اهل تسنن به نمازهای مستحبی شب‌های ماه مبارک رمضان تراویح می‌گویند که ۲۰ رکعت است. البته عده‌ای در مقدار رکعات تراویح اختلاف دارند که ۲۰ رکعت است، ۱۱ رکعت یا ۱۳ رکعت که برخی گویند در زمان پیامبر ۱۱ رکعت بود ولی آنچه مسلم است بعد از عهد عمر، مردم آن را ۲۰ رکعتی می‌دانند.[۱]
در تاریخچه این نماز در کتاب‌های معتبر اهل سنت چنین آمده است: رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر کس در شب‌های ماه رمضان از روی ایمان، نماز مستحبی را بخواند ] که در اصطلاح اهل تسنن تراویح گفته می‌شود[ گناهان‌شان بخشیده می‌شود. و مردم این نماز را فرادی می‌خواندند و در زمان خلافت ابوبکر و اوائل خلافت عمر نیز چنین بود تا اینکه روزی عمر دید مردم هر کدام در یک قسمت مسجد فرادی نماز مستحبی می‌خوانند، گفت: این مردم اگر با جماعت بخوانند بهتر می‌شود! پس عزم این کار را کرده و آنها را جمع نمود و گفت: به ابی بن کعب اقتدا کنید و شب دیگر وقتی مردم را دید که نماز تراویح را با جماعت می‌خوانند، گفت: «این بدعت، بدعت خوبی است.»[۲]
اینجا سؤالاتی مطرح می شود که باید پاسخ داده شوند:
- از روایات و گفتار علمای اهل تسنن معلوم می‌شود که خود آنها نیز این نماز را جایز نمی‌دانند چنان‌چه بیهقی از علمای بزرگ اهل سنت در روایتی می‌آورد: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: بهترین نماز غیر از نمازهای واجب این است که در خانه به طور فرادی خوانده شود. باز می‌نویسد: کسی از ابن عمر پرسید: آیا نافله رمضان ] تراویح[ را به کسی اقتدا کنم؟ گفت: قرآن خوانده‌ای؟ جواب داد: بلی. ابن عمر گفت: امثال تو به الاغ می‌مانند! نماز را تنها و در خانه بخوان. باز نقل می‌کند: عبدالله بن عمر نمازش را تنها در خانه می‌خواند و وقتی مردم از مسجد می‌رفتند به مسجد رسول الله (صلی الله علیه و آله) می‌آمد و به تنهایی تراویح می‌خواند.[۳] بیهقی در مقدار رکعات تراویح نیز آورده است: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در شب‌های ماه رمضان ۲۰ رکعت به طور فرادی و بدون جماعت می‌خواند.[۴] اهل سنت با این روایات چه معامله ای می کنند و چرا در برابر این روایات فقط به گفته عمر عمل می کنند؟
- مگر خود عمر نگفته که به جماعت خواندن تروایح بدعت است پس چرا عمر باعث به وجود آوردن این بدعت شده است و چرا اهل سنت از این بدعت پیروی می کنند؟
- به چه دلیلی بدعت خوب و بد داریم؟ بدعت ، بدعت است خوب و بد ندارد. آیا این سخن عمر مانند این نیست که کسی بگوید گناه بد و خوب! از این رو ابن حجر از علمای اهل سنت می‌نویسد: اینکه عمر گفت: این بدعت خوبی است و نمی‌توان بدعت را به بدعت ممدوح و مذموم تقسیم نمود. بلکه هر بدعتی نشانه گمراهی و سوختن در آتش جهنم است. و در مقدار رکعات این نماز می‌گوید: با توجه به روایات مختلف که ۱۱، ۱۳ و ۲۰ رکعت می‌داند معلوم می‌شود نماز تراویح با روش امروز که اکثر بر او اتفاق نظر دارند بدعت است و در زمان رسول الله (صلی الله علیه و آله) نبوده و این نمازی است که عمر آن را به وجود آورد و مردم در آن اختلاف دارند که با جماعت خوانده یا فرادی و ما می‌گوئیم این بدعتی در اسلام است و آنچه بهتر است همان است که در عهد رسول الله (صلی الله علیه و آله) بود و عمر هم نگفت این سنت پیامبر است بلکه گفت: بدعت است، و این یعنی مخالفت با سیره پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) .[۵]
پی نوشتها
[۱] . المبار کفوری، تحفه الاحوذی فی شرح الترمذی، ج ۳، ص ۴۴۰؛ رافعی، عبد الکریم؛ فتح العزیز، ج ۴، ص ۲۶۵.
[۲] . بخاری، محمد؛ صحیح البخاری. ج ۲، ص ۲۵۲؛ عسقلانی، ابن حجر؛ فتح الباری، ج ۴، ص ۲۱۸؛ ابن حیان، محمد؛ صحیح ابن حیان، ج ۶، ص ۲۸۵.
[۳] . بیهقی، احمد؛ السنن الکبری، ج ۲، ص ۴۹۴.
[۴] . همان.
[۵] . عسقلانی، ابن حجر؛ سبل الاسلام، ج ۲، ص ۱۰ و ص ۱۷۴.
