریز به ویژه غده تیرویید است. بنابراین توصیه می‌شود در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید.

نکته چهلم

سخن آخر این که برای ایجاد، حفظ و استمرار یک رابطه زناشویی سالم، موفق و باطراوت باید هر یک از زوج‌ها(چه زن و چه شوهر) تلاش کند، بیندیشد، وقت بگذارد، احساس مسئولیت کند و موانع برقراری ارتباط سالم را از میان بردارد و در مقابل به عوامل کمک‌کننده برقراری ارتباط سالم توجه نماید و عمل کند.

منبع: سایت زیباوب؛ گرد آوری: حمید رضا ترکمندی