فرهنگ و تمدن شیعه

توحید صدوق از نگاه تحلیل و نقد

اشاره: دفاع از حریم اعتقادى اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و تلاش براى حفظ و ثبت و ضبط آثار منقول و مأثور از ایشان مسئله ‏اى مهم و درخور عنایتِ ویژه است؛ چرا که با محروم شدن مردم از درک محضر امامان معصوم(ع) و فراگیرى و تعالیم ایشان از یک سو و مرحوم شدن آنانى که موفق به این حضور و استماع بلا واسطه از ایشان بود…

کتاب غرر الحکم و درر الکلم

اشاره: در سینه امیرمؤمنان على ‏علیه السلام حکمت موج مى‏ زد و علم و دانش ـ که جوشیده از سرچشمه وحى الهى و نشأت گرفته از علوم نبوى بود ـ از منطق استوار و بیان شیوایش نمایان بود. او خود مى‏ فرمود: ینحدر عنى السیل ولایرقى إلى الطیر (۱) خطابه ‏هاى رسا و کلام دلربایش، جان‏هاى شیفته را برانگیخت تا سخنان وى را ب…

نگاهى به مبانى مجلسى اول در حدیث و رجال

اشاره: بى تردید آگاهى از مبانى حدیثى محدّثان بزرگ و صاحب شیوه مى تواند نقش مهمى در دانش فقه، پژوهشهاى حدیثى و علوم حدیث داشته باشد. اگرچه در عصر حاضر، اخبارى گرى -که شیوه علماى صاحب نامى چون شیخ حر عاملى (م ۱۱۰۴ق) بوده است شیوه اى کاملاً مردود شناخته شده، امّا ردّ دیدگاه ایشان، نباید مجوزى براى منع دانش…

کتاب شهاب الاخبار

  اشاره: در طول تاریخ کتابهای زیادی درباره احادیث اهل بیت و رسول گرامی اسلام (ص) نگاشته شده است. این کتابها در حوزه های مختلف حدیثی مطالبی را ارائه داده است. یکی از این کتابها کتاب شهاب الاخبار است که در مقاله زیر به معرفی مختصر آن پرداخته شده است.     کتاب شهاب الاخبار، یکى از م…

زندگى و آثار احمد نیریزى کاتب بزرگ قرآن کریم

اشاره: میرزا احمد یا میراحمد نیریزى از بزرگترین نسخ نویسان ۱ و خوشنویسان معروف قرن دوازدهم هجرى (اواخر دوران صفویه) است. میرزا احمد در شهر نیریز فارس ۲ چشم به جهان گشود. در صحیفه سجادیه، که به سال ۱۰۸۷ قمرى کتابت کرده و نخستین اثر شناخته شده او به شمار میآید، نام پدرش را سلطان محمد و لقب خود را شمسالد…

امام على (ع) اولین کاتب قرآن

اشاره: خط، هنر تثبیت ذهنیات است با علائم معهود چشم. احتیاج به حفظ خاطره ها نخستین محرک پیدایى خط در بین اقوام عالم بود، جد انسان اولیه براى حفظ امورى که میخواست سالهاى مدید باقى بماند، ابتدا به رسم صور آنها پرداخت و از این تصویرپردازى روش تصویرنگارى را به وجود آورد۱. این مقاله ابتدا به اقسام خط پردا…

استاد مطهری و نوآوری در علم کلام (قسمت دوم) بخش دوم

اشاره: در سالهای اخیر از سوی متکلمان و دانشمندان ادیان از تکثر گرایی دینی یا پلورلیسم سخن گفته شده که برخی آن را پذیرفته و برخی هم با دلایل آن را مردود شمرده اند. در این مقاله آرا و نظریه های که در باره کثرت گرایی طرح شده، منعکس گردیده و سپس به نظریه استاد مطهری در این مقوله پرداخته شده است. &nbs…

استاد مطهری و نوآوی در علم کلام (قسمت اول)

اشاره: مباحث جدید کلامی که امروزه با عنوان «کلام جدید» از آنها بحث میشود، از دغدغه های مهم انسان معاصر است که پرسش های نوپیدایی را فراروی اندیشمندان دینی قرار داده است. استاد مطهری به عنوان متکلم و متفکری نوآور، آثار ارزشمندی از خود بجای گذاشته است که منابع غنی ای در این عرصه به شمار می رود؛ زیرا ایشان…

امام هادى علیه‏ السلام در مصاف با انحراف عقیدتى

اشاره: دشمنان و جاهلان پیوسته باعث انحراف از را ه مستقیم گردیده و با القا مطالب شبهه انگیز سعی در گمراه نمودن مسلمانان دارند. این روش در صدر اسلام نبز برای مخدوش نمودن عقاید مسلمانان رایج بوده و حتی در زمان رسول گرامی اسلام(ص) برخی از صحابه نیز در انحراف عقاید نقش بازی می کرده اند. پس از رحلت رسول خ…

روش سؤال و جواب در سیره آموزشى معصومان(ع)

اشاره: این مقاله ابتدا نیم نگاهى به اهمیت و جایگاه علم و آموزش، به ‏ویژه آموزش دینی، در سیره معصومان(ع) دارد، پس از آن به بررسى روش سؤال و جواب، اهمیت و جایگاه آن در سیره آنان مى‏پردازد. در ادامه مقاله به بیان اقسام سؤال و جواب و تفاوت این روش با روش پرسش و پاسخ متعارف و روش سقراطى پرداخته و مزیت آن بر…

قرآن ابن بواب

اشاره: اطلاعات بسیار کمى از زندگى ابوالحسن على بن هلال موجود است. از اینکه کجا و کى به دنیا آمده است چشم پوشى میکنیم، ولى بیشتر عمرش را در شیراز و بغداد سپرى کرده است. پدرش هلال نگهبان درها (بواب) و او به این دلیل به نام ابن بواب معروف شده و گاهى اوقات هم به نام «ابن سیترى» که همان معنا را دارد هم نام برد…

تجلى تفکر یکتاپرستى در هنر اسلامى بررسى تزیینات ۷۰ نوع جلد قرآن

اشاره: کار جلدسازى و تزیین جلد از جمله هنرهاى سنتى است که تاریخچه ظهور آن به دوران پیش از اسلام برمى‏ گردد، اما پس از نزول کتاب آسمانى قرآن به‏ دلیل جایگاه رفیع و ارزشمند این کتاب مقدس، هنر جلدسازى - به ویژه تزیین جلدهاى قرآنى - رونقى روزافزون یافته و مسیرى تازه را تجربه کرد. متن حاضر که خلاصه ‏اى است از پ…

تعزیه در هنر نقاشى عامیانه

اشاره: حادثه عاشورا تحولی عجیبی در هنر اسلامی ایجاد نموده و باعث گردیده که اشعار و نقاشی هایی از سوی هنرمندان اسلامی در موضوع عاشورا و کربلا به وجود بیاید. یکی از هنرها، تعزیه عامیانه است که در میان عاشقان امام حسین (ع) به وجود آمده است. در این نوشته به این مسئله پرداخته شده است.     به ی…

هنر دینى

  اشاره: ما تلاشمان در هنرها باید این باشد که اولاً وقتى با زبان فطرت که بین المللى است سخن مى ‏گوییم آن معارف دین را از پرده بیرون بیاوریم و ترسیم بکنیم؛ یعنى معقول را محسوس بکنیم، نه متخیل را محسوس بکنیم. معقول و دلپذیر را محسوس بکنیم، نه موهوم را دلپذیر بکنیم.      جریان حضرت …

مسجد جامع کبیر یزد مجموعه اى ارزشمندى از کتیبه هاى قرآنى

اشاره: مسجد جامع کبیر یزد، یکى از بزرگترین و زیباترین مساجد ایران است که در دوره ایلخانى (قرن هشتم هجرى) بنا شده است. بناى اصلى این مسجد مربوط به قرن ششم هجرى است، اما از ساختمان آن اثرى برجاى نیست ولى به جاى آن در دوره ایلخانى مسجد جامع یزد ساخته شد و در دوره هاى بعدى گسترش یافته و تعمیر، تزئین …

مفهوم معمارى در هنر اسلامى

اشاره: معماری پدیده است که با بشریت همراه است. معماری در دنیا بر مبنای فرهنگها و هنرهای مختلف رنگ و شمایلی خاصی دارد. دین مبین اسلام تحولی مهمی و قابل توجهی را در هنر معماری به وجود آورده است. در این نوشه مختصر به تأثی گذاری اسلام بر هنر معماری اشاره شده است.     خداوند می فرماید…