محبت اساس خانواده

محبت سرچشمه ی همه ی خوبی‌ها

«اگر در زندگی محبت باشد، سختی‌های بیرون خانه آسان و رابطه ی انسانی بر اساس محبت تنظیم می‌گردد. محبت همزیستی را آسان و خانواده را پایدار می‌کند. و کارهای سخت به برکت محبت آسان می‌شود».(۱) «زن و شوهر هر چه محبت کنند زیاد نیست. جایی که محبت بیش از حد ایرادی ندارد محبت در خانه است. محبت اعتماد می‌آورد. محبت زمانی پایدار است که طرفین حقوق یکدیگر را رعایت نمایند».(۲) محبت فقط یک احساس محض و یا کلام تنها نیست. محبت صرفاً یک واکنش احساسی و هیجانی نیست. محبت تنها در تقدیم یک هدیه، گفتن یک جمله ی زیبا و نگاهی پرمعنا خلاصه نمی‌شود. همه ی اینها می‌تواند نشانه‌هایی از رفتار محبت آمیز باشد، اما محبت یک مرام تربیتی و شیوه ی زندگی است.

محبت متعالی‌ترین رفتارهاست. محبت زیباترین جلوه ی ایمان و با شکوه‌ترین رفتار مذهبی است. محبت پاسخی به گرانقدرترین نیاز فطری انسان است. در یک کلام محبت، آمیزه‌ای از گذشت و ایثار، شجاعت و صداقت، حق شناسی و عدالت، صبوری و همدلی و احسان است. رفتار محبت آمیز رفتاری است. توأم با گذشت و اغماض از کاستی ها، نارسایی ها، غفلت ها، ضعف‌ها و جهالت ها. رفتار محبت آمیز، رفتاری است همراه با ایثار، قربانی کردن هوس‌ها و کشش‌های نفسانی، فداکردن میل‌ها و منفعت ها، تحمل سختی‌ها و لب فروبستن ها، سوختن و روشنی بخشیدن. تشنه ماندن و در اندیشه ی سیراب کردن دیگران سوختن. رفتار محبت آمیز، رفتاری است با تبلور زیباترین جلوه‌های شجاعت اخلاقی و به دور از هر گونه تحقیر و استهزاء، بدزبانی و ناسازگویی، تهمت و افترا، دروغ، دورویی، نفاق، غیبت و موذی گری. بسیاری از غیبت ها، تهمت ها، دورویی‌ها و رفتار منافقانه و آزارگرانه، ناشی از فقدان یا ضعف شجاعت اخلاقی است؛ به همین دلیل از پایه‌های سستی ناپذیر بنای محبت انسان در برابر محبوب، شجاعت اخلاقی و بالطبع خوش زبانی، راحت و صداقت است. احساس قدردانی و حق شناسی و تشکر از زحمات و رفتارهای مطلوب دیگران، به ویژه برخورداری از زبان سپاس در برابر همسر، نشانی از جلوه‌های محبت آمیز است. عدالت در رفتارهای فردی و اجتماعی، عدالت در نگاه کردن، عدالت در سخن گفتن و عدالت در حق شناسی، از عمده شاخص‌های محبت است.

یکی دیگر از مفاهیم گل واژه ی محبت، صبوری است. فرموده پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم): «صبر، گنجی از گنج‌های بهشت است.(۳) «از دیگر رفتارهای محبت آمیز همسران برتر، همدلی و همراهی ایشان است. محبت به معنای دیگر، یعنی: گذشتن از مرز خودبینی‌ها و تکروی‌ها و کجروی‌ها و همدلی و همراه شدن با همسر و همسفر و بالاخره محبت یعنی احسان. رفتار محبت آمیز، رفتاری است توأم با نیکی و احسان. همسران با محبت و برتر آنانی هستند که در زندگی روزمره، بیش از دیگران خود را با احسان، به صفت محسنین متصف می‌نمایند.»(۴) پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «انکم لن تسعوا الناس باموالکم فسعوهم باخلاقکم»؛ شما اگر به وسیله ی اموال خود نمی‌توانید علاقه ی مردم را به خود جلب کنید. پس این کار را با اخلاق نیکوی خود انجام دهید.(۵) در سوره ی روم آیه ی ۲۱، خداوند بعد از عبارت(أَزْوَاجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا) می‌فرماید:(وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَ رَحْمَهً) این محبت، ودیعه ی گرانقدر الهی است. در حقیقت محبوب مطلق، خداست و خالق محبت و عامل و اهداگر آن نیز خداوند متعال است. مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، در ذیل آیه ی ۲۱ سوره ی روم این روایت را از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده اند که: «قول الرجل للمراه انی احبک لا یذهب من قلبها ابدا».(۶) به همسرت بگو دوستت دارم، تا ابد از قلب او بیرون نمی‌رود. متأسفانه وقتی در کلاسها این روایت خوانده می‌شود بعضی متربیان می‌گویند، زنها سوء استفاده می‌کنند، لوس می‌شوند و بعضی می‌گویند: من خجالت می‌کشم به همسرم بگویم دوستت دارم، در برنامه‌های تلویزیونی «هزار راه نرفته» چنین صحنه‌ای را نشان داد که خانم‌ها از مردان خود شکایت داشتند که: همسران ما حتی یک بار به ما نگفته‌اند دوستت دارم! نیاز به محبت، مهمترین نیاز انسان است.

نتیجه ی محبت همسران نسبت به هم

الف) انگیزه و امید به زندگی در آنان بالا می‌رود.

ب) از انحرافات اخلاقی به دور می‌مانند.

ج) احساس رضایت درونی دارند.

د) به محبت کننده علاقه پیدا می‌کنند.

هـ) کسانی که محبت می‌کنند افراد خیرخواه، خوش قلب و مهربان هستند.

و) زن و مرد که به هم محبت می‌کنند، حس اعتماد به نفسشان زیاد می‌گردد.

لذا می‌گویند: راننده وقتی باک بنزین خود را پر می‌بیند با اطمینان حرکت می‌کند. ظرفیت محبت زنان وقتی از محبت پر شد با اعتماد و اطمینان به زندگی ادامه می‌دهند. زنانی که از محبت مرد محروم اند دچار اضطراب، افسردگی و سرخوردگی هستند و در بعضی از موارد دیده شده که زن برای پیدا کردن این محبت از طریق تماس تلفنی به گناه هم افتاده است. انسان‌ها تشنه ی محبت اند. برخی از روان شناسان می‌گویند: درست است که ارضای جنسی و علاقه به بقای نسل در زندگی مشترک مؤثر است، ولی نباید غفلت کرد که گاه فردی ازدواج می‌کند تا مهر و محبتی را جایگزین محبت دیگری نماید. این عده معتقدند که عطش مهر و عطوفت انسان‌ها را به ازدواج وادارمی سازد. بدیهی است که این مهر و محبت هر قدر خالصانه‌تر باشد، تجلیات وحدت و یگانگی، پر فروغ‌تر و ملکوتی‌تر خواهد بود. بررسی‌های آمار این واقعیت را آشکار می‌کند برخی از افرادی که به اعمال منافی عفت آلوده می‌شوند جزو کسانی هستند که در محیط خانوادگی خود هیچ گونه نشانه‌ای از مهر و محبت ندیده اند. این عده به عنوان«اصل جبران» سعی می‌کنند در خارج از خانه فردی را بیابند که به آنان مهر و محبت بورزد.

در بررسی جوامع روستایی، آمارها حاکی از آن است که میزان طلاق در روستاها به مراتب کمتر از شهرهاست. زیرا در محیط روستایی بین زن و مرد محبت وجود دارد و هر دو با صفا و صمیمیت با هم زندگی می‌کنند. آنچه به زندگی خانوادگی حیات و جان می‌دهد تجلیات مهر و محبت است و الا اثاث خانه از قبیل پرده و مبل و. . . هرگز نمی‌تواند در خانه شادی و لذت را به وجود بیاورد، بلکه این انسان‌ها هستند که با ابزار مهر و محبت به دیگران در آنان تحرک و فعالیت می‌آفرینند. علی(علیه السلام) می‌فرمایند: «التودّدُ نصف العقل».(۷) مهرورزی، نیمی از عقل و خرد است. باید بدانیم که هیچ چیزی به اندازه ی محبت انسان‌ها را دگرگون نمی‌سازد. لذا در مواردی که بین زن و مرد اختلافاتی به وجود می‌آید، به جای قهر کردن‌ها و بی‌اعتنایی‌ها باید بکوشند به خاطر خدا و انسانیت برخوردی محبت آمیز داشته باشند. «دفتر زندگی با عشق و محبت آغاز شد و جلوه‌های گوناگون جمال و کمال در کل هستی پدید آمد».(۸)

شیوه‌های داد و ستد عاطفی

به چهار روش می‌توان محبت را به همسر خود ارائه داد. ۱- محبت بصری ۲- محبت قلبی ۳- محبت ابزاری ۴- محبت کلامی

۱- محبت بصری یا چشمی

یکی از راه‌های محبت به همسر، محبت از ناحیه ی چشم است. بعضی از روان کاوان اعتقاد دارند چشم دارای امواج مثبت و منفی است. وقتی شما به چشمان همسر خود نگاه می‌کنید می‌توانید عشق، علاقه، محبت، تنفر، اعتراض و انتقاد را از آن‌ها بخوانید. لذا در روایت داریم که نگاه به پدر و مادرتان محبت آمیز باشد.(۹) در روایت از نبی مکرم نقل شده است: «وقتی زن و مرد نگاه محبت آمیز به هم می‌کنند، نگاه رحمت الهی را به خانه می‌آورند».(۱۰) گاهی نوع رفتار همسران نسبت به هم خصمانه می‌گردد. لذا مردان و زنان به علت رفتارهای نسنجیده ی غیر منطقی و غیر معقول، نه تنها از نگاه کردن به هم لذت نمی‌برند، بلکه از چشم هم می‌افتند.

دانی که دلبر با دلم، چون کرد و من چون کردمش *** او از جفا خون کرد و من، از دیده بیرون کردمش

یعنی به علت رفتارهای خصمانه، و ناراحت کردن یکدیگر، از چشم هم می‌افتند و این شروع یک خطر بزرگ در روابط همسران است.

جاذبه‌های نگاه

همسران برتر و موفق همواره با چشمانی مهربان و خریدار محبت و نگاه‌های گرم و گیرا بسان آهن ربا، به یکدیگر چشم می‌دوزند. چرا که چشم‌ها سخن می‌گویند و نگاه‌ها از قوی‌ترین جاذبه‌ها هستند انسان می‌تواند دنیایی از خواستن‌ها و محبت‌ها را با نیم نگاهی پر معنا بیان کند. جاذبه‌های نگاه از سرمایه‌های ذی قیمت آدمی است. و خوشا به حال همسرانی که به رغم گذشت سالهای سال از آغاز زندگی مشترک خود، هنوز هم گرمی و مهربانی نگاهشان بسان روز اول آشنایی، حکایت از مهر و محبت و عشق و وفا دارد. ما همه ی عشق را از نگهی خوانده ایم پاک بشوی از کتاب، لفظ و عبارات را همسران برتر، حتی لحظه‌ای در بهره گیری از این منبع محبت دریغ ندارند و نگاه هایشان همیشه گیرا و جذاب و مملو از معنای محبت است. همسران برتر به خوبی آگاهند که انسان‌ها همگی محبت پذیر و قهر گریزند، از این رو هرگز با نگاه‌های تند و قهرآمیز به یکدیگر نمی‌نگرند. جاذبه‌های نگاه به گونه‌ای است که گاه می‌توان در یک لحظه، از تلاقی دو نگاه تصویری از اندیشه و تبلوری از حرکت‌ها و رفتارهای تازه را تجسم نموده؛ اما با کمال تأسف گاه شاهد آنیم که زاویه ی انحراف از مسیر مطلوب حیات نیز با نخستین نگاه‌های پرمعنای نامحرمان آغاز می‌گردد. به همین دلیل است که خالق زیبایی‌ها و جاذبه‌های حیات در قرآن می‌فرماید:(قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ . . .).(۱۱) به مؤمنان بگو چشمان خود را از نگاه به نامحرمان فرو گیرید. همسران برتر به روشنی می‌دانند که شریک زندگیشان همیشه به محبت نیاز دارد و خریدار نگاه‌های پر محبت است، از این رو همواره با چشمان پر مهر و نگاه‌های پرجاذبه، امواجی از محبت را به دل و جان او روانه می‌سازند.(۱۲)

۲- محبت قلبی

اولین و ابتدایی‌ترین مرحله ی داد و ستد عاطفی، شیوه ی قلبی و باطنی آن است. به این ترتیب که قلب خاستگاه و رویشگاه تمامی ارتباطات و مناسبات انسانی است. آنچه که بر زبان جاری می‌شود و یا از اعضا و جوارح آدمی صادر می‌گردد، از نهان گاه دل بر می‌خیزد. قلب، سرچشمه ی فیاض احساسات و تمایلات است. از این رو هرگز نباید به احساسات و عواطف منفی اجازه داد که به زوایای قلب آدمی نفوذ کنند. و آن را تحت تأثیر قرار دهند. چه، در این موقعیت، عواطف نامطلوب نسبت به یک فرد، به تدریج رشد نموده، به نفرت و خصومت علیه وی مبدل می‌گردند. اگر انسان در کشتزار قلب خود بذر نفرت کاشت، طوفان درو خواهد کرد. صورت دیگر قضیه این است که زمینه را برای پرورش احساسات مثبت و عواطف سازنده نسبت به همسر فراهم نموده، قلب را بستر رویش حالاتی این گونه قرار دهیم و به عبارتی، قلب را تربیت کنیم و همان دسته احساسات و عواطفی را که مایلیم دیگران(به ویژه همسر و فرزند) نسبت به ما ابراز نمایند، ما در کانون درون(قلب) نسبت به آنها پرورش دهیم. تداوم این امر چشمه‌های فیاضی را در نهاد انسان به وجود می‌آورد و آثار شکوهمند آن بر روابط او با دیگران، تجلی خواهند نمود.(۱۳)

۳- محبت ابزاری

استفاده از ابزار، راهی برای بیان محبت ابزاری است. دادن یک شاخه گل، بوسیدن، دست دادن، هدیه خریدن و نوازش کردن از راه‌های انتقال محبت ابزاری است. علی(علیه السلام) می‌فرمایند: «تهادوا تحابوا؛(۱۴) هدیه بدهید، محبت زیاد کنید. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «هدیه دادن مرد به همسرش، موجب زیادی عفت او خواهد شد».(۱۵) در روایت نقل شده وقتی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به کسی دست می‌دادند دستشان را نمی‌کشیدند.(۱۶) پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «اگر مردی همسر مومن خود را ببوسد، دو ملک او را در بر می‌گیرند و او[نزد خدا] مانند کسی است که برای جهاد شمشیر به دست گرفته است.(۱۷) دست دادن، یک نوع محبت ابزاری است، گاهی سالها کینه و نفرت با یک دست دادن از بین خواهد رفت. استعمال عطر از طرف خانم و یا این که خانم وضع ظاهر جذابی برای همسر دارد، در واقع یک نوع محبت ابزاری است. بنده توصیه می‌کنم آقایان با خرید طلا و هدیه دادن به همسر این محبت را به همسر خودشان عملاً نشان دهند. به قول یکی از بزرگان می‌فرمودند: بعضی زنها نسبت به طلا خیلی حساسند و علاقمند هستند. خانم‌ها حاضرند یک عمری در زندانی زندگی کنند که میله‌های آن طلا باشد! خرید طلا چند مزیت دارد: ۱- یک هدیه گرانقیمت است. ۲- ماندگار است. ۳- مواقع ضروری قابل استفاده است. ۴- زنها با آن خیلی خوشحال می‌شوند.

طبخ غذای باب میل مرد، یا چیدن میز غذا با فرم و شکل خاص، تغییر دکوراسیون و نظم در امور خانه همه و همه، یک نوع ابزار محبت ابزاری است. زنان به عشق و علاقه، مهر و محبت زمزمه ی عاشقانه و عشق‌ورزی، بیش از امور جنسی و عشق بازی علاقمندند، زیرا تأمین نیازهای جنسی طرف مقابل یک نوع محبت ابزاری است و این نکته ظریف را مردان جوان باید به خوبی بدانند. روابط جنسی خشک و خالی که بدون مقدمه و مؤخره باشد، روابط جنسی که صورت یک عمل فیزیکی و مکانیکی را به خود بگیرد، هرگز مطلوب زنان نیست، آنان مایل نیستند وسیله ی تخلیه ی تمایلات شهوانی مردانشان قرار گیرند. دریچه ی قلب زنان به روی یک رابطه ی محبت آمیز بیشتر باز می‌گردد تا یک رابطه ی جنسی داغ و پرشور. زنان به مهر اصیل و عشق و علاقه چشم دوخته‌اند نه تمایلات جنسی. لذا اگر چه رابطه ی جنسی یک نوع محبت ابزاری است ولی زنان بیشتر دوست دارند توسط همسران خود درحین عمل جنسی درک بشوند.

۴- محبت کلامی

یکی از توانایی‌های روحی و جاذبه‌های شخصی آدمی، ابراز محبت او نسبت به همسر و شریک زندگی‌اش است. چه بسا کسانی که در دل، همه گونه محبت نسبت به همسرشان دارند ولی توانایی ابراز آن را ندارند و در نتیجه، عدم اطمینان خاطر در خود و همسر می‌آفرینند و ابرهای سیاه تردید و ناامنی بر زندگی شان سایه می‌افکند و ناآگاهانه شکست خود را در زندگی به سرنوشت، بخت و اقبال بد نسبت می‌دهند. موانعی که در مسیر ابراز محبت، راه را سد می‌کنند عبارتند از: الف) عدم معرفت ب) غرور بی‌جا ج) حجب و حیای افراطی د) احتمال این که طرف مقابل سوء استفاده کند.

الف: عدم معرفت

آموزش مسایل زندگی به دختران و پسران که در آستانه ی ازدواج قرار دارند، معرفتی کارآمد و مطلوب می‌آفریند و آن‌ها را با وظایف و مسئولیت‌هایشان، از جمله: شیوه‌های ابزار محبت، آشنا نموده، بخشی از مخاطراتی که یک زندگی جوان و نوپا را تهدید می‌کند، رفع می‌نماید.

ب: غرور بی‌جا

غرور، آفت دیگری است که راه را بر تبادل عاطفی می‌بندد. برخی از همسران جوان، به ویژه مردها در اظهار محبت نسبت به همسرشان نوعی خست عاطفی به خرج می‌دهند و لازمه ی مردانگی را پرهیز از این گونه اظهارات و توجهات می‌دانند؛ در حالی که مردان بزرگ و با شخصیت در بذل عواطف خالصانه و صمیمانه نسبت به همسر، کوچک‌ترین تردیدی به خود راه نمی‌دهند. نمونه‌های زنده ی چنین مناسباتی را در سیره ی نبی اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و زندگی داخلی ایشان می‌توان مشاهده نمود.

ج: حجب و حیای افراطی

حجب و حیای افراطی که نشأت گرفته از تربیت سخت‌گیرانه ی والدین، فقدان الگوی مناسب در این زمینه و برخی پیش داوری‌هایی است که در ذهن زوج‌های جوان شکل گرفته است و متأثر از القائات منفی پاره‌ای از والدین ناآگاه می‌باشد.

د: احتمال این که طرف مقابل سوء استفاده کند

«این طرز فکر کسانی است که خود از محبت محروم بوده اند. لذا در محبت کردن به همسر، احتمال سوء استفاده را داده و می‌گویند همسرمان لوس می‌شود و یا سوء استفاده می‌کند. احساسات انسان، فکر او را شکل می‌دهد و فکر او رفتارش را تنظیم می‌کند. لذا مردی که احساس بدی نسبت به همسر خود دارد، در رفتارش تغییرحاصل می‌گردد».(۱۸) نبی اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: «قول الرجل للمراه انی احبک لا یذهب من قلبها ابدا».(۱۹) به همسرت بگو دوستت دارم، تا ابد از قلب من بیرون نخواهد رفت. حضرت امام(قدس سره) در مسافرت مکه، با استخدام کلمات زیبا نامه‌ای محبت آمیز به همسرشان می‌نویسند که متن این نامه از سیمای جمهوری اسلامی هم قرائت شد در این جا قسمتی از آن را به عنوان نمونه ی یک نامه ی حاوی پیام محبت و صمیمیت و مهرورزی، می‌آوریم: «بسم الله الرحمن الرحیم، تصدقت شوم، قربانت بروم، در این مدت که مبتلا به جدایی از آن نور چشم و قوت قلبم گردیدم، متذکر شما هستم. و صورت زیبایت در آیینه ی قلبم منقوش است. عزیزم امیدوارم خداوند شما را به سلامت داشته و خوش در پناه خودش حفظ کند. صد حیف که محبوب من در کنارم نیست…».(۲۰)

بیشتر زوج‌ها، علاقه خویش را به یکدیگر ابراز نمی‌کنند. متأسفانه این باور غلط در فرهنگ ما جا افتاده که اگر از همسر تعریف شود. یا به او بگویی دوستت دارم، خودش را می‌گیرد یا سوء استفاده می‌کند. در مشاوره‌هایی که تاکنون داشته ام به کمتر شوهری بر خورده ام که آزادانه و بدون قید و شرط به همسرش اظهار عشق و محبت کرده باشد. همه می‌گویند: همسرم که می‌داند او را دوست دارم. مگر نمی‌بیند از صبح تا شب به خاطر او و زندگی مان زحمت می‌کشم! بچه که نیست بخواهم به او بگویم دوستت دارم. در پاسخ به مردانی که این اعتقاد را دارند می‌گویم: اگر خسته از کار و مشکلات روزانه به خانه بیایید و همسرتان به شما خسته نباشید بگوید، خوشحال نمی‌شوید؟! شما هم با گفتن دوستت دارم او را شاد کنید. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «اگر می‌خواهید خدا خیر و برکت به خانه ی شما بیاورد، موقع ورود به خانه همسرتان سلام کنید».(۲۱)

روایات در مورد محبت به همسر

«خداوند تعالی نسبت به زنان، بیش از مردان مهربان است».(۲۲) «همانا زن از مرد آفریده شده و توجه او به مردان معطوف است. پس زنانتان را دوست بدارید».(۲۳) «من اخلاق الانبیاء حب النساء.(۲۴) محبت به زنان، از اخلاق پیامبران است. «کان رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) ارحم الناس بالنساء و الصبیان».(۲۵) «رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)، مهربان‌ترین مردم نسبت به زنان و کودکان بود». پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «من از دنیای شما جز زن و عطر چیزی را دوست ندارم».(۲۶)

از محبت خارها گل می‌شود *** وز محبت سرکه‌ها مل می‌شود

از محبت سنگ روغن می‌شود*** بی‌محبت موم آهن می‌شود

ویژگی‌های همسران برتر در محبت

همسران برتر، آنانی هستند که با همه ی وجود، به نقش جاذبه‌های صوتی و گیرایی کلام در تعامل بین فردی موافقند و در طول حیات مشترک خود و در همه ی موقعیت‌ها و شرایط، لحظه‌ای از زبان تأکید و تشکر و ترغیب و تشویق غافل نمی‌شوند، آنها نیک می‌دانند که همه ی انسان‌ها نیازمند شنیدن صداهای آرام و آرامش بخش، جالب و جاذب، گیرا و پر محبت هستند، و از همین رو خداوند به کسانی که گوش‌های خود را مخاطب سخنان لغو، کلام ناحق، دروغ و غیبت، تهمت و افترا، گفتار وسوسه انگیز و گناه آلود و آهنگ‌های لهو و غنا قرار نمی‌دهند استماع زیباترین اصوات و کلمات را نوید می‌دهد. نقش جاذب صدا و کلام به مراتب قوی‌تر و وسیع‌تر از محرک‌های بصری است. ارتباط کلامی در خانواده، در سلامت و پویایی اعضای آن بیشترین تأثیر را دارد و همواره در خانواده‌هایی که در آن میزان ارتباط کلامی همسران با هم و با فرزندان فوق العاده اندک است، احتمال آسیب پذیری عاطفی و رفتاری کودکان و نوجوانان بیشتر است. لذا همسران برتر به این حقیقت اذعان دارند که باید با جذابیت‌های بیانی، وجود همسرخود را سیراب نمایند. از بدترین عادات نامطلوب و روابط ناخوشایند برخی از همسران در زندگی روزمره، گله مندی و انتقاد، بدبینی و بدگویی و تحکم و فزون خواهی است، اما همسران برتر، وجود ارزشمند خویش را از آفت زبان مصون می‌دارند و خوش زبانی و خوش بیانی، زیبایی کلام و جذابیت پیام، زبان تشویق و ترغیب، تایید و تکریم و خوش زبانی و خوش اخلاقی از سرمایه‌های ارزشمند زندگی آنان است.

روش‌های محبت مردان به زنان

۱- وقتی به خانه باز می‌گردد، قبل از هر کاری با همسرتان دست داده، او را ببوسید.

۲- از تغییراتی که در فضای خانه، تغییر دکوراسیون، پوشش لباس، آرایش همسر، انجام شده، تشکرکنید.

۳- حداقل نیم ساعت از وقت خود را اختصاص به همسر داده تا او حرف بزند و شما شنونده ی خوبی باشید.

۴- با مناسبت یا بی‌مناسبت برای او شاخه‌ای گل بخرید.

۵- اگر ناراحت است، به احساساتش احترام بگذارید.

۶- اگر دیر به منزل می‌رسید. حتماً با تلفن به او اطلاع بدهید.

۷- اگر مشکلی برای او یا خانواده همسرتان پیش آمده است با او همدردی کنید.

۸- وقتی همسرتان با شما صحبت می‌کند از خواندن روزنامه و دیدن تلویزیون خودداری کنید.

۹- گرفتاری‌ها و پیش آمدهای تلخ را با بدزبانی و بدخلقی در خانه تلافی نکنید، چون همسرشما از صبح برای آسایش شما تلاش کرده از شما پاداشی جز لبخند نمی‌خواهد.

۱۰- ناراحتی‌ها و غم‌های خود را بدون عصبانیت و پرخاش، در کمال آرامش به همسرتان بگویید، چون دلسوزتر و با محبت‌تر از او کس دیگری وجود ندارد.

۱۱- وقتی از کار طاقت فرسای بیرون وارد منزل می‌شوید، مسایل و مشکلات بیرون را از یاد ببرید و به فکر کار و خیال خود نباشید. بیشتر با همسرتان درباره ی آینده و خوبی‌های زندگی صحبت کنید.

۱۲- هدیه، مهر و محبت را زیاد می‌کند. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «تحادوا و تحابوا؛ هدیه بدهید که محبت را زیاد می‌کند».(۲۷)

۱۳- با دادن هدیه به زندگی زناشویی استحکام ببخشید خریدن یک شاخه گل، نشانه ی محبت شما به همسرتان است.

۱۴- در مواقعی که همسرتان به جهتی عصبانی و ناراحت است سعی کنید در کارهایش دخالت نکنید، بلکه با محبت و مهربانی به او نزدیک شوید.

۱۵- هرگز در نزد همسر خود از خانم دیگری تعریف نکنید ولو اینکه از نزدیکان باشد.

۱۶- با زنان دیگر ولو اینکه از بستگان نزدیک شما(حتی مادرتان یا خواهرتان) باشد به صورت در گوشی صحبت نکنید؛ چون این عمل دور از ادب است و باعث ناراحتی و بدگمانی همسرتان می‌گردد.

۱۷- اگر خانم شما پیشنهاد رفتن به منزل اقوام و فامیل و یا بازار به شما می‌دهد بلافاصله رد نکنید؛ با آغوش باز بپذیرید.

۱۸- در بحث و گفت و گو با همسرتان از قطع کلام همسر خود پرهیز کنید و با دقت و توجه کامل به سخنان او گوش دهید.

۱۹- به همسر خود احترام بگذارید و در سلام کردن به او پیش دستی کنید.

۲۰- از تحقیر و توهین و محکوم کردن همسر خود جداً پرهیز کنید.

۲۱- هرگز از معاشرت همسر خود با فامیل و بستگانش جلوگیری نکنید در دید و بازدیدهای فامیل همسر، همیشه پیش قدم باشید.

۲۲- کارهای همسر خود را تحسین کنید. تمجید و ستایش زن، کلید کامیابی در زندگی زناشویی است.

۲۳- زحمات و هزینه‌هایی که برای پذیرایی خویشاوندان همسر خود می‌کنید، هیچ گاه بر زبان نیاورید و منت نگذارید.

۲۴- همسر خود را در خانه محصور نکنید.

۲۵- جلوی فامیل از دست پخت همسر خود تعریف کنید. برنارد شاو می‌گوید: «اگر مردها از دست پخت همسران خود تعریف کنند، زنها پای اجاق گاز خود کشی خواهند کرد!»

۲۶- سعی کنید موقع غذا در کنار همسر خودتان غذا میل کنید.

۲۷- زنان همیشه در خانه هستند و دوست دارند تجربه ی بیرون از خانه را نیز داشته باشند؛ لذا در هر هفته یک شب در خارج خانه، در رستوران غذا صرف کنید.

۲۸- زنان دوست دارند بیشتر صحبت کنند. آن‌ها قدرت تکلم خوبی دارند اجازه بدهید آن‌ها زیادتر حرف بزنند و تمام حرف‌های خود را به گوش شما برسانند.

۲۹- اندازه‌های لباس او را یاد بگیرید و گاه گاهی لباس مناسبی که به نظرتان او دوست دارد، برایش بخرید.

۳۰- گاهی هنگام صحبت کردن او را لمس و نوازش کنید.

۳۱- در صورت بیماری همسر، فوراً برای بهبودی او اقدام. و از روند بهبودی او مرتباً سؤال کنید.

۳۲- محیط و فضای خانه را شاد نگه دارید، زیرا در این فضای سبز می‌توانید یکدیگر را درک کنید.

روش‌های محبت زنان به مردان

۱- در مقابل همسر خود هرگز با حالتی افسرده، نامرتب و ژولیده ظاهر نشوید. بلکه بسیار تمیز، آرایش کرده و معطر و شاد و خندان باشید و همیشه در حال لبخند زدن باشید.

۲- لباس آشپزی را برای شوهر، و لباس تمیز و گران قیمت را برای مهمانی اختصاص ندهید. بلکه بهترین و تمیزترین لباس را برای شوهر خود بپوشید. البته نیاز به پوشیدن لباس گران قیمت نیست. لباس باید شیک و مد روز باشد ارزان هم بود مانعی ندارد.

۳- هرگز نزد شوهرتان از مرد دیگری تعریف و تمجید نکنید و هیچ مردی را بر او ترجیح ندهید، بلکه بر عکس، او را بر دیگران ارجع قرار داده و نقاط مثبت او را بیان کنید. در غیر این صورت آتش حقد و حسد او را شعله ور ساخته اید.

۴- از اقوام و فامیل شوهر، خصوصاً خواهر شوهر‌ها و مادرشوهرتان به گرمی استقبال کنید.

۵- وقتی به خانه شوهرتا می‌روید حکم یک مهمان را به خود نگیرید، بلکه در انجام کارهای خانه کمک مادرشوهرتان کنید. این بهترین راه اثبات دوستی و محبت شما به مادرشوهر و همسرتان می‌باشد.

۶- هرگز از شوهر خود نخواهید از خویشاوندان و نزدیکان خود دوری و قطع رابطه کند. اتفاقاً در معاشرت با فامیل همسرتان شما پیش قدم باشید.

۷- هیچ وقت با دوستان همسرتان در مهمانی‌ها گرم صحبت نشوید. علاوه بر این که خلاف شرع مقدس اسلام است، عامل بددلی مردتان به شما می‌گردد.

۸- در تمام موارد زندگی از مخالفت و مشاجره با همسرتان پرهیز کنید و اگر احیاناً چیزی خلاف میل شما مطرح می‌کند با خوشرویی با او برخورد کنید.

۹- هرگز به شوهرتان اهانت نکنید و او را سرزنش ننمایید، بلکه برعکس، نهایت احترام را برایش قایل باشید و اعمال خوب او را تایید و تشویق کنید.

۱۰- اقتدار مرد خود را نشکنید. مردها دوست دارند با قدرت به حساب بیایند. هر عاملی ک باعث از بین رفتن قدرت مردتان است در زندگی حذف کنید.

۱۱- هیچگاه همسرتان را با برادر خود یا برادرشوهرتان و یا مردان دیگر مقایسه نکنید. مردها به شدت از مقایسه با دیگران ناراحت می‌گردند.

۱۲- مردها فضای کافی برای استقلال خود می‌خواهند. اجازه بدهید در شبانه روز ساعاتی را در اختیار خودش باشد. او را به خاطر اینکه در کنار شما نبود، محاکمه نکنید، کجا بودی؟ با چه کسی بودی؟ چرا مرا نبردی؟ این‌ها آزادی مرد را محدود می‌کند.

۱۳- مردها از نصیحت کردن زن‌ها رنج می‌برند، چون احساس می‌کنند قدرت آنان ضعیف شده است.

۱۴- مردها در سکوت به راه حل می‌رسند. زنها در حرف زدن زیاد، لذا وقتی مردی به گوشه‌ای رفته و فکر می‌کند، این نشانه ی بی‌اعتنایی به همسرش نیست، بلکه دنبال راه حل مناسب برای مشکلاتش است.

۱۵- در صدد تغییر رفتار مردها نباشید چون فکر می‌کنند به آنها اعتماد ندارید و یا قصد دارید بر آنان تسلط یابید.

۱۶- مردها وقتی اشتباه می‌کنند حالت دفاعی به خود می‌گیرند، ناراحت و عصبی می‌شوند. خانم ها، همسرتان را به خاطر اشتباهش سرزنش نکنید. آن وضعیت را فقط تحمل کنید.

۱۷- اگر مرد شما درون گرا و کم حرف است و صحبت نمی‌کند، با طرح سؤالاتی که پاسخ آن برای او مطلوب است او را به گفت و گو وادار کنید.

۱۸- خانم‌ها سعی کنند بدون اذن همسر، در اموال او تصرف نکنند.

۱۹- در مقابل شوهر خود، هر چند حق با شما باشد، لجبازی و اصرار نکنید.

۲۰- چنانچه کمک‌هایی از طرف پدر و مادر و بستگان شما به شوهرتان شده، آنها را به رخ او نکشید.

۲۱- چنانچه درآمدی دارید و برای زندگی هزینه می‌کنید، آن را بازگو نکنید.

۲۲- برای برآوردن نیازمندی‌های خود، از نظر مادی و غیر مادی، امکانات شوهر خود را در نظر بگیرید و او را تحت فشار قرار ندهید. خواسته‌های خود را تعدیل کنید.

۲۳- خود را برای شوهرتان آرایش کنید و حتی در روز دو بار لباس‌های مناسب و دلخواه همسرتان را بپوشید.

۲۴- پس از مراجعه شوهر خود به خانه، کارهای خود را حتی‌الامکان کنار بگذارید و در حضور او بنشینید و با سخنان خوشایند و با گرمی از او پذیرایی کنید.

۲۵- بعد از تولد اولین فرزند، سعی کنید محبت خود را نسبت به شوهرتان کم نکنید.

۲۶- در موقع خروج از خانه، او را بدرقه کنید و با گرمی با او خداحافظی کنید.

۲۷- در صورتی که دچار سرد مزاجی هستید و یا نمی‌توایند نیاز جنسی شوهرتان را به خوبی ارضا کنید، برای معالجه به پزشک مراجعه کنید و یا از مشاور خانواده کمک بگیرید.

۲۸- زحماتی که برای پذیرایی خویشاوندان شوهر خود متحمل می‌شوید، به رخ شوهر خود نکشید.

۲۹- برای انجام درخواست‌های خود با شوهرتان با خشونت و آمرانه برخورد ننمایید.

پی‌نوشت‌ها

۱- مقام معظم رهبری به نقل از علی حاج اکبری، مطلع عشق، تاریخ ۷۶/۹/۱۴ موقع ایراد خطبه ی عقد.

۲- همان، تاریخ ۷۶/۹/۱۴

۳- مستدرک الوسایل، ج ۲، ص ۴۲۵

۴- چهل حدیث، ص ۱۹۲

۵- من لا یحضره الفقیه، جلد ۴، ص ۳۹۴

۶-کافی، ج ۵، ص ۵۶۹

۷- سفینه البحار، شیخ عباس قمی، ج ۲، ص ۶۳۹

۸- مجید رشید پور، خانواده و فرزندان، چاپ دوم، ص ۱۰۳-۱۰۴

۹- تحف العقول، ترجمه ی حسن زاده، ص ۷۷

۱۰- لثالی الاخبار، ج ۳، ص ۲۸۵

۱۱- سوره ی نور، آیه ۳۰

۱۲- غلامعلی افروز، همسران برتر، چاپ اول، ۶۸-۶۹

۱۳- غلامعلی افروز، همسران برتر، چاپ اول، صص ۵۲-۵۳

۱۴-عوالی الثالی، ج ۱، ص ۲۹۴

۱۵-وسایل الشیعه، ج ۱۹، ص ۲۴۰

۱۶-شیخ حسین دیلمی، ارشادالقلوب، ترجمه رضایی، ج اول، ص ۲۷۵ باب ۳۲

۱۷-مستدرک الوسایل، ج ۱۴، ص ۱۵۱

۱۸-محمدرضا شرقی، خانواده متعادل، صص ۵۳-۵۴

۱۹-کافی، ج ۵، ص ۵۶۹

۲۰-صحیفه ی نور، جلد اول، ص ۲

۲۱-معانی الاخیار، ص ۱۶۲

۲۲-فیض کاشانی، محجه البیضا، ج ۳ ص۱۱۹

۲۳-بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۲۶

۲۴-سنن النبی، ص ۱۴۷

۲۵-ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج ۴، ص ۸۸

۲۶-وسایل الشیعه، ج ۲۰، ص ۲۲

۲۷-عوالی الثالی، ج ۱، ص ۲۹۴

منبع: رفیعی محمدی، علی محمد؛ (۱۳۸۹)، نسیم عشق: عوامل تحکیم و تزلزل خانواده، قم: انتشارات رسول اعظم(صل الله علیه و آله و سلم)، چاپ هفتم