حارث بن مغيره
يکى از راويانى که در ابلاغ و رساندن اخبار و سخنان انسان ساز امامان معصوم (ع) نقش ممتازى داشت، حارث بن مغيره است. چنان که برخى از نشانه ها گوهاى مي دهد، اين محدث در اواخر سده اول هجرت در شهر تاريخى بصره در خانه مردى به نام مغيره ـ که ظاهراً يکى از معتقدان به اهل بيت: بوده است به دنيا آمد
نامش حارث و کنيه اش ابوعلى است و چون زادگاه او شهر بصره بود، به بصري و همچنين به دليل پيوند با تبار نصربن معاويه، به نصري و نيز چون در بازار مسلمانان به خريد و فروش لباس هاى ساخت هند اشتغال داشت، به «بَياع الزُطّي»[1] اشتهار دارد.
از جزئيات زندگى حارث گزارش روشنى در دست نيست، جز اينکه مي توان گفت زمينه به گونه ى براى او فراهم بود که توفيق يافت تا از جمله نشردهندگان انديشه هاي شيعى باشد.
صحابى امامان
حارث بن مغيره ،عراقى و از شهروندان بصره بود، ولى انگيزه دريافت معارف و آموز هاى ديني، در ژرفى جان او چنان ريشه دار بود که او را به هجرت واداشت و از بصره به سرزمين حجاز ـ مدينه ـ رفت و اين شايستگى را يافت که به محضر سه تن از امامان معصوم راه يابد و ساليان دراز از آن بزرگواران بهره گيرد.
اين راوى از اصحاب و شاگردان حضرت امام محمدباقر، حضرت امام صادق و حضرت امام کاظم(عليهم السلام) است. او همچنين از جناب زيد بن على (عليه السلام) روايت کرده است.[2]
رهاورد اين تلاش ها، ده ها روايتى است که او از اصحاب عصمت(ع) نقل کرده و در جاى جاى کتاب هاى روايى شيعه به چشم مي خورد که در خاتمه به برخى از آنها اشاره خواهد شد.
جايگاه بلند
اين راوى شيعى در پرتوى مکتب امامان:، گام هاي بلندى را در جهت خودسازى و دست يازيدن به قله دانش دين برداشت؛ چنان که اگر او را از چهره هاى برتر حديث شيعه بناميم، سخنى به گزاف نگفته ايم. به سبب اين جايگاه بلند حضرت صادق (عليه السلام)، اصحاب خويش براى دريافت اخبار اهل بيت: را به حارث بن مغيره ارجاع مي داد. به عنوان نمونه، ين روايت را بازگو مي کنيم.
شيخ کشّى در کتاب گران سنگ رجالى خويش گزارش داده است: يونس بن يعقوب، از برجسته ترين راويان شيعي، مي گويد: گروههاى از اصحاب در محضر امام صادق (عليه السلام)حضور داشتيم. آن بزرگوار به اصحاب و ياران خود فرمود: يا براى شما ملجأ و پنهاى نيست؟ مگر برى شما وسيله استراحت و آرامش وجود ندارد که در هنگام ناگاه اين از وظيفه شرعى خود به آن مراجعه کنيد تا قلب و جانتان آرامش يابد؟ چه عاملى شما را از حارث بن مغيره نصرى بازداشته؟ در دريافت اخبار ما، به او رجوع کنيد و از او مسائل خود را بپرسيد.[3]
باز کشّى در ضمن نقل رويت ديگر مي گويد: روزى حضرت امام صادق (عليه السلام)به زيد شحّام فرمود: اي زيد! گويا من درجه و مقام بلند تو را در بهشت نظاره مي کنم و رفيق تو در بهشت، حارث بن مغيره نصرى است.[4]
پايان زندگى
حارث بن مغيره از اصحاب حضرت کاظم (عليه السلام) نيز به شمار مي رود و طبعاً تا سال 148ق هنگام شهادت امام صادق (عليه السلام)، در قيد حيات بوده است و از اين تاريخ به بعد مشخص نيست که در چه زمانى زندگى را بدرود گفته و در کجا مدفون شده است و نيز روشن نيست يا فرزندى هم داشته است؟ هر چند از کنيه اش که ابوعلى است، شايد بشود حدس زد که او صاحب فرزندي به نام على بوده.
پي نوشت ها
[1] . رجال نجاشي، چاپ داورى قم، ص101؛ رجال طوسي، چاپ منشورات رضى قم، ص117 و179؛ لسان الميزان، چاپ مکتبه اعلمي، بيروت، ج2، ص160؛ معجم الرجال، ج4، ص204، شماره2514؛ رجال العلامه المجلسي، مؤسسه اعلمى بيروت، ص182؛ منتهاي المقال، چاپ موسسه آل البيت، ج2، ص320.
[2] . رجال نجاشي، ص101؛ رجال شيخ، ص117 و 179؛ جامع الروات، ج1، ص175؛ مجالس المؤمنين، ج1، ص352؛ رجال علامه حلي، ص55.
[3] . رجال کشي، ج2، ص628، شماره 620.
[4] . همان، ص627؛ رجال العلامة الحلي، ص55؛ تنقيح المقال، ج1، ص247.
