قدردانی از کارگزار شایسته..
و من کتاب له (علیه السلام) إلى عمر بن أبی سلمه المخزومی و کان عاملَه على البحرین، فعَزَلَه، و استعمل نعمانَ بن عجلان الزّرقی مکانَه:
أَمَّا بَعْدُ، فَإِنِّی قَدْ وَلَّیْتُ النُّعْمَانَ بْنَ عَجْلَانَ الزُّرَقِیَّ عَلَى الْبَحْرَیْنِ وَ نَزَعْتُ یَدَکَ، بِلَا ذَمٍّ لَکَ وَ لَا تَثْرِیبٍ عَلَیْکَ، فَلَقَدْ أَحْ…
وظایف و حقوق پیشوا و مردم..
و من کتاب له (علیه السلام) إلى أمَرائه على الجَیش:
مِنْ عَبْدِ اللَّهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ إِلَى أَصْحَابِ الْمَسَالِحِ؛ أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ حَقّاً عَلَى الْوَالِی أَلَّا یُغَیِّرَهُ عَلَى رَعِیَّتِهِ فَضْلٌ نَالَهُ وَ لَا طَوْلٌ خُصَّ بِهِ، وَ أَنْ یَزِیدَهُ مَا قَسَمَ …
اخلاق اجتماعى کارگزاران..
و من کتاب له (علیه السلام) إلى بعض عُمّاله:
أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّکَ مِمَّنْ أَسْتَظْهِرُ بِهِ عَلَى إِقَامَهِ الدِّینِ وَ أَقْمَعُ بِهِ نَخْوَهَ الْأَثِیمِ وَ أَسُدُّ بِهِ لَهَاهَ الثَّغْرِ الْمَخُوفِ. فَاسْتَعِنْ بِاللَّهِ عَلَى مَا أَهَمَّکَ، وَ اخْلِطِ الشِّدَّهَ بِضِغْثٍ مِنَ اللِّینِ، وَ ارْفُقْ مَا …
درس عبرت گرفتن از گذشته..
و من کتاب له (علیه السلام) إلیه أیضا:
أَمَّا بَعْدُ، فَقَدْ آنَ لَکَ أَنْ تَنْتَفِعَ بِاللَّمْحِ الْبَاصِرِ مِنْ عِیَانِ الْأُمُورِ، [فَلَقَدْ] فَقَدْ سَلَکْتَ مَدَارِجَ أَسْلَافِکَ بِادِّعَائِکَ الْأَبَاطِیلَ وَ اقْتِحَامِکَ غُرُورَ الْمَیْنِ وَ الْأَکَاذِیبِ [مِنِ انْتِحَالِکَ] وَ بِانْتِحَالِکَ مَا قَدْ عَ…
عوامل هلاکت امتها..
اشاره:
امام در این نامه بسیار کوتاه و پرمعنا به عوامل هلاکت گروه هایى از اقوام پیشین اشاره مى کند و عامل آن را دو چیز مى شمرد: باز داشتن مردم از حق و تشویق آنها به باطل.
و من کتاب کَتبَه (علیه السلام) لَمَّا استُخلَفَ إلى أمَراء الأجناد:
أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّمَا أَهْلَکَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ أَنَّ…
فراخواندن معاویه به بیعت..
اشاره:
با توجّه به اینکه این نامه در آغاز خلافت ظاهرى امیرمؤمنان على(علیه السلام) و بیعت مردم با آن حضرت نوشته شده هدف از آن این بوده است که از معاویه هرچه زودتر بیعت گرفته شود، زیرا اگر کار به درازا کشد مشکلات مهم ترى در پیش خواهد بود. این نامه پانزدهمین و آخرین نامه اى است که در نهج البلاغه خطاب به معاوی…
ضرورت وفای به عهد و پیمان..
اشاره:
همان گونه قبلا اشاره شد این کلام، متن پیمان نامه اى است که حضرت على(علیه السلام) براى اهل یمن و طایفه ربیعه نگاشته و مفاد آن این است که آنها باید دعوت قرآن را بپذیرند و هرکس آنها را به سوى قرآن فرا خواند اجابت کنند و همه با هم در برابر مخالفان متحد باشند و یکدیگر را یارى دهند و با هیچ عذر و بهانه اى …
امام علی نهج البلاغه: برخورد قاطع با متخلف..
اشاره:
از این نامه مخصوصاً با توجّه به صدر آن، که در تاریخ یعقوبى آمده، استفاده مى شود که «زیاد» قصد خیانت در بیت المال و طفره رفتن از پرداختن تمام خراج را داشت. امام(علیه السلام) از طریق بعضى از «عیون» خود از این امر آگاه شد و این نامه شدیداللحن را براى او نوشت که خراج را باید به طور کامل به بیت المال ب…
رعایت حقوق حیوانات..
وَ لَا تَأْمَنَنَّ عَلَیْهَا إِلَّا مَنْ تَثِقُ بِدِینِهِ رَافِقاً بِمَالِ الْمُسْلِمِینَ، حَتَّى یُوَصِّلَهُ إِلَى وَلِیِّهِمْ فَیَقْسِمَهُ بَیْنَهُمْ؛ وَ لَا تُوَکِّلْ بِهَا إِلَّا نَاصِحاً شَفِیقاً وَ أَمِیناً حَفِیظاً غَیْرَ مُعْنِفٍ وَ لَا مُجْحِفٍ وَ لَا مُلْغِبٍ وَ لَا مُتْعِبٍ. ثُمَّ احْدُرْ…
ویژگى هاى مالک اشتر..
اشاره:
مى دانیم امام(علیه السلام) نامه اى به دست مالک اشتر داد که برنامه عملى و روش کشوردارى را در زمینه هاى مختلف به او آموخت. این نامه به عهدنامه مالک اشتر معروف شده که نامه ۵۳ از نهج البلاغه است و خواهد آمد. نامه هاى دیگرى نیز به اهل مصر ـ در آستانه فرستادن او به عنوان زمامدارى مصر ـ نوشت که یکى از…
هشدار به والی مکه از فتنه معاویه..
اشاره:
این نامه از دو بخش تشکیل یافته است: بخش اوّل هشدارى است که امام(علیه السلام) به قثم بن عباس فرماندار مکّه مى دهد که گروهى از کوردلان و دین به دنیافروشان از سوى معاویه مأموریت یافته اند که در موسم حج اوضاع را به نفع معاویه و به زیان امام(علیه السلام) دگرگون سازند و امام(علیه السلام) تعبیرات جالبى دربا…
توصیه هایی به ماموران مالیات..
اشاره:
امام(علیه السلام) در این نامه به چند نکته مهم اشاره مى فرماید: در بخش اوّل سخن از ثواب زحماتى است که گردآورى کنندگان خراج در این راه متحمّل مى شوند که امام(علیه السلام) به عنوان ذخیره یوم المعاد از آن یاد مى کند. در بخش دوم این نامه درباره رعایت عدالت و محبّت به مردم هنگام گرفتن خراج سفارش اکید مى کند و…
برابری مسلمانان در بیت المال..
اشاره:
عصارهای این نامه ملامت و سرزنش شدید امام(علیه السلام) نسبت به فرماندار دیگرى به نام مصقله بن هبیره شیبانى است، زیرا به خدمت امام(علیه السلام) گزارش داده بودند که او اموال بیت المال را بى حساب و کتاب به قوم و قبیله خود مى دهد. امام(علیه السلام) او را سخت بر این کار ملامت مى کند و نصیحت مى فر…
روش شناسی مناظرات امام حسین (علیه السلام) در جریان قیام عاشورا.
اشاره:
قیام امام حسین (علیه السلام) یکی از مهمترین قیام های حق طلبانه تاریخ بشریت است که حامل درس ها و معارفی سترگ است. امام حسین (علیه السلام) از ابتدای قیام تا لحظه شهادت مناظرات و احتجاج هایی با افراد مختلف داشته اند که بر این مناظرات از لحاظ ساختار، محتوا و اصول اخلاقی، منطقی خاص حاکم بوده است. این ن…
مهرورزی با مردم و دوری از خشم..
و من وصیه له (علیه السلام) لعبد الله بن العباس عند استِخلافه إیّاه على البصره:
سَعِ النَّاسَ بِوَجْهِکَ وَ مَجْلِسِکَ وَ حُکْمِکَ؛ وَ إِیَّاکَ وَ الْغَضَبَ، فَإِنَّهُ طَیْرَهٌ مِنَ الشَّیْطَانِ؛ وَ اعْلَمْ أَنَّ مَا قَرَّبَکَ مِنَ اللَّهِ یُبَاعِدُکَ مِنَ النَّارِ، وَ مَا بَاعَدَکَ مِنَ اللَّهِ یُقَرِّ…
مناظره با خوارج..
اشاره:
خَوارِج، گروهی از سپاه امام علی(ع) در جنگ صفین که علی بن ابیطالب را متهم به کفر کردند و علیه او شوریدند. آنها که به دلیل خروج علیه خلیفه مسلمین، خوارج نامیده شدند، همه کسانی که حکمیت را پذیرفتند و معتقد به کفر علی نبودند، را کافر میشمردند. شعار دادن علیه امام علی در مسجد کوفه، و تهدید وی به قتل…