اهل بیت علیهم السلام در آیینه شعر و ادب

نظام الدین محمود قَمرى اصفهانى.

اشاره: نظام الدین محمود قَمرى اصفهانى (متوفاى ۵۹۹ یا ۶۱۴ ه.  . ق) از سخنوران توانا و گمنام زبان فارسى است که در شعر غالباً (نظام) و گاهى (محمود) تخلص مى کرده است. قَمرى اصفهانى در روزگار اتابکان فارس (۵۴۳.۶۶۳ه.  . ق) مى زیسته و بعضى از آنان را ستوده است. آثار وى بر شیوه سبک خراسانى استوار است و دیوان فعلى اش…

ملا محمّدمحسن فیض کاشانى.

اشاره: ملا محمّدمحسن فیض کاشانى (۱۰۰۷ . ۱۰۹۱ه.  . ق) فرزند رضىّ الدین شاه مرتضى داماد ملاصدرا شیرازى و متخلّص به «فیض» از علماى نامدار شیعى در سده یازدهم هجرى است که در سن ۸۴ سالگى در زادگاه خود شهر کاشان بدرود حیات مى گوید و هم اکنون مزار این عالم بزرگوار زیارتگاه بسیارى از شیفتگان فقه جعفرى و مشتاق…

ابوطالب کلیم کاشانى.

اشاره: ابوطالب کلیم کاشانى (متوفاى ۱۰۳۱ ه.  . ق) از بزرگ ترین غزل سرایان زبان فارسى در عصر صفویه مى باشد که در رواج سبک شعرىِ اصفهانى (هندى) سهم به سزایى داشته است. وى همانند بسیارى از شعراى مطرح دوره صفوى به خاطر بى اعتنایى دربار و دولتمردان به اهل ادب و هنر، رهسپار دیار هند مى گردد و پس از دو سال اقامت د…

میرعلاءالملک مرعشى شوشترى.

اشاره: میرعلاءالملک مرعشى شوشترى (زنده تا ۱۰۷۸ ه.  . ق) فرزند میرسیدنوراللّه مرعشى۱ و برادر میر ابوالمعالى، از علماى بزرگ سده یازدهم هجرى بوده که به تهذیب نفس و خُلق و خوى سلوکى شهرت داشته است۲. وى در هند از محضر پدر بزرگوار خود بهره ها برد، و پس از درگذشت او براى تکمیل معلومات خود به شیراز رفت و پس…

مشتاق اصفهانى.

اشاره: میرسیدعلى مشتاق اصفهانى (۱۱۰۱ . ۱۱۶۹ه.  . ق) از سخنوران توانا و نام آور سده دوازدهم هجرى است که نهضت بازگشت ادبى بیشتر به همت و پایمردى او شکل گرفت و او در واقع قافله سالارى این کاروان ادبى را بر عهده داشت. در انجمنى که به نام وى در اصفهان دایر مى شد (انجمن ادبى مشتاق) شاعران بلند پایه اى همانند: ص…

ملک محمد قمى.

اشاره: مولانا ملک محمّد قمى (متوفاى ۱۰۲۴ ه.  . ق) متخلّص به (ملک) از شعراى پرآوازه نیمه اول سده یازدهم هجرى که به کاروان شعر فارسى در هند پیوسته است. در شرح حال ملک قمى نگاشته اند که وى در آستانه میان سالى از زادگاه خود (قم) به کاشان رفت و پس از مدتى از آنجا رهسپار شهر قزوین شد و مدت چهار سال در آنجا اقامت گزید سپس…

جلال الدین محمد مولوى بلخى.

اشاره: جلال الدین محمّد مولوى بلخى (متوفاى ۶۷۲ ه.  . ق) معروف به مولانا و ملاّى رومى فرزند بهاءالدین محمّد از بزرگ ترین و پرآوازه ترین عرفا و شعراى پارسى گوست که به سال ۶۰۴ ه.  . ق در بلخ به دنیا آمد و در سن ۶۸ سالگى به سال ۶۷۲ه.  . ق در شهر قونیه خرقه هستى تهى کرد و در آرامگاه پدرش به خاک سپرده شد و مز…

ناصرخسرو قبادیانى.

اشاره: حکیم ناصر خسرو قبادیانى (متوفاى ۴۸۱ه. . ق) با کنیه ابومعین و لقب و تخلّص حجّت از پرآوازه ترین چکامه سرایان در قلمرو شعر فارسى است. وى به سال ۳۹۴ ه.  . ق در قبادیان از نواحى بلخ به دنیا آمد و سرانجام در سال ۴۸۱ه.  . ق و در سنّ ۸۷ سالگى در قلعه یمگان . از ولایت بدخشان . جان سپرد. ناصر خسرو در اوان…

محمّد شریف نجیب کاشانى.

اشاره: نورالدین محمّد شریف (نجیب) کاشانى (متوفاى ۱۱۲۳ه.  . ق) ملقب به «فصاحت خان» از شعراى نام آشنا و تواناى سده یازدهم و نیمه اول سده دوازدهم هجرى است. نجیب تا حدود بیست سالگى در زادگاه خود کاشان به سر برده و سپس به همراه افراد خانواده خود به پایتخت آن روز ایران، شهر اصفهان کوچ مى کند و در پیشه بزازى …

فرخ حسین ناظم هروى.

اشاره: ملاّ فرخ حسین (ناظم) هروى (متوفاى ۱۰۸۱ ه.  . ق) فرزند شاه رضاى سبزوارى از سخنوران ممتاز و نکته پرداز خطّه خراسان در سده یازدهم هجرى است.شاه حسین بن محمودى بهارى سیستانى که تذکره خیرالبیان را به سال ۱۰۱۶ ه.  . ق تألیف کرده و در سال هاى ۱۰۳۵ و ۱۰۳۶ ه.  . ق آن را تکمیل کرده درباره ناظم هروى مى نگ…

شیخ بهایى.

اشاره: ظاهراً تاریخ عالم آراى عباسى قدیم ترین منبع تاریخى است که به شرح احوال شیخ بهایى پرداخته است، و مؤلّف آن اسکندر بیک منشى با این نادره علوم معاصر بوده، و در دربار شاه عباس کبیر به شغل منشى گرى اشتغال داشته است و پس از این مأخذ، کتاب سلافه العصر فى محاسن الشعراء بکلّ مصر تألیف سیدصدرالدین على خان م…

شیخ حسن کاشى.

اشاره: مولانا شیخ حسن کاشى (زنده تا ۷۰۸ ه.  . ق) زادگاهش آمل نشو و نماى او در مازندران که به خاطر کاشى بودن جدّ و پدر به کاشانى مشهور است. از چهره هاى شاخص روحانیت شیعى در سده هفتم و هشتم هجرى است، وى را مى توان از زنجیره منقبت خوانان آل الله(علیهم السلام) دانست که در زمانه او مقوله منقبت سرایى از تشخ…

اهل بیت در سروده های سیّد حسن غزنوى.

اشاره: سید حسن غزنوى (متوفاى ۵۵۶ ه.  . ق) ملقب به اشرف الدین، مکنّى به ابومحمّد و معروف به اشرف فرزند محمّد حسینى قزوینى، از شعراى پر آوازه سده ششم هجرى است که در شعر گاهى (حسن) و گاهى (سید) تخلص مى کرده و در دربار غزنویان و سلجوقیان از جاه و جلال خاصى برخوردار بوده، خصوصاً یمین الدوله بهرام شاه (۵۱۱.۵۴…

عصمت بخارایى.

اشاره: خواجه عصمت بخارایى (متوفاى ۸۴۰ ه.  . ق) از شاعران چیره دست سده نهم هجرى است. وى نامش عصمت الله، تخلّص شعرى اش (عصمت)، پدرش خواجه مسعود و زادگاهش بخارا بوده است و بنا به نوشته امیر شیرعلى خان لودى مؤلّف مرآت الخیال نسَب وى به امام جعفر صادق(علیه السلام)مى رسیده۱، و برخى از مورخان نسب او را به جعفر …

فریدالدین عطّار نیشابورى.

اشاره: شیخ فریدالدین عطار نیشابورى (متوفاى ۶۲۷ه.  . ق) با کنیه ابو حامد و تخلّص (عطار) و (فرید) از شاعران بنام و عرفاى پرآوازه سده ششم و نیمه اول سده هفتم هجرى است. وى حدود سال ۵۳۰ ه.  . ق در روستاى کدکن از توابع نیشابور به دنیا آمد و چون پدرش به شغل داروفروشى اشتغال داشت، او نیز همین پیشه را در پیش گ…

محمّدعلى سروش اصفهانى.

اشاره: میرزا محمّدعلى (سروش) اصفهانى (متوفاى ۱۲۲۸ ه.  . ق) ملقّب به شمس الشُّعرا، در شمار بزرگ ترین چکامه سرایان سده سیزدهم هجرى است. وى به سال ۱۲۲۸ ه.  . ق در سِده از توابع اصفهان به دنیا آمد. وى پس از مرگ پدر بانامهربانى برادران خود روبه رو شد و به ناگزیر زادگاه خود را به مقصد اصفهان ترک گفت، و در آنجا…