اشاره:
آیت الله سید على نجف آبادى، مرجع بزرگ عصر خود معروف به آیت، فرزند حسن بن سید محمد بن حسین بن عزیز بن عظیم بن نصیر بن حکیم میرزا محمد مؤمن بن محمد زمان حسینى تنکابنى، سال ۱۲۸۷ هـ . ق در نجف آباد دیده به جهان گشود.ازهمان کودکى آثار نبوغ و رشد در چهره اش ظاهر بود. در بیست سالگى در نجف آباد نزد پدرش سید حسن، به تحصیل علوم دینى پرداخت. سپس به حوزه اصفهان که در آن عصر پر رونق بود، وارد شد و سطوح عالیه را نزد اساتید فرا گرفت. پس از آن به حوزه علمیه نجف اشرف مهاجرت کرد و از محضر مراجع و بزرگان زیر در نجف اشرف: میرزا محمد تقى شیرازى، حاج میرزا زین الدّین مازندرانى، سید محمد فشارکى، آخوند ملا محمد کاظم هروى خراسانى از فقها، مراجع و رهبران بزرگ زمان مشروطیت، سید محمد کاظم یزدى وشیخ هادى تهرانى تلمّذ نمود.
اساتید
سید على نجف آبادى به خاطر استعداد، حافظه سرشار و پشتکار، مدتى که در حوزه علمیه نجف اشرف بود، از شاگردان مشهور و بنام آخوند خراسانى به شمار مى رفت. پس از کسب علوم منقول و معقول، در اوج مشروطیت و استبداد صغیر و جنگ بین الملل اول، به دنبال درگذشت استادش آیت الله العظمى آخوند خراسانى در سال ۱۳۲۹ هـ .ق به اصفهان مراجعت مى نماید، و در مدرسه صدر و جده بزرگ به تدریس سطح و خارج فقه، اصول، فلسفه،تفسیر و کلام مى پردازد و از مراجع طراز اول و صاحب فتوا می‌گردد. درس او مجمع فضلاء و دانشمندان بود. اکثر علماء معاصر حوزه اصفهان از محضر پر فیض او بهره بردند، حتى خانم مجتهده بانوى امین اصفهانى صاحب تفسیر مخزن العرفان سالها فقه، اصول، تفسیر و حکمت را از خرمن او بر چیند.
وى با داشتن کمال دانش و مقام شامخ مرجعیّت و جامعیّت به علتى که توضیح آن خواهد آمد، به وعظ و سخنرانى مى پردازد و با بیانات شیوا و دلنشین خود مردم را راهنمایى می‌کند. به گفته‌ى سیّد مصلح الدین در رجال: «وى در موقع جنگ بین الملل اول و استبداد صغیر رنجها کشیده و مدتى مجبور شده است در بختیارى و اطراف متوارى شود و بعد دوباره به اصفهان باز گردد. نامبرده با نهایت زهد و تقوا و اعراض از دنیا زندگى کرد و بعد از سالیان سال، فقر، سختى و حجره نشینى،
شاگردان
سید على فانى اصفهانى
سید حسین خادمى اصفهانى
محمود یوسفى غروى نجف آبادى
شیخ احمد فیاض
على مشکوه سدهى
خانم نصرت امین صاحب تفسیر مخزت العرفان
سید مرتضى پسندیده (برادر امام خمینی)،
سید مرتضى موحد ابطحى،
شیخ حیدر على محقق اصفهانى
سید حسن مدرس هاشمى
شیخ عبدالجواد جبل عاملى سدهى اصفهانى
سید روح الله خاتمى اردکانى یزدى امام جمعه اردکان و یزد
شیخ على اکبر صالحى کرمانى
سید ابوالحسن شمس آبادى
تالیفات
۱- حواشى بر کفایه الاصول –که ظاهراً در دسترس نیست و آنچه وجود دارد از آیت الله سید محمد نجف آبادى است.
۲- تقریرات درس خارج فقه و اصول ایشان که به وسیله شاگردانش نوشته شده ولى چاپ نشده است.
وفات
سرانجام با دلى پر از درد و غم در ۷۵ سالگى صبح جمعه ۱۳ ماه صفر ۱۳۶۲ هـ . ق چشم از جهان فرو بست و با تشییع جنازه عظیم در تخت فولاد اصفهان، بقعه تکیه تویسرکانى به خاک سپرده شد.
