خداوند متعال در قرآن مجید، هدف از خلقت انسان و همه موجودات هستی را عبودیت و توحیدمحوری بیان نموده است: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ»(۱)؛ من جن و انس را نیافریدم جز برای عبودیت و بندگی.
نیز فرموده است: «و لقد بعثنا فی کل امه رسولا ان اعبدوا الله و اجتنبوا الطاغوت و منهم من هدی الله و منهم من حقت علیه الضلاله»(۲)؛ میان هر امتی پیغمبری برانگیختیم که خدا را بپرستید و از طغیانگری کناره‌گیری کنید. بعضشان را خدا هدایت کرد و بعض دیگرشان، ضلالت برایشان مقرر شد.
برای رسیدن به این بندگی و توحیدمداری، بی‌شک سبک زندگی، از مهمترین لوازم آن است.
اگر انسان در همه شئون زندگی خویش و در همه فعالیت‌ها و افعال و گفتار خود، به صبغه اللهی عمل نماید و رنگ خدا را که بهترین رنگ‌هاست بر گزیند، به یقین زندگی معنادار خواهد شد.
در روایت زیر، گوشه‌ای از زندگی امام باقر(علیه السلام) نقل شده است که در آن، حضرت به صورت کاربردی و مختصر، سبک زندگی اسلامی را در تهیۀ معیشت، تعلیم می‌دهند. همچنین در روایت دوم که از خود ایشان نقل شده است، تقدیر در معیشت را یکی از کمالات بیان فرموده‌اند.
من آمدم تو را موعظه کنم، ولی در عوض، شما مرا موعظه کردى!
عبد الرحمن بن حجاج از حضرت صادق(علیه السّلام) روایت کرده است که محمّد بن منکدر می‌گفت: من گمان نمی‌کردم علی بن الحسین(علیه السّلام) با آن جلالت و فضلى که داشت، فرزندى مانند خودش را بجاى گذارد، تا یکى از روزها فرزندش محمّد را دیدم، خواستم وى را موعظه کنم، ناگهان او مرا موعظه کرد.
یاران ابن منکدر پرسیدند وى چگونه تو را موعظه کرد؟ گفت: در هواى بسیار گرمى، به اطراف مدینه رفتم. در این هنگام با محمّد بن علی برخورد کردم. وى مرد سمینى بود و بر دو غلامش تکیه داشت. با خود گفتم: یکى از بزرگان قریش، در این وقت روز و در این گرما، در طلب دنیا کوشش می‌کند! اینک می‌روم و او را پند می‌دهم. نزدیک رفتم و بر او سلام کردم و جواب شنیدم. از شدت گرما، عرق می‌ریخت.
گفتم: خداوند تو را عافیت دهد. تو یکى از شیوخ قریش هستى! در این وقت گرما و با این مزاج، باز هم در طلب دنیا کوشش میکنى؟! اگر اینک مرگ، تو را فرا رسد در این حال چه کار میکنى؟
محمّد بن منکدر گوید: وى در این هنگام دستش را از غلامان رها کرد و بر زمین نشست و فرمود: اگر اکنون مرگ من رسد مرا در حال طاعت پروردگار خواهد دید. من با این زحمت خود، براى اهل بیتم، زندگی فراهم می‌کنم و به طرف تو و امثالت، دست درازی نمی‌کنم. من می‌ترسیدم مرگ من رسد و مرا در حال نافرمانى مشاهده کند.
گفتم: خداوند تو را رحمت کند. من آمدم تو را موعظه کنم؛ و لی در عوض شما مرا موعظه کردى.(۳)
تقدیر در معیشت
قال الباقر(علیه السّلام): الکمال کلّ الکمال: التّفقّه فى الدّین، و الصّبر على النّائبه، و تقدیر المعیشه.
امام باقر(علیه السلام) فرمود: کمال و تمام کمال است تفقّه و بصیرت پیدا کردن در دین و صبر کردن در مصیبت و کار دشوار و اندازه آوردن امر معیشت.
یعنى مثلا آنچه در ماه، عاید او مىشود بسنجد، پس به همان اندازه خرج کند. پس هرگاه ماهى سه تومان عاید او میشود، روزى یک قران خرج کند و بیشتر از آن خرج ننماید و اگر اتّفاقا یک روز زیادتر خرج کرد، زیادى را کم روز دیگر گذارد تا آن که به ذلّت قرض و سؤال از مردم گرفتار نشود.(۴)
پی‌نوشت‌ها
۱- ذاریات، ۵۶
۲- نحل، ۳۶
۳- ترجمه إعلام الورى، ص۳۷۳
۴- منتهى الآمال، شیخ عباس قمى، ج۲، ص۱۳۰۱
منبع: پایگاه نشر معارف اهل البیت(علیهم السلام)
