نکته ی قابل توجه آیه ۲۳ سوره اسراء این است که بیان میکند؛ خداوند ما را به توحید و یکتاپرستی دستور داده و در کنار یکتاپرستی به نیکی به پدر و مادر سفارش کرده است و می‌فرماید: «اگر پدر یا مادر یا هر دو پیر شدند، به آنها کوچکترین تشر، که همان «اف» می‌باشد را نگویید؛ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً»اسراء/۲۳، آنها را تشر نزنید، طردشان نکنید، با آنان به حالت کریمانه سخن بگویید.
«وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانی صَغیراً» اسراء/۲۴
«وَ اخْفِضْ»، همان طور که یک پرنده بال‌هایش را باز میکند و تسلیم فرمان آنها باش، تو نیز برای پدر و مادر بال‌های تواضعت را باز کن،
اصلاح انگیزه‌ها
آیه اسراء / ۲۴ بیان میکند که انگیزه‌های تواضع و احترام گذاشتن نسبت به پدر و مادر باید بخاطر رحمت باشد، گاهی اوقات انسان از باب تواضع می‌گوید: (مامان جون، بابا جون، قربون شما برم) چون می‌خواهد در زیر پرچم تواضعش برود کفش بخرد، دوچرخه بخرد، وام بگیرد، به عبارتی گاه تواضع کردن‌های انسان برای خدا نیست، تواضع میکند که یک چیزی از پدر و مادر بگیرد؛ چون می‌خواهد چیزی بگیرد تواضع میکند.
نکاتی پیرامون آیه:
– «وَ اخْفِضْ»، خدا به پیغمبر می‌گوید: تواضع کن! از این معلوم می‌شود که انسان در هر موقعیتی که هست؛ چه دکتر، چه مهندس، چه وزیر، چه مدیر و یا هر کس دیگری که هست، باید در خود صفت تواضع را بپروراند.
هر چه داریم، از پدر و مادر است!
شخصی در حالی که دست بچه کوچکش را در دست داشت، به یک میدانی رسید. دید که یک معرکه‌گیری معرکه گرفته، پدر ایستاد ببیند چه خبر است؟ بچه گفت: بابا! من هم می‌خواهم ببینم. پدر بچه را بغل گرفت، گفت بابا! من بازم نمی‌بینم، پدر گفت: پایت را بگذار روی دوش من، بچه، پایش را گذاشت روی دوش بابا، دستش را هم داد به بابا، خب بچه که پایش را گذاشت روی دوش بابا، قدش از بابا بلندتر شد، شروع کرد به پایکوبی. بابا گفت: حالا می‌بینی؟ بچه پاسخ داد: بله، می‌بینم، بعد در آخر برنامه رو به پدر کرد و گفت: بابا! من بهتر از تو می‌بینم، من همه چیز را دیدم و تو اصلاً چیزی ندیدی! بعد پدر به او جواب داد که: تو اگر می‌بینی و من نمی‌بینم به خاطر این است که من نردبان تو شده‌ام!
در جوان‌های امروزی گاهی دیده می‌شود که رو به پدر و مادر می‌کنند و بیان می‌کنند که پدر! مادر! تو که لیسانس نداری، من فوق دیپلمم، من فوق لیسانسم، تو چه میدانی؟! سواد که نداری، شما‌ها قدیمی هستید! مای تحصیل کرده را درک نمی‌کنید!
تواضع از روی رحمت و عطوفت باشد؛ «مِنَ الرَّحْمَهِ»، بعد می‌فرماید: اینها تنها کافی نیست؛ غیر از این که خودت این کار را می‌کنی، برایشان دعا هم بکن؛ آن هم دعایی از روی رحمت
اما در حقیقت این را نمی‌فهمند که اگر تو به جایی رسیدی و برای خودت سری در میان سرها شده‌ای، در حقیقت پدر و مادر از خود گذشته‌اند و نردبانی برای رشد و ترقی شما شده‌اند.
– نسبت به پدر و مادر گردن کلفتی نکنید؛ «وَ اخْفِضْ لَهُما»، در مقابل آنها کوتاه بیایید حتی اگر حق با شما باشد.
– تواضع و محبت‌هایمان مصنوعی و ساختگی نباشد؛ «مِنَ الرَّحْمَهِ» بلکه از روی مهر و محبت و رحمت باشد.
– دعای فرزند در حق پدر و مادر مستجاب می‌شود، چرا که خود خداوند دستور به دعا داده و این به این معنا است که این دعا قطعاً مستجاب خواهد شد؛ «وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانی صَغیراً» اسراء/۲۴،(خدایا! رحم کن به پدر و مادر من)
حدیث داریم دعای چند گروه مستجاب می‌شود:
«۱- امام عادل، رهبر عادل دعایش مستجاب می‌شود،
۲- مظلوم، دعای مظلوم مستجاب می‌شود،
۳ـ اولاد صالح برای پدر و مادر، دعای فرزند در حق پدر و مادر مستجاب می‌شود،
۴- دعای پدر و مادر هم در حق فرزند مستجاب می‌شود». (وسائل الشیعه، ج ۵۳، ص۴۶۵)
– زحمات و رنج‌های قدیم پدر و مادر را فراموش نکنیم؛ «کَما رَبَّیانی صَغیراً»
خدا با نیت‌ها کار دارد!
یه راه ساده برای احترام به خدا
«رَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِما فی نُفُوسِکُمْ إِنْ تَکُونُوا صالِحینَ فَإِنَّهُ کانَ لِلْأَوَّابینَ غَفُوراً» اسراء/۲۵، پروردگار شما اعلم است و بهتر می‌داند که در دل شما چه می‌گذرد، خدا بر اساس نیت عمل میکند، خدا می‌داند برای چه درس می‌خوانید؛ درس می‌خوانی که برای جامعه مفید باشی، درس می‌خوانی برای این که مدرک بگیری، درس می‌خوانی برای اینکه پز بدهی!
چرا به پدر و مادر احترام می‌گذاری؛ احترام می‌گذاری که از آنها پولی بگیری، یا…
روز قیامت خداوند به افرادی می‌گوید چه کردید؟! می‌گویند ما جبهه بودیم، خدا و فرشته‌ها می‌گویند: دروغ می‌گویید، تو رفتی جبهه برای این که بگویند: فلانی شجاع است، انقلابی است!
به عده‌ای گفته می‌شود؛ شما چه کردید؟ آقا ما قرآن خواندیم؛ دروغ می‌گویید؛ خواندی تا بگویند خوش صداست!
شما چه کردید؟ در راه خیر پول خرج کردیم، خدا و فرشته‌ها می‌گویند: دروغ می‌گویی، پول خرج کردی تا بگویند فلانی سخاوت دارد و…
پروردگار شما اعلم است و بهتر می‌داند که در دل شما چه می‌گذرد، خدا بر اساس نیت عمل میکند.
اخلاص را فراموش نکنیم!
بسیاری از افراد کارهایی می‌کنند اما در دلشان اخلاص نیست، قرآن می‌گوید: «رَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِما فی نُفُوسِکُمْ»، خدا بهتر می‌داند که در نفس شما چه می‌گذرد، «إِنْ تَکُونُوا صالِحینَ؛ اگر شما آدم‌های صالحی باشید»
هر زمان که برگردید، دیر نخواهد بود! اخلاص به پیشانی نیست!
حال اگر اکنون کمی با خود فکر کردید و دیدید که در حق پدر و مادرتان ظلم کردید و آنان در کنارتان نیستند، دیر نشده و درهای توبه در هر زمانی باز است. بلند شوید ۲ رکعت نماز بخوانید و برای خود و آنان از خداوند مغفرت بخواهید، اگر به لطف خدا در قید حیات هستند برای طول عمرشان دعا کنید و در آستانه ی اتمام سال و ورود به سال جدید، دلها و نیت هایتان را خانه تکانی کرده و با شاخه ی گلی به سوی آنان بروید و هر آنچه کردید را از دل آنان در بیاورید.
اگر یک وقت به پدر و مادر هم توهین کردید، عذرخواهی کنید، قطعاً آنان از شما خواهند گذشت و خداوند که از هر پدر و مادری مهربان تر است نیز خواهد بخشید؛ «فانه کان للاوابین غفوراً».
نتیجه‌گیری
در یک کلام؛ اگر خواهان سعادت دنیا و آخرت هستید، پدر و مادر را از خود راضی نگه دارید.
منبع: مقاله حجت‌الاسلام قرائتی پیرامون احترام به پدر و مادر؛ فرآوری: زهرا اجلال بخش قرآن تبیان
