بررسی نقش و اهمیت فرزندآوری و جمعیت در اسلام

فرزند، زینت و نور چشم والدین

نگاه به فرزند، تنها نگاه دنیوی نیست. فرزند صالح، هم به درد دنیا می‌خورد هم آخرت. فرزند در دنیا و آخرت، نورچشم است. در دنیا، یار و یاور پدر و مادر است. نگاه مهربانانه فرزند به چهره پدر و مادر، به اندازه عبادت ارزش دارد. او یاد گرفته است به آنها نباید اف بگوید و می‌داند والدین، چه شأن و منزلت بالا و خطیری دارند و اگر سعادت و خوشبختی می‌خواهد، نباید نسبت به والدینش حتی ابراز ناراحتی درونی کند. داشتن چنین فرزندی برای پدر و مادر، سعادت دنیوی است. در صحیفه سجادیه دعاهای زیادی درباره فرزند وجود دارد و یاد می‌دهد نگاهمان به فرزند چگونه باشد. امام سجاد(علیه السلام) می‌فرماید: «خداوندا! این بچه‌ها را یاور من قرار بده و کاری کن که این‌ها دور من بگردند و زینتم باشند و تنهایم نگذارند». امام باقر(علیه السلام) سعادت مرد را آن می‌داند که فرزندانی داشته باشد و از آنها برای احتیاجات روزمره اش کمک بگیرد. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز با تشبیه فرزند به میوه درخت، فرزند را میوه دل می‌نامد و فرزند صالح را، گلی از گلهای بهشت می‌داند.

دعای فرزند، دستورخدا

در کتاب شریف کافی از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که مردی فرزند نداشت، وقتی به مکه رفته و در صحرای عرفات نوجوانی را می‌بیند که همراه دعا کردن، زار زار گریه می‌کند و برای پدر و مادرش دعاها می‌کند، این فرد هم رغبت می‌کند تا فرزند داشته باشد. همچنان که ذکریا، نیز وقتی دید برای حضرت مریم(سلام الله علیها) مائده آسمانی آمده است، همان جا دست به دعا برمی دارد و از خداوند تقاضای فرزند می‌کند. همان طور که می‌دانید دعای فرزند برای پدر و مادر، یکی از دستورهای قرآن است و به فرزندان گفته شده است بگویند «خدایا پدر و مادرم را مشمول رحمتت بگردان، آن چنان که آنها در کودکی مرا تربیت کرده و رشد داده اند». از فواید دیگر ازدواج و فرزند دار شدن، این است که انسان، حق پدر و مادر را بهتر می‌شناسد و قدر آنها را بیشتر می‌فهمد. ازدواج و فرزند دار شدن، باب معرفت را برای انسان باز می‌کند، بدین ترتیب انسان معارف را بهتر درک می‌کند. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «ارث خداوند به بنده مؤمنش، فرزند صالح است تا برایش استغفار کند». در این جمله، نگاه اخروی به فرزند دیده می‌شود.

سبب ثواب و بخشش گناهان

ثواب‌های فرزندآوری و تربیت فرزند، یکی از انگیزه‌هایی است که افراد را به فرزندآوری ترغیب می‌کند. اگر کسی زندگی را فرصتی می‌داند برای جمع آوری زاد و توشه برای آخرتش، بداند که پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «فرزندانتان را گرامی بدارید و ادب آنان را نیکو کنید تا خداوند شما را ببخشد». فرزند و تلاش برای نیکو ادب کردن و تحمل رنجهای شیرین فرزندداری، موجب بخشش گناهان انسان می‌شود. امام صادق (علیه السلام) نیز در این باره از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کردند که حضرت عیسی (علیه السلام) از کنار قبری می‌گذشتند که صاحبش عذاب می‌شد. سال بعد صاحب همان قبر، عذاب نمی‌شد. حضرت علتش را از خداوند سوال می‌کنند و خداوند می‌فرماید: فرزند این مرد، بالغ شد و پس از آن، راهی را اصلاح کرد و به یتیمی جا داد. به خاطر عمل فرزند این مرد در دنیا، پدر از عذاب در برزخ نجات یافت.

عامل شکوفایی عواطف

یکی دیگر از امتیازات داشتن فرزند، این است که با وجود او، عواطف و ابعاد گوناگون انسان شکوفا می‌شود. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «کودکانتان را زیاد ببوسید که به ازای هر بوسه‌ای که به گونه فرزندت می‌زنی، خداوند به اندازه ۵۰۰ سال راه درجه‌ای در بهشت برای تو می‌دهد». شرط محبت کردن به فرزند این است که نیت کنی. این سخن پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) اصلاً تعجبی ندارد، زیرا وقتی قرار است تا ابد در بهشت زندگی کنیم هر چقدر وسعت بدهند باز هم کم است، به همان دلیلی که در روایت آمده است سعادت دنیوی مرد این است که زندگی اش در تنگنا نباشد. گاهی از این نکته غافلیم و توجه نداریم که اگر کسی که یکی دو فرزند داشته و آنها به خانه بخت رفته باشند، دیگر کسی نیست که با بوسیدن و نگاه کردن به فرزندش که عبادت محسوب می‌شود، وسیله ارتقای معنوی اش را فراهم کند.

شادابی خانواده‌های پرجمعیت

در سبک زندگی سنتی ایرانیان و آنچه پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به آن تشویق کرده است، همیشه فرزندی در خانه هست و خانواده‌های پر جمعیت، نگرانی‌ای از تنها شدن ندارند و همیشه نورچشمی هست تا به زندگی نشاط و شادابی بدهد. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) با ترسیم رابطه مستقیم بین فرزندان و والدین، می‌فرماید: «بچه‌ها را دوست داشته باشید و به آنها ترحم کنید. خداوند به اندازه‌ای که به بچه‌ها رحم می‌کنید، به شما رحم می‌کند».

ثواب حسنه با خداست

با وجود نگاه مشفقانه اسلام نسبت به فرزندان، در روایات توجه بیشتری به فرزندان دختر شده است. دختر را حسنه دانسته و ثواب حسنه را خدا می‌دهد. با نگاهی به زندگی علما و بزرگان، می‌بینیم که با تمام مشغله‌هایی که داشته‌اند، از محبت به بچه‌ها غفلت نکرده‌اند. به عنوان مثال امام راحل(ره) وقتی در جماران بچه‌ای گریه می‌کرد عواطفشان متوجه صدای بچه می‌شد.

امام(ره) نقش مادر را در تربیت فرزند، بسیار موثر می‌دانست. عروس ایشان می‌گوید به شوخی به امام (ره) گفتم با این حساب، زن باید همیشه در خانه بماند. با صراحت گفتند: خانه را دست کم نگیرید. در روایت است که پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «جبرییل از خداوند لطیف خبیر خبر آورده است که دختران، مثل میوه درخت هستند وقتی بالغ می‌شوند، اگر ازدواج نکنند مثل میوه‌ای می‌شوند که چیده نشده اند و آسیب می‌بینند». دختر امام(ره) می‌گوید از شیطنت بچه ام، به امام(ره) شکایت کردم. در پاسخ گفتند: «من حاضرم ثوابی را که از تحمل شلوغی فرزندت می‌بری، با تمام ثواب عبادات خودم عوض کنم». این نکته قابل توجهی است که گاهی از ثواب‌هایی که می‌بریم، غافلیم.

در روایت است وقتی خانمی باردار می‌شود، به منزله روزه‌دار، نماز شب خوان و مجاهدی است که با جان و مالش جهاد می‌کند. خداوند متعال مهری به مادر داده است که رنج حاملگی و زایمان را شیرین می‌کند. درباره این گونه سختی‌ها در قرآن، دو آیه داریم، آیه‌ای می‌گوید: «پس از سختی، شیرینی می‌آید». یعنی بچه وقتی از آب و گل بیرون می‌آید نورچشم می‌شود وسختی هایش تمام می‌شود و شیرینی‌هایش به دل می‌نشیند. در باره دوران سختی‌ها نیز خداوند می‌گوید: «به درستی که درسختی ها، شیرینی است». یعنی زنان شیرده از این رنج، لذت می‌برند. این است که همسرانی که فرزند ندارند، با تحمل رنج فراوان و با توسل به هر وسیله ای، تلاش می‌کنند فرزندی بیاورند.

منبع: روزنامه قدس