خداوند یکتا براى هدایت بندگانش، راه‌هاى زیادى گشوده و مسیرهاى هموار متعددى قرار داده است، تا بندگانش با تأمل در نشانه‌ها و آیات خداوندى که در همه آفریده‌هایش مانند نقطه‌اى نورانى مى‌درخشد، راه راست و مستقیم را برگزیده و به سعادت دنیا و آخرت ره یابند.

خداوند انعکاس عظمت خود را در جهان طبیعت، به تصویر کشیده، تا انسان با تفکر در دل آیات مشهود خداوندى، نشانه حق و حقیقت را دریابند. با تأمل او در قرآن، مثال‌هایى از حشرات و حیوانات آورده است که انسان دانا حق را مى‌یابد، ولى انسان نادان، ظاهر مثال را دیده و از یافتن عظمت در این نشانه‌ها، ناتوان مى‌باشد.

در کتاب خدا، سوره‌هایى با نام‌هاى حیوانات وجود دارد که در این سوره‌ها، به شکلى، به زندگى این حیوانات براى رهنمود انسان‌ها، اشاره شده است. به عنوان مثال، در آیه ۴۱سوره عنکبوت خداوند به حشره کوچکى اشاره مى‌فرماید که از طریق ماده‌اى که در معده‌اش وجود دارد، با زحمت فراوان، براى بنیان خانه‌اش تارهایى را بر روى شاخه و یا برگ‌هاى درختان و یا در و دیوار مى‌تند.

این تارها به اندازه‌اى نازک است که حتى با وزش نسیمى از بین مى‌رود. خداوند سستى و ناپایدارى این خانه همچون ناپایدارى روزگار افرادى مى‌داند که پرستش خداوند را کنار گذاشته و به اطاعت غیر خدا روى آورده‌اند؛ آنانى که عظمت و بى‌همتایى خداوند را نادیده گرفته و به پرستش و عبادت چیزى مى‌پردازند که از ناپایدارى و بى‌ریشه‌گى آن باخبرند.

همچنین، در سوره نمل، به پشتکار مورچه اشاره مى‌کند و تلاش او را براى انسان‌هایى مثل مى‌زند که راه رسیدن به خداوند را کوتاه مى‌پندارند و هنگام مواجه شدن با کوچک‌ترین مشکلى روحیه خود را مى‌بازد و از ادامه راه منصرف مى‌شوند، در حالى که این حشره کوچک براى رسیدن به هدف خود بارها و بارها تلاش را از سر مى‌گیرد و دانه‌اى را که افتاده است، باز برمى‌دارد و هیچ گاه، از این تلاش که در هر ثانیه تکرار مى‌شود، فروگذار نیست. خداوند، در واقع از بندگانش مى‌خواهد تا مانند این حشره کوچک، با تحمل مشقّات، سعادت آخرت را از آن خود کنند.

همچنین در سوره نمل، تلاش و کوشش زنبور عسل را ترسیم مى‌کند که با ظرافت خاصى شیره گلها را مى‌مکد و با کمک مواد داخل دستگاه گوارشش ماده‌اى را تهیه مى‌کند که انسان نیز مى‌توانداز حلاوت آن کام خود را شیرین کند.

این حشره کار روزانه خود را چنان زیبا و ظریف انجام مى‌دهد که بنده دانا با تأمل در رفتار آن و دقت در جثه کوچک این حشرات، مى‌تواند به عظمت و بزرگى خداوند پى ببرد و با نظر دوختن به درون این آیات به تحول عظیمى دست یابد.

این چنین، پروردگار هستى، قدرت و عظمت خود را در اندام حتى ناچیزترین حشرات و موجودات، به رخ انسان‌هاى غافل مى‌کشد. او این موجودات را با وجود کوچکى، پیچیده آفریده است تا هم توانایى آن داشته باشند که چرخه زندگى انسان را بگردانند و هم پیچیدگى وجودشان ذهن انسان را روشن کند و مسیر رسیدن به سعادت اخروى را که در شناخت خداوند نهفته است، صاف و هموار سازند. به راستى، پروردگارى که قادر است، از بزرگترین و پیچیده‌ترین موجود (انسان) تا ناچیزترین حشره(پشه) را بیافریند، سزاوار پرستش است.

منبع: بشارت؛ فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۷؛ شماره ۶۴؛ وجیهه حاجیلو