خانواده و تربیت؛ نکته ها
شادى، احساسى درونى است که بیشتر، از طریق علایم و نشانه‌هاى غیرکلامى، حالت چهره، وضع بدن، حرکات چشم و لب نمایان مى‌شود. مسائل فرهنگى، شیوه ابراز شادى را به افراد القا خواهد کرد. چهره شاد اما سخنان مأیوس‌کننده نشانه تظاهر و عدم صداقت است. سخنان خوشایند کسى که از چهره‌اش شادى مشخص نیست نیز نشانه طعنه و نیشخند است.
شادى ترکیبى از عواطف مثبت از جمله خوشحالى، هیجان و برانگیختگى به همراه پایین بودن عواطف منفى همانند احساس ملال، بى‌علاقگى و افسردگى است.
افراد برونگرا، مردم‌آمیز و جمع‌گرا به دلیل ویژگى‌هاى رفتارى خاص‌شان چون ارتباط با دوستان، مشارکت و تماس‌هاى اجتماعى متعدد، داراى بیشترین عواطف مثبت هستند. عدم تمایل شخصیت‌هاى درونگرا به داشتن تماس اجتماعى، مانع دستیابى به عواطف مثبت شدید است. مهمترین عامل ایجاد عواطف منفى، باورهاى غلط، غیرمنطقى و خودمخرب است. اصلاح افکار غیر منطقى، باعث کاهش یا ضعف عواطف منفى مى‌شود.
نمونه‌هایى از خطاهاى ذهن یا تحریفات شناختى انسان‌ها که باعث ایجاد عواطف منفى مانند افسردگى و اضطراب مى‌شوند عبارتند از: ۱ـ تمرکز بر مشکل یا مشکلات ناراحت‌کننده بدون در دست داشتن شواهد کافى؛ ۲ـ داشتن تفکر همه یا هیچ یا تفکر سیاه و سفید؛ ۳ـ مبالغه کردن در مورد رفتارها و یا تفکرات دیگران.
شناسایى افکار و باورهاى منفى و ارزیابى و مقابله با آنها، عواطف منفى را کاهش مى‌دهد و آرامش روح را به ارمغان مى‌آورد. معمولاً عواطف منفى به ویژه افسردگى، با عدم تحرک همراه است. یکى از مهمترین راههاى شاد زیستن، فعال بودن است. برنامه‌ریزى براى فعالیت‌هاى خوشایند مثل: ورزش، گردش، شرکت در جمع‌هاى خانوادگى و دوستانه و پرداختن به امور اخلاقى و معنوى مى‌تواند بر فعالیت‌هاى خوشایند بیفزاید. فعالیت‌هاى خوشایند از جمله مؤثرترین شیوه‌هاى کاهش عواطف منفى و افزایش شادى است. همچنین اهداف و موفقیت‌ها، میزان شادى را تحت تأثیر قرار مى‌دهند. به عبارت دیگر، حرکت در راستاى اهداف، رضایت افراد را به همراه دارد. البته باید توجه داشت افرادى که هدف‌هاى دشوار را بر مى‌گزینند پس از این که متوجه شوند این اهداف دست‌نایافتنى است دچار افسردگى خواهند شد.
براى برنامه‌ریزى شاد زیستن مى‌توان:
ـ در همه حال به خدا توکل داشته، از او کمک خواسته و با او درددل کنیم.
ـ مهارت‌هاى اجتماعى خود را افزایش دهیم. برخى رفتارهاى مفید عبارتند از: توجه به گفته‌هاى دیگران، ترغیب و تشویق افراد مقابل به ابراز عقاید خود، مکث کردن در پایان صحبت و رعایت بهداشت فردى؛
ـ فعالیت‌هاى روزمره لذتبخش را در برنامه خود بگنجانیم؛
ـ غصه گذشته را خوردن و نگران آینده بودن، مشکلى را حل نمى‌کند؛
ـ نقش بازى کردن و دورى از خویشتنِ خویش، عواطف منفى را زیاد خواهد کرد؛
ـ افکار غیر منطقى و خطاهاى شناختى را شناسایى و به مقابله جدى با آنها برخیزیم؛
ـ توجه خود را روى افکار مثبت و خوش‌بینانه متمرکز کنیم.
در هر حال، چه بهتر که در جلسات و محافل دوستانه، مشکلات و نگرانى‌هاى خود را بزرگ جلوه نداده و آنها را به دیگران منتقل ننماییم و همان طورى که معتقدیم مؤمن گشاده رو است و با لبخند خود، به دیگران آرامش مى‌بخشد، سعى نماییم به موفقیت‌ها و جنبه‌هاى خوشایند زندگى اندیشیده و افسردگى را به خود راه ندهیم.
منبع: پیام زن؛ آبان ۱۳۸۵؛ شماره ۱۷۶
