اشاره:
میشل یان دوخویه (Michael Jan De Goeje) از شرق شناسان سخت کوش هلندى است ؛ او همٌ خویش را مصروف تحقیق ، تألیف وترجمه متون تاریخى و جغرافیایى کتب و آثار عالمان اسلامى و شرقى کرد. رساله دکتراى او، ترجمه و شرح کتاب “البلدان ” اثر مورخ وجغرافیدان نامى شیعه احمد بن ابى یعقوب مشهور به یعقوبى است . این رساله در سال ۱۸۶۰ در انتشارات بریل چاپ و منشر شد.
دوخویه برکتاب فتوح البلدان اثر تاریخى عالم ایرانى بلاذرى ، مقدمه ، فرهنگ لغات و اصطلاحات و فهرست هاى مفیدى ضمیمه کرد. کار دیگر وى ،انتشار بخشى از کتاب العیون والحدائق فى اخبار الحقائق اثر مؤلفى ناشناخته مربوط به قرن پنجم و ششم هجرى است . این کتاب نیز به تاریخ خلفا از ولید تا معتصم ارتباط مى یابد. وى در سال ۱۸۶۹، باقى مانده این کتاب را منتشر ساخت . او با تشکیل گروهى از محققان ، به تحقیق درباره تاریخ طبرى پرداخت که به پیوست آن ، مقدمه ، فرهنگ اصطلاحات ، فهرست هاى دیگر آورده شده و در یازده مجلد طى سال هاى ۱۸۷۹ تا ۱۹۰۱چاپ گردید.
بدین ترتیب ، وى طى هفتاد سال زندگى پر از تلاش خود، مجموعه گرانبهایى راجع به تاریخ و جغرافیاى کشورهاى اسلامى به جهان دانش عرضه داشت . دیگر آثار مهم وى عبارتند از:
۱ـ انتشار ترجمه کتاب روگار اثر ادریسى (به زبان فرانسه ) با همکارى رینهارت ؛
۲ـ انتشار مجموعه کتاب شناسى جغرافى دانان عرب ، در هشت مجلد؛
۳ـ تحقیقاتى راجع به بسیارى از امور تاریخى و جغرافیایى کشورهاى مسلمان به صورت مقاله ؛
۴ـ تحقیقاتى درباره اشعار عربى و زبان عربى مثل انتشار دیوان مسلم بن ولید انصارى ، داستان هاى شب هاى عربى ، سفرهاى سندباد،توضیح و تفسیر نسخه خطى کتاب غریب الحدیث ، تحقیق راجع به الشعر و الشعراء، تکمیل و اتمام ترجمه انگلیسى النحوالعربى اثرویلیام رایت انگلیسى که این دستور زبان عربى به زبان هاى آلمانى و فرانسه نیز انتشار یافت .
