امامت در قرآن
از آیاتى که به اتفاق شیعه و اهل سنت در شأن امیرمؤمنان على، علیه السلام، نازل شده آیه ۵۵ سوره مائده است که به »آیه ولایت« مشهور شده است؛ در این آیه مى خوانیم: إنّما ولیّکم اللّه و رسوله و الّذین امنوا الّذین یقیمون الصّلوه و یؤتون الزکوه و هم راکعون. جز این نیست که ولى شما خداست و رسول او و مؤمنانى که نماز مى خوانند و همچنان که در رکوعند انفاق مى کنند. در تفسیر »مجمع البیان« در شأن نزول این آیه روایتى نقل شده که شنیدنى است؛ ابوذر غفارى روزى تعدادى از مردم را که به همراه جمعى از یاران رسول خدا، صلّى اللَّه علیه وآله، در کنار زمزم نشسته بودند، خطاب قرار داده و مى گوید: اى مردم! هر کس که مرا مى شناسد که مى شناسد، و هرکس که نمى شناسد من خودم را به او معرفى مى کنم؛ من جندب بن جناده بدرى، ابوذر غفارى هستم، من با این دو [گوشم] شنیدم – کر شوم اگر چنین نباشد – و با این دو [چشمم] دیدم – کور شوم اگر چنین نباشد – که رسول خدا، صلّى اللَّه علیه وآله، مى فرمود: »على [علیه السلام] رهبر و پیشواى نیکان و کشنده کافران است. هر کس او را یارى کند یارى مى شود و هرکس او را خوار و بى پناه کند خوار و بى پناه مى شود.« بدانید روزى از روزها نماز ظهر را با رسول خدا، صلّى اللَّه علیه وآله، در مسجد مى خواندم، مستمندى وارد مسجد شد و از مردم تقاضاى کمک کرد، اما کسى چیزى به او نداد، او دست را به آسمان بلند کرد و گفت: خدایا! تو شاهد باش که من در مسجد رسول خدا تقاضاى کمک کردم ولى کسى چیزى به من نداد. در همین حال على، علیه السلام، که در حال رکوع بود با انگشت کوچک دست راست خود، که انگشترى در آن بود، به او اشاره کرد. مرد مستمند نزدیک آمد و انگشتر را از دست آن حضرت بیرون آورد. پیامبر اسلام، صلّى اللَّه علیه وآله، که در حال نماز بود این ماجرا را مشاهده کرد؛ هنگامى که از نماز فارغ شد. سر به سوى آسمان بلند کرد و چنین گفت: »اى پروردگار من! سینه مرا گشاده گردان و کار مرا آسان ساز و گره از زبان من بگشاى تا گفتار مرا بفهمند و یاورى از خاندان من براى من قرار داده، برادرم هارون را. پشت مرا بدو محکم کن و در کار من شریکش گردان« پس قرآن ناطق را۱ بر او فرستادى که »تو را به برادرت قویدست خواهیم کرد و برایتان حجتى قرار مى دهیم. به سبب نشانه هایى که شما را داده ایم، به شما دست نخواهند یافت.« بار خدایا! م۲ محمد، پیامبر تو و برگزیده تو هستم، سینه مرا براى من گشاده گردان، کار مرا آسان ساز و یاورى از خاندانم، على را، براى من قرار داده و پشت مرا بدو محکم کن!« ابوذر مى گوید: »پیامبر خدا هنوز سخنش را به پایان نبرده بود که جبرئیل از سوى خدا بر او نازل شد و گفت: »اى محمد! بخوان!« گفت: »چه بخوانم؟« گفت: »بخوان: جز این نیست که ولى شما خداست و رسول او و مؤمنانى که نماز مى خوانند و همچنان که در رکوعند انفاق مى کنند«۳٫
پى نوشتها:
۱٫ سوره طه (۲۰)، آیه ۲۵-۳۲٫
۲٫ سوره قصص (۲۸)، آیه ۳۵٫
۳٫ الطبرسى، ابوعلى الفضل بن الحسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج۳، ص۳۴۷-۳۴۶؛ همچنین ر.ک: احقاق الحق، ج۲: ص۴۱۰-۳۹۹؛ الشوکانى، فتح القدیر، ج۲ ص۵۰؛ المتقى الهندى، کنزالعمّال
