آسایش و امنیت، دو نعمت بسیار بزرگى هستند که همگان در زندگى به دنبال آنها می‌باشند و براى دست یافتن به آنها، تلاش فراوانى به کار می‌گیرند. این دو نعمت بزرگ خدادادى که تندرستى و سلامت را نیز در پى خواهد داشت، داراى ارزش فوق‌العاده زیادى است، لیکن متأسفانه تا انسان آنها را در اختیار دارد، قدر نمی‌داند و آن گاه که از دست داد، متوجّه ارزش آنها می‌شود!
پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است: «نِعمتانِ مَکفورَتان: الأمن و العافِیهُ»۱
دو نعمت، مورد غفلت و ناسپاسى و قدر ناشناسى قرار می‌گیرند: امنیت و آسایش و سلامت و تندرستى. حضرت صادق(علیه السلام) هم دو نعمت امنیت و آسایش و تن درستى و صحّت، یعنى سلامت روان و سلامت جسم را، بزرگ‌ترین و بلکه کامل‌ترین و نعمت‌هاى دنیایى دانسته است.۲
راستى، چه چیزهایى این نعمت بزرگ را از انسان می‌گیرد؟ سستى در تحصیل علم و درس خواندن، فریب خوردن از سوى یک دوست ناباب، شکست در امتحان، فقر و تنگدستى، مشکلات خانوادگى، ضعف ایمان، لغزش و فرو غلتیدن در وادى انحراف و گناه و…؟
براى به دست آوردن آسایش و امنیت در زندگى، چه راه‌هایى وجود دارد؟
به طور کلّى، می‌توان دو راه عمده را در نظر گرفت و اقدام نمود:
الف: مسئولیت‌گریزى، روى آوردن به خوشی‌هاى زودگذر و فریب دادن خویشتن و در نتیجه، به دست آوردن آسایش و امنیت نسبى که متأسفانه در مورد جوانانى که آگاهى لازم، راهنماى دلسوز و الگوى مناسب را ندارند، این شیوه چشمگیرتر است! مثلاً براى رهایى از کابوس غم و اندوه و پریشانى، روى آوردن به «قرص‌هاى روان‌گردان» و دواهاى شادى زاست!
پزشکان و محققان علوم زیست‌شناسى، این شیوه را خطرناک، اعتیادآور و سرانجام، مرگ بار اعلام کرده‌اند، طبق آمار سال ۱۳۸۰،بیش از ۴۰ هزار نفر در ایران بدان مبتلا و گروه سنّى ۱۵ تا ۳۵ سال، بیشترین گروه سنّى هستند که آن را مصرف می‌کند.۳
ب: قرآن کریم که آئین‌نامه هدایت همه جانبه است، فرموده: «ألا بِذِکرِ اللّهِ تَطمَئِنُّ القُلُوبُ؛ آگاه باشید که با یاد خد دل‌ها آرامش مى یابد».(سوره رعد، آیه ۲۸) یاد خدا که در قرآن با واژه «ذکر» آمده، علاوه بر یادآورى زبانى و قلبى، یادى است که از یک سو عظمت و جلال خداوند را در برابر انسان نمایان می‌سازد و مسئولیت او را در برابر ذات حق تبیین می‌گرداند و از سوى دیگر، این «یاد» به خاطر قدرت بازدارندگى انسان از لغزش و گناهان و اعتماد و ارتباط با «خداوند جهان هستى» موجب ثبات و آرامش خاطر می‌گردد.
پیامبر اسلام(علیه السلام) نیز یاد واقعى خدا را علاوه بر «ذکر زبانى و قلبى» یاد بازدارنده و سازنده شمرده و می‌فرماید: «وَ لکن إذا وَرَدَ على ما یحرِمُ عَلَیهِ، خافَ اللّهَ عَزَّوجلَّ عِندَه و تَرَکَهُ».۴؛ بلکه «ذکر واقعى خدا» آن است که وقتى انسان در برابر گناه و حرامى قرار گرفت، خدا را در نظر آورد و بترسد و از گناه و حرام خوددارى نماید.
آرامش و امنیت، به طور کامل و همه جانبه از ویژگی‌ها و نعمت‌هاى بهشتى است که بر اساس آیات قرآن کریم نمونه‌هایى از آنها را به مطالعه می‌گذاریم:
۱-به هنگام ورود
قرآن کریم، درباره پرهیزکاران و مؤمنان وارسته و برگزیده‌اى که در پرتو ایمان و خویشتندارى از گناهان، به قلّه بلند انسانیت صعود کرده‌اند و جایگاه آنان در بهشت، باغ‌هاى سبز و خرّم و در کنار چشمه‌‌سارهاى زلال و لذتبخش قرار دارد، می‌فرماید: «اُدخلوها بِسلامٍ آمنین».(سوره حجر، آیه ۴۶)
فرشتگان الهى، به آنان می‌گویند: داخل این باغ‌ها شوید، در سلامت و آرامش و امنیت. در آیه دیگرى می‌فرماید: «اُدخُلوا الجَنَّهَ لا خَوف عَلَیکُم و لا أنتم تَحزَنُونَ؛ داخل بهشت شوید که نه ترس و بیمى برشما وارد می‌شود و نه گرفتار غم و اندوه می‌شوید.(و بلکه در آرامش و شادمانى و امنیت خواهید بود)».(سوره اعراف، آیه ۴۹)
۲-خانه‌هاى پاکیزه
قرآن کریم، در دو آیه، موضوع «خانه‌هاى پاکیزه» را که از نعمت‌هاى بهشتى و پاداش مؤمنان است، مطرح نموده که در یک مورد آن آمده: «وَعَدَ اللّهُ المؤمنین و المؤمناتِ جَناتٍ تَجرى من تَحتِها الأنهارُ خالدینَ فیها وَ مَساکِنَ طِیبَهً فى جَنّاتِ عَدنٍٍ…؛ خداوند به مردان و زنان با ایمان، باغ‌هایى از بهشت وعده داده که نهرها از زیر(درختان) آنها جارى است، جاودانه در آن خواهند ماند و مسکن‌هاى پاکیزه‌اى در بهشت خواهند داشت و رضایت و خشنودى خدا که از همه بالاتر است را دارند و پیروزى بزرگ همین است».(سوره توبه، آیه ۷۲)
خانه‌هاى پاکیزه و بزرگ، یکى از پاداش‌هاى بزرگ الهى به اهل ایمان و یکى از کانون‌هاى بزرگ آسایش و آرامش و امنیت و راحتى آنان خواهد بود.
آرى، براى کسانى که ایمان آورده‌اند و در دنیا اعمال صالح داشته‌اند، پاداش فراوانى است و خانه‌هایى که در اختیار آنان قرار می‌گیرد، داراى آن چنان تجهیزات کاملى است که به منظور آرامش و کامیابى بیشتر و بهره‌مندى از آسایش و لذت بهتر، خانه‌هاى آنان، غرفه‌ها و بالا خانه‌هاى مشرف به منظره‌هاى چشم نواز و لذّتبخش بهشتى نیز دارد و سکونت در آنها، براى آنان آسایش دل نشین و فراوانى به وجود می‌آورد.
قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ هُم فى الغُرفاتِ آمِنُونَ؛ آنان در آن غرفه‌ها و بالاخانه‌ها، آسایش و آرامش دارند».(سوره سبأ، آیه ۳۷)
۳- بر تخت‌هاى زیبا
آسایش و آرامش و امنیتى که براى مؤمنان در بهشت فراهم گردیده، منحصر به بهره‌مندى از خانه‌هاى وسیع و پاکیزه و مجهّز نیست، بلکه آنان گاهى از خانه‌ها قدم بیرون می‌گذارند و در باغ‌هاى باصفا و زیر سایه درختان زیبا و کنار چشمه‌ها و جویبارهاى جان‌نواز که با موسیقى دلنشین خود، وجود آنان را در خلسه‌هاى شادى‌آفرین فرو می‌برد و نسیم پرطراوتى که جسم و جان آنان را نوازش می‌دهد، با همسران خویش به تماشا می‌نشینند و گاهى هم با قدم زدن بر «فرش‌هاى زمرّدین» که در زیر سایه درختان گسترانیده شده، به ناز و کرشمه و خرامیدن می‌پردازند.
قرآن مجید، این فضاهاى آرامبخش و لذّت‌آفرین را این گونه بیان کرده است: «هَم وَ ازواجُهُم فى ظِلالٍ على الأرائکِ مُتّکئونَ…؛ بهشتیان، امروز به (بهره‌بردارى) از نعمت‌هاى خدا مشغول و مسرورند، آنان با همسران خویش، در سایه‌هاى(قصرها و درختان بهشتى) بر تخت‌ها تکیه زده‌اند و براى آنها در بهشت، میوه‌هاى فراوان و لذّتبخش، هر چه بخواهند وجود دارد، و براى آنان سلام و درود الهى است».(سوره یس، آیات ۵۶ ـ ۵۸)
و در جاى دیگر می‌فرماید: «اُدخُلُوا الجَنَّهَ أنتُم وَ أزواجُکُم تُحبَرُوُنَ؛ اى بندگان من! نه ترسى بر شما هست و نه اندوهى، شما با همسران خویش در حالى که در نهایت شادمانى(که آثار آن در چهره‌ها و حرکات و رفتار و قهراً خرامیدن و ناز شما نمایان و همراه است) به بهشت وارد شوید».(سوره زخرف، آیات ۶۸ تا ۷۱)
۴- در اوج آسایش
در بهشت، گرسنگى، تشنگى، برهنگى، رنج، واماندگى، آفتاب آزاردهنده، دلتنگى و فشار زندگى که موجب غم و اندوه و پریشانی‌ها می‌گردد، وجود ندارد و همه ابزارها، وسایل و عواملى که براى بهشتیان در نظر گرفته شده، فراهم گردیده است، تا آنان با خیال راحت، آرامش خاطر و آسایش و امنیتى که در پرتو مصونیت از هر گزندى، جاودانگى زندگى بهشتى را تأمین می‌کند، به سر برند.
قرآن کریم، این ویژگی‌ها و شرایط مناسب را به عنوان پاداش مؤمنان و نیکوکاران در دنیا، به طور خلاصه، این گونه بیان کرده است:
الف ـ «إنَّ لَکَ أن لا تَجُوعَ وَ لا تَعرى، وَ أنَّکَ لاتَظمَؤُا فیها وَ لا تَضحى؛
اى آدم! تو در بهشت راحت هستى و در آن گرسنه نمی‌شوى و برهنه نخواهى شد و نیز در بهشت تشنه نمی‌شوى و حرارت آفتاب آزارت نخواهد داد».(سوره طه، آیات ۱۱۸و ۱۱۹)
ب ـ بندگان مؤمن در بهشت می‌گویند: «حمد و سپاس خدایى را که غم و اندوه را از ما برطرف نمود، به راستى پروردگار ما غفور و شکور است، خدایى که با فضل خویش ما را در این سراى جاویدان جاى داد که در آنجا نه رنج و تعبى به ما می‌رسد و نه گرفتار خستگى و واماندگى می‌شویم».(سوره فاطر، آیات ۳۴ و ۳۵)
ج ـ قرآن کریم، سرنوشت و جایگاه مؤمنان و افرادى را که عمل صالح انجام داده‌اند «جنّات فردوس» معرفى می‌کند و درباره آنان می‌فرماید:
«خالدینَ فیها لا یبغونَ عَنها حِوَلاً؛ آنان در بهشت جاویدان(و با آسایش و امنیت و خاطر آسوده هستند) و هرگز در پى جا و نقل مکان نخواهند بود».(سوره کهف، آیات ۱۰۷ و ۱۰۸)
حافظ شیرازى سروده است:
آسایش دو گیتى تفسیر این دو حرف است بـا دوسـتان مـروّت بـا دشـمنـان مـدارا
نویسنده: احمد صادقى اردستانى
پى‌نوشت‌ها
۱ و ۲- بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۱۷۰؛
۳- روزنامه ایران، ۲۴/۳/۱۳۸۴، شماره ۳۱۶۱، ص ۹؛
۴- سفینه البحار، ج ۲، ص ۲۷۷؛
منبع: بشارت؛ خرداد و تیر ۱۳۸۴؛ شماره ۴۷
