اهل سنت انبیاء را قبل از بعثت معصوم نمی دانند و جمهور اهل سنت یعنی اشاعره و اهل حدیث و عده ای از معتزله صدور گناه کبیره را بر انبیاء جایز می دانند و لذا انبیاء قبل از بعثت از گناه کبیره و صغیره معصوم نمی باشند. و از میان اهل سنت اکثر معتزله انبیاء را قبل از بعثت از گناه کبیره معصوم می دانند.[۱] بنا براین تمام فرقه های اهل سنت به جز اکثر معتزله انبیاء را قبل از بعثت حتی از گناه کبیره هم معصوم نمی دانند و به جز شرک به خدا سایر گناهان را بر آنان جایز می دانند.[۲]
اهل سنت در باره عصمت انبیاء بعد از بعثت اختلاف دارند:
اشاعره که اکثر اهل سنت را تشکیل می دهد پیامبران را بعد از بعثت از گناهان کبیره معصوم می دانند اما ارتکاب گناه صغیره را به صورت سهوی بر پیامبران جایز می دانند برخی از علماء اهل سنت مثل زمخشری و ابوهاشم معتزلی گناه صغیره را به صورت عمدی نیز بر پیامبران جایز می دانند.[۳] نویسنده کتاب المواقف می گوید که صدور گناه صغیره را جمهور اهل سنت بر انبیاء عمدا و سهوا جایز می دانند و در نزد برخی از اهل سنت پیامبران از گناه صغیره به صورت عمدی معصوم میباشند و حتی می گوید که صدور گناه کبیره از پیامبران به صورت سهو و خطا نیز از نظر اکثر اهل سنت جایز می باشد هر چند خود او صدور گناه کبیره را از پیامبران به صورت سهوی هم جایز نمی داند.[۴] به هر حال اشاعره به این باور اند که عصمت در غیر تبلیغ عقلا بر انبیاء واجب نیست و امتناع گناهان کبیره بر انبیاء عمدا و سهوا با نقل و اجماع ثابت شده است.[۵] بنابراین صدور گناه صغیره به صورت سهوی به اتفاق اهل سنت بر پیامبران جایز است.[۶]
از میان اهل سنت حشویه(اهل حدیث) صدور گناه کبیره را به صورت عمدی نیز بر پیامبران جایز می دانند.[۷]
در اینجا به چند سوال باید پاسخ داده شود:
- وقتی که پیامبران قبل از بعثت مرتکب گناه و معصیت شده و هیچ تفاوتی با دیگران در این مسئله نداشته باشند، پس پیامبران دارای چه خصوصیتی بوده اند که خداوند بر آنان وحی نازل کرده و انان را هادی مردم قرار داده است؟
- اگر پیامبران مانند سایر مردم بعد از بعثت نیز دست کم مرتکب گناه صغیره شوند، آیا اعتباری نزد مردم خواهند داشت؟ مثلا حتی اگر از یک پیش نماز مسجدی گناهی صادر شود مردم از او پیروی خواهند کرد؟
- چرا نباید پیامبران الهی به اراده الهی از هر گناهی معصوم باشند؟
پی نوشتها
[۱] . عضدالدین عبدالرحمن ایجی، المواقف، ج۳ص۴۲۷.
[۳] . شرح المقاصد فی علم الکلام، ج۳،ص۱۹۳.
[۴] . المواقف، ج۳ص۴۲۷
[۵] . المواقف،ج۳ص۴۲۶.
[۶] .همان، ص۴۲۷.
[۷] . المواقف، ج۳ص۴۲۷.
