ریحان، از گیاهان زیبا و خوش‌بویی است که شاید کسی نباشد که از آن خوشش نیاید! رنگ چشم‌نواز سبز و بنفش ریحان، طعم گوارای آن و عطر دل‌انگیزش، این سبزی را دلپذیر کرده است تا جایی که ریحان را در ادبیات، قرین گل و لاله کرده است:
بشکفت گل در بوستان، آن غنچه‌ی خندان کجا؟
شد وقت عیشِ دوستان، آن لاله و ریحان کجا؟
«امیر خسرو دهلوی»
ای صبا گر به جوانان چمن بازرسی
خدمت ما برسان سرو و گل و ریحان را
«حافظ»
چون ز شورستان تن رفتی سوی بستان جان
جز گل و ریحان و لاله چشمه‌های آب کو
«مولوی»
راستی از وی مجوی زانکه نروید
هیچ گه از شوره‌زار لاله و ریحان
«پروین اعتصمامی»
زن در نگاه وحیانی، محور خانواده است و مرد، نقش پوسته و محافظ خانوار را به عهده دارد. در واقع، واحد شمارش و رسمیت خانواده در اسلام به زن است و نه مرد. زن به مثابه هسته‌ی مرکزی سلول خانواده و مرد، غشای پیرامونی آن است. این محوریت بانو در خانواده، ترسیم شبکه‌ی ارتباطی زن با فرد و اجتماع را آسان‌تر می‌سازد و نقش بی‌بدیل بانوی خانواده را در تنظیم این روابط و مناسبات، یادآوری می‌کند. حال اگر بخواهیم سبک زندگی مؤمنانه را ترسیم کنیم، باید توجه بیشتری به نقش بانو در این نقاشی داشته باشیم.
اگر بخواهیم از قرآن، سبک زندگی بیاموزیم، این کتاب آسمانی به ما می‌آموزد که زندگی تنها از تولد تا مرگ نیست! زندگی پیش از تولد نوزاد آغاز می‌شود و پس از مرگ ادامه دارد. با این نگاه قرآنی است که درمی‌یابیم خدا برای ما زندگی پاکیزه را رقم زده است: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیاه طَیبَه وَ لَنَجْزِینَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یعْمَلُون» (نحل، آیه ی۹۷) هر کس کار شایسته‌ای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که مؤمن است، او را به حیاتی پاک زنده می‌داریم؛ و پاداش آن‌ها را به بهترین اعمالی که انجام می‌دادند، خواهیم داد.
جالب است بدانیم قرآن چه چیزهایی را با صفت پاکیزه آورده است: خوردنی‌های پاکیزه (بقره، آیه ی۱۷۲)، زندگی پاکیزه (نحل، آیه ی۹۷)، نسل پاکیزه (آل عمران، آیه ی۳۸)، اموال پاکیزه (نساء، آیه ی۲)، رزق پاکیزه (انفال، آیه ی۲۶)، سرزمین پاکیزه (اعراف، آیه ی۵۸)، مسکن پاکیزه (توبه، آیه ی۷۲)، نسیم پاکیزه (یونس، آیه ی۲۲)، درخت پاکیزه (نحل، آیه ی۲۴)، گفتار پاکیزه (حج، آیه ی۲۴) و زن و مرد پاکیزه (نور، آیه ۲۶).
تا اینجا دانستیم برای داشتن زندگی پاکیزه، باید عمل صالح انجام بدهیم؛ یعنی زندگی ما باید رنگ و بوی کار نیک داشته باشد. در برابر این کارهای صالح، خدا هم پاداش می‌دهد؛ اما سنجش این پاداش با بهترین اعمال صورت خواهد گرفت. به دیگر سخن، قیمت پاداش ما با بهترین جنس‌ها که تحصیل می‌کنیم محاسبه می‌شود پس چه معامله‌ی پرسودی! خوب است بدانیم این پاداش چیست؟ قرآن در آیه‌ی چهل سوره‌ی غافر باز هم به زنان و مردانی که عمل صالح انجام می‌دهند می‌فرماید که پاداششان بهشتی است که در آن روزی بی‌حساب خواهند خورد.
حال که با شیوه‌ی محاسبه‌ی خدایی آشنا شدیم، بد نیست بدانیم خدا با بدکاران چگونه معامله می‌کند؟ خدای مهربان، مجازات بدکاران را به همان اندازه‌ی بدیشان محاسبه می‌کند نه بیشتر! (غافر، آیه ی۴۲) فراموش نکنیم شرط دیگر، ایمان بود. پس کار نیک و باور، دو شرط زندگی پاکیزه در دنیا و بهشت بی‌حساب در آخرت است. این نکته در آیه‌ی «الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ طُوبی لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآب» (رعد، آیه ی۲۹) هم تأکید شده است. این زندگی، پاکیزه است که از سوی خدا به انسان مؤمن عطا می‌شود. این بشارت خدا است (یونس، آیه ی۶۴) و خدا ولیّ چنین کسانی در دو دوره‌ی زندگانی این جهانی و آن جهانی است (فصلت، آیه ی۳۱).
البته کسانی که به دنیا می‌چسبند، شاید اموال زیادی داشته باشند (هود، آیه ی۱۵) اما دیگر آخرت خود را فروخته‌اند (بقره، آیه ی۸۶) و برای همین آرزوی رسیدن به بهشت را ندارند. آن‌ها آرزوی زندگی هزار ساله دارند! (جاثیه، آیه ی۲۴) ولی جالب اینجا است که بخشی از عذابشان را در همین دنیا می‌چشند و بخش دیگرش را در جهان آخرت که عذابی سخت‌تر است (رعد، آیه ی۳۴) یعنی همان دنیایی که به آن ایمان ندارند!
چه بوی ریحانی می‌دهد زندگی پاکیزه! بوی ریحان دنیا «وَ الْحَبُّ ذُو الْعَصْفِ وَ الرَّیحان» (الرحمن، آیه ی۱۲) و بوی ریحان آخرت «فَرَوْحٌ وَ رَیحانٌ وَ جَنَّه نَعیم» (واقعه، آیه ی۸۹) حالا بانوی مؤمن که نقش محوری خانواده را به عهده دارد، چگونه می‌تواند زندگی را پاکیزه کند؟ ایمان و عمل صالح، چگونه باید در نهاد خانواده نهادینه شود؟
باز هم دست به سوی قرآن دراز می‌کنیم تا بدانیم به چه چیزهایی باید ایمان داشت؟ خدا، قیامت، فرشتگان، کتاب خدا و پیامبران (بقره، آیه ی۱۷۷) اما نمونه‌ی عمل صالح، بسیار است، از امر به معروف و نهی از منکر گرفته تا انفاق و کارهای خیر و نوع‌دوستانه. همچنین قرآن، زنانی که در برابر شوهرانشان متواضع باشند و در نبود آنان رازها و حقوق همسرشان را پاس بدارند، زنانی صالحه خوانده است. (نساء، آیه ی۳۴)
شوهر، فرزندان، پدر و مادر و بستگان، همه در معرض مدیریت بانوی پاکیزه‌اند. این بانو است که می‌تواند با رعایت حق شوهر، هم عمل صالح انجام دهد، هم او را به انجام عمل صالح دعوت کند. این بانو است که می‌تواند با تربیت دلسوزانه‌ی خود، جرعه جرعه ایمان را در وجود فرزندانش بیافشاند و گوهر عشق و ایمان را در دلشان بپروراند. این بانو است که از لالایی دوشینه تا سرودهای پگاه و نماز و دعا، می‌تواند عطر ریحان پاکیزگی را در خانه بپراکند. احترام به پدر و مادر خود و پدرشوهر و مادرشوهر و دیگر بزرگان، همان احسان و نیکی است که قرآن خواسته و عمل صالحی است که برای رضای خدا انجام می‌گیرد. این زندگی پر از نور و سرور، بوی ریحان می‌دهد که امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: «فإنّ المرأه ریحانه و لیست بقهرمانه»(من لا یحضره الفقیه، ج۳، ح۱۷۲۴، ص۳۰۴)
منبع: حامد عبداللهی؛ نشریه پیام زن؛ اردیبهشت سال ۱۳۹۲؛ شماره ۲۵۴
