اشاره:
مناطقى که اهل‌بیت(ع) نشانى از خود دارند در منظر شیعیان از قداست و شرافت خاصى برخوردار است. اگر شهر مدینه شرافت و عظمت پیدا کرد به‌خاطر قدوم مبارک رسول خدا(ص) بود و امروز هم به‌خاطر وجود قبر شریف آن حضرت و اهل‌بیت‌اش از قداست خاصى برخوردار است و همچنین شهرها و مناطق دیگرى که با حضور و شهادت اهل‌بیت(ع) شرافت و قداست یافتند در نزد شیعیان عزیز مى‌باشند. منظور از شهرهاى مقدس شیعه جاها و شهرهایى است که به نوعى وابسته به پیامبر(ص) و اهل‌بیت آن حضرت مى‌باشد که به‌طور خلاصه به معرفى این شهرها مى‌پردازیم.
شهرهاى مقدس در عربستان
مدینه
شهر یثرب که بعد از ورود رسول خدا ـ صلى الله علیه و آله ـ به این شهر «مدینهٔ النبی» و به اختصار مدینه خوانده شد، در حدود ۴۵۰ کیلومترى شمال مکه واقع است که جمعیت آن در سال ۱۴۱۵ هجرى ۶۶ هزار نفر بوده است. آب و هواى مدینه در مقایسه با مکه بسیار بهتر است چرا که زمین‌هاى حاصل‌خیز و آب نسبتاً مکفى دارد با این حال باید گفت مدینه هم سرزمین کم آبى به حساب مى‌آید.
با ورود پیامبر ـ صلى الله علیه و آله ـ در سال ۶۲۲ میلادى به مدینه این شهر به مدینهٔ النبى تبدیل شد و نور ایمان در قلب اکثر قبایل تابید و همگى اسلام آوردند. رسول خدا ـ صلى الله علیه و آله ـ در همان آغاز، مدینه را چون مکه «حرم» دانست. براین اساس مکه حرم خدا و مدینه حرم رسول الله است و این بهترین شرافتى بود که مدینه مى‌توانست به‌دست آورد. پیامبر بزرگوار اسلام در سخنان بى‌شمارى مدینه را تمجید کرده و مردم آن را بسیار ستوده است. این شهر در طول تاریخ از نظر پیشرفت شهرى همواره سیر صعودى داشته و امروزه وجود مرقد شریف و مطهر رسول خدا ـ صلى الله علیه و آله ـ و در کنار آن، مزار شریف ائمه بقیع و مزار سایر اصحاب بزرگ رسول خدا ـ صلى الله علیه و آله ـ به این شهر قداست و عظمت خاصى بخشیده؛ مخصوصاً وجود قبور شریف حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ ، امام حسن مجتبى ـ علیه السلام ـ ، امام زین‌العابدین ـ علیه السلام ـ ،امام باقر و امام صادق ـ علیهما السلام ـ این شهر را به یکى از مقدس ترین شهرهاى جهان اسلام مخصوصاً تشیع تبدیل کرده به‌طورى که سالانه قلوب پر مهر و محبت میلیون‌ها عاشق از سراسر دنیا را به خود جذب کرده و با دریاى برکت و فیوضات خود دل این ارادتمندان را از برکات بى‌شمار خود سیراب مى‌کنند.
شهرهاى مقدس شیعه در عراق
سرزمین عراق بنابر کاوش‌هاى باستان شناسان، یکى از کهن‌ترین جایگاه‌هاى سکونت انسان و تمدن بشرى است و پیشینه تاریخى آن به هزاران سال پیش از میلاد مسیح باز مى‌گردد. ارتش اسلام در سال ۱۴ یا ۱۵ ه. به فرماندهى سعدبن ابى‌وقاص به عراق حمله کرد و طى چند سال جنگ در سال ۱۶ هجرى ارتش ساسانى را شکست داد و عراق را به تصرف درآورد. از این تاریخ، عراق جزئى از متصرفات اسلامى گردید. سرزمین عراق یکى از سرزمین‌هاى مقدس براى مسلمانان مخصوصاً شیعیان مى‌باشد. این سرزمین، مدفن و آرامگاه امامان بزرگوار شیعه ـ علیهم السلام ـ ، صحابه پیامبر ـ صلى الله علیه و آله ـ تابعین، امامان مذاهب سنى، رؤساى فرقه‌ها و گروه‌ها و طوایف مى‌باشد که ما در اینجا به شهرهاى مهم و مقدس آن به‌طور خلاصه مى‌پردازیم.
نجف اشرف:
این شهر که در ۱۶۰ کیلومترى جنوب غربى بغداد و در کناره دشت بى‌آب و علف صحراى شام واقع است، داراى آب و هواى بسیار گرم و زمینى خشک و کم آب مى‌باشد. در منابع شیعه، روایات فراوانى درباره فضیلت و قداست سرزمین نجف آمده است، به همین جهت هر مؤمنى آرزوى زیارت این سرزمین و زندگى و دفن شدن در آن را دارد. امروزه این شهر مرکز یکى از استان‌هاى عراق و از شهرهاى مهم این کشور به شمار مى‌رود.
شهر نجف یکى از مقدس‌ترین شهرهاى شیعیان مى‌باشد. وجود پر برکت حرم مطهر حضرت على ـ علیه السلام ـ به این شهر قداست خاصى بخشیده و شیعیان براى این شهر احترام زیادى قائل هستند. جدا از وجود مرقد شریف امام اول شیعیان در این شهر، آثار و ابینه‌هاى تاریخى فراوانى باعث عظمت این شهر شده است که به بعضى اشاره مى‌شود:
۱) قبرستان وادى‌السلام:
این قبرستان یکى از مقدس‌ترین گورستان‌هاى مسلمانان و شیعیان است.
۲) مقام حضرت حجّت:
این مقام در گورستان وادى السلام قرار دارد و جایگاه مقدسى است که به حضرت ولى عصر ـ عج الله تعالى فرجه الشریف ـ نسبت داده مى‌شود.
۳) آرمگاه حضرت هود و حضرت صالح.
۴) آرامگاه کمیل بن زیاد نخعی.
۵) آرامگاه علماء و مراجع بزرگى مانند شیخ طوسى، علامه حلى، مقدس اردبیلى، شیخ انصارى و … .
همه این عوامل باعث شده تا شیعیان از سرتاسر جهان هرساله این شهر را چون نگینى در آغوش بگیرند و به این شهر با دیده احترام بنگرند.
کوفه:
شهر کوفه نخستین شهر اسلامى است که در سال ۱۷ ه. به دستور خلیفه دوم و به دست سعد ابن ابى‌وقاص در بخش میانى عراق ساخته شد. کوفه براى نخستین بار در سال ۳۶ ه. پایتخت دولت اسلامى گردید و این هنگامى بود که على ـ علیه السلام ـ براى جنگ جمل، مدینه منوره را به قصد عراق ترک کرد. بعدها به‌تدریج بر اهمیت شهر افزوده شد و یکى از مراکز مهم علمى و سیاسى جهان اسلام گردید. جمعیت آن را در آن زمان افزون بر یک میلیون نفر دانسته‌اند.
امروزه شهر کوفه موقعیت پیشین خود را از دست داده و به‌عنوان یک بخش از شهر نجف شمرده مى‌شود و فاصله دو شهر هشت کیلومتر است که تقریباً به یکدیگر متصل مى‌باشند. این شهر به علت موقعیت جغرافیایى‌اش از آب و هواى ملایم و خنک‌تر از نجف برخوردار است.
این شهر به علت مرکزیت حکومت حضرت على ـ علیه السلام ـ و وجود اماکن و ابینه‌هاى تاریخى از آن زمان، از قداست خاصى در میان مسلمانان و به‌خصوص شیعیان دارد.
که به این اماکن به‌صورت خلاصه اشاره مى‌شود:
۱) مسجد جامع کوفه: این مسجد یکى از چهار مسجد مهم و مقدس جهان اسلام است. در درون این مسجد جایگاه‌هاى مقدسى وجود دارد مانند ستون‌ها و محراب‌هاى هفت‌گانه که محل نمازگزارى برخى از معصومان مى‌باشد، محراب على ـ علیه السلام ـ که محل شهادت آن حضرت نیز مى‌باشد و … .
۲)حرم مسلم بن عقیل؛
۳) آرامگاه هانى بن عروه؛
۴) آرامگاه مختار ثقفى؛
۵) خانه امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ ؛
۶) آرامگاه میثم تمّار؛
۷) مسجد سهله که یکى از مساجد مقدس مى‌باشد و … .
منبع :سایت اندیشه قم
مختار اصلانى
