نکاح متعه و ازدواج موقت یکی از مسائل اختلافی بین سنی و شیعه است. اهل سنت مدعی هستند که نکاح متعه توسط شخص پیامبر اسلام تحریم شده است. انان می گویند که نکاح متعه در جنگ خیبر از سوی رسول خدا حرام شد. اهل سنت مدعی شده که در کتابهای شیعه نیز از پیامبر اسلام حرمت متعه در کنار حرمت خوردن گوشت الاغ اهلی نقل شده است. علامه عسکری می گوید: حدیثی که از امام علی (علیه السلام) بر حرمت نکاح متعه و خوردن گوشت الاغ اهلی نقل شده فقط در کتابهای صحاح و مسانید اهل سنت وجود دارد. و سند تحریم نکاح متعه در همین حدیث منحصر است. در حالی که تحریم گوشت الاغ اهلی منحصر در این حدیث نیست بلکه در روایات متعدد دیگر که در جنگ خیبر صادر شده نیز وجود دارد که هیچ اشاره ای از تحریم متعه در آنها نمی باشد. و لذا تحریم متعه نساء از طرف رسول الله (صلی الله علیه و آله)در جنگ خیبر موافق با واقع نیست چنان که برخی از علماء به آن تصریح نموده مثل ابن قیم که در کتاب زادالمعاد می گوید: داستان خیبر چیزی نیست که صحابه از زنان یهودی استمتاع کرده باشند و یا از رسول خدا اذن گرفته باشند و هیچ کسی در این غزوه نه از متعه و نه از جواز و حرمت آن چیزی نقل نکرده است. و در جنگ خیبر زن مسلمانی وجود نداشته و اباحه زنان یهودی هنوز ثابت نشده بود بلکه اباحه آنان بعد از حجه الوداع ثابت گردید. ابن حجر نیز در شرح حدیث خیبر می گوید که در غزوه خیبر ظرفی برای متعه زنان نبوده و هیچ تمتعی در این جنگ واقع نشده است و همین خود دلیل بر اشکال این حدیث است.[۱]
افزون بر این در کتابهای معتبر اهل سنت دلایلی وجود دارد که تحریم متعه بوسیله رسول خدا(صلی الله علیه و آله) را نفی می کند بلکه متعه تا اوایل خلافت عمر خلیفه دوم جایز بوده است و بعد از آن ممنوع شده است. اهل سنت ملزم است که در راستای این ادعای خود شان به این احادیث پاسخ درست بدهند:
۱.در صحیح مسلم از ابی نضره نقل شده که گفت: کنت عِنْدَ جَابِرِ بن عبد اللَّهِ فَأَتَاهُ آتٍ فقال إِنَّ بن عَبَّاسٍ و بن الزُّبَیْرِ اخْتَلَفَا فی الْمُتْعَتَیْنِ فقال جَابِرٌ فَعَلْنَاهُمَا مع رسول اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ نَهَانَا عنهما عُمَرُ فلم نَعُدْ لَهُمَا، [۲] یعنی در نزد جابر بن عبدالله بودم که کسی آمد و گفت ابن عباس و ابن زبیر در دو متعه اختلاف دارند؟ جابر گفت ما آن دو را با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) انجام می دادیم و سپس عمر ما را از آن دو نهی نمود و ما هم آنهارا دیگر انجام ندادیم.
- در صحیح مسلم و کتابهای دیگر اهل سنت بر این مطلب تاکید شده که در زمان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) متعه جایز بوده و عمر آن را ممنوع اعلام کرده است. جابر بن عبدالله انصاری می گوید: استمتعنا علی عهد رسول الله(صلی الله علیه و آله) و ابی بکر و عمر حتی نهی عنه عمر فی شأن عمرو بن حریث؛[۳] ما در زمان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و ابوبکر و عمر متعه می کردیم تا اینکه عمر در قصه عمرو بن حریث از آن نهی نمود.
- در سنن بیهقی آمده است … که عاصم از أبی نضره نقل نموده که گفت: قال کنت عند جابر بن عبد الله رضی الله عنهما فأتاه آت فقال بن عباس و بن الزبیر اختلفا فی المتعتین فقال جابر فعلناهما مع رسول الله (صلی الله علیه و آله) ثم نهانا عنهما عمر رضی الله عنه فلم نعد لهما رواه مسلم فی الصحیح عن حامد بن عمر البکراوی[۴]
- در مسند ابی عوانه ذکر شده که أبو المثنى گفت: حدثنی أبی عن شعبه بإسناده تمتعنا مع النبی (صلی الله علیه و آله) المتعتین جمیعا فلما قام عمر نهانا عنهما فلم نعد[۵]؛ یعنی پدرم از شعبه نقل نموده که ما همگی در زمان رسول خدا متعه می کردیم و زمانی که عمر بر خلافت نشست مارا از این کار منع کرد و ما هم بعد از آن از متعه دست برداشتیم.
پی نوشتها
[۱] . سید مرتضى العسکری ، معالم المدرستین، ج ۲ ، ص ۲۶۷ – ۲۶۹، ۱۴۱۰ ق- ۱۹۹۰ م، مؤسسه النعمان للطباعه والنشر والتوزیع ، بیروت ، لبنان.
[۲] . مسلم بن حجاج القشیری، صحیح مسلم، ج۲، ص۹۱۴و ۱۰۲۳، بیروت، دار احیاء التراث العربی، تحقیق : محمد فؤاد عبدالباقی، و صحیح مسلم مع شرح الامام محی الدین نووی، ج۴، ص۱۵۲و ۱۵۳، (باب جواز التمتع)حدیث ۳.۲۳، پاکستان، مکتبه البشری، دوم، ۱۴۳۰ق-۲۰۰۹م.
[۳] . صحیح مسلم مع شح نووی، ج۴ص۳۴۳.
[۴] .بیهقی، احمد بن حسین، سنن بیهقی، ج۷ص۲۰۶، مکه مکرمه، مکتبه دارالباز، ۱۴۱۴ق-۱۹۹۴م.
[۵] . امام ابی عوانه، یعقوب بن اسحاق، مسند ابن عوانه، ج۳ص۳۴، بیروت، دارالمعرفه.
