فرهنگ و تمدن شیعه

شیخ بهائی

محمد بن عزّالدین حسین (۹۵۳ق ـ۱۰۳۱/۱۰۳۰ق) متخلص به بهائی و معروف به شیخ بهائی و بهاءالدین عاملی، فقیه، محدث، حکیم و ریاضیدان شیعه. شیخ بهائی بیش از ۱۰۰ کتاب در زمینه‌های مختلف تالیف کرده است. جامع عباسی و اربعین شیخ بهایی از جمله آثار اوست. آثاری نیز در معماری بر جای گذاشته که منارجنبان اصفهان، تقسیم زا…

سید محمدکاظم بلبل کابلی

سید محمد کاظم بلبل کابلی (۱۲۶۰- ۱۳۲۳ش) که گاه علامه بلبل یا علامه بلبل کابلی هم خوانده می‌شود، عالم و خطیب افغانستانی است که اشعار آیینی او به‌ویژه درباره واقعه عاشورا، به ۲۰ هزار بیت می‌رسد. او نزدیک به ۲۰ سال در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف تحصیل کرد و سپس به افغانستان بازگشت. سید محمدکاظم در سال ۱۲۶۰ش د…

سید اسماعیل بلخی

سید اسماعیل بلخی (۱۲۹۹-۱۳۴۷ش) مشهور به شهید بلخی و علامه بلخی، در حوزه علمیه مشهد به تحصیل علوم اسلامی پرداخت و نقشی جدی در قیام مسجد گوهرشاد داشت. او سپس به زادگاه خود بازگشت و با تشکیل گروه‌هایی از جمله حزب ارشاد، برای اصلاح قانون اساسی و انتخابات مجلس شورای ملی افغانستان تلاش کرد. بلخی را پیشگام …

اَبوطُفَیل عامر بن واثِلَه کِنانی

اَبوطُفَیل عامر بن واثِلَه کِنانی (۳ق-پس از ۱۰۰ق)، صحابی پیامبر(ص)، شاعر و از یاران حضرت علی(ع) بود. وی احادیث معدودی از رسول اکرم(ص) و احادیثی نیز از برخی صحابه مانند خدیجه، معاذ بن جبل و ابن مسعود و نیز امام علی(ع)، امام حسن مجتبی(ع) و امام سجاد(ع) روایت کرده است. ابوطفیل، از یاران محمد حنفیه و پرچمداران…

خُزَیمَه بن ثابِت

خُزَیمَه بن ثابِت، بن فاکه بن ثَعْلَبَه بن ساعده انصاری، اهل مدینه، از قبیله اوس و طایفه بنی خَطْمَه، از اصحاب پیامبر اسلام(ص) و یاران حضرت علی(ع) بود. مادرش، کبْشَه دختر اَوْس، از بنی ساعده بود.[۱] کنیه خزیمه را ابوعماره نوشته‌اند.[۲].از زندگی پیش از اسلام وی خبری در دست نیست. اسلام آوردن خزیمه زمان ا…

طِرِمّاح بن عَدِی الطائی

طِرِمّاح بن عَدِی الطائی (زنده در ۶۰ق)، از یاران امام علی(ع) و امام حسین(ع) و از شاعران شیعه. وی از کوفیانی بود که در عذیب الهجانات با امام حسین (ع) دیدار کرد، و ضمن خبردادنِ شهادت قیس بن مسهر، و آگاه کردن امام از احوال کوفیان، پیشنهاداتی نیز به آن حضرت داد که مورد پذیرش او قرار نگرفت. طرماح سپس با اجازه…

فرزدق

فرزدق همام بن غالب معروف به فرزدق از شعرای مشهور عرب در قرن اول و دوم هجری. قصیده‌ای که به صورت فی‌البداهه در ستایش امام زین العابدین(ع) و در برابر هشام بن عبدالملک سرود، معروف است. فرزدق به خاندان اهل بیت ارادت داشت ولی در عین حال در مدح خلفای اموی نیز شعر می‌سرود و نمی‌توان وی را در ردیف کمیت و دعبل که…

ابن سکیت

یَعْقوب بن اِسْحاق دورَقی اَهْوازی معروف به اِبْن سِکّیت (۱۸۶ق – ۲۴۴ق)، از بزرگان اهل لغت و ادب و از شیعیان ویاران امام جواد(ع) و امام هادی(ع). دلیل نام‌گذاری‌اش به ابن سکیت، سکوت‌های طولانی پدرش بوده است. او از عالمان مهم علم نحو و ادبیات عرب است و مهمترین اثرش اصلاح المنطق نام دارد. وقتی متوکل از ا…

سید مرتضی

علی بن حسین بن موسی (۳۵۵-۴۳۶ق)، معروف به سیدِ مرتضی، شریف مرتضی و علم الهدی، فقیه و متکلم امامی و از شخصیت‌های پرنفوذ اجتماعی شیعی. سید مرتضی مانند پدر و همچنین برادرش سید رضی، مدتی نقیب طالبیان بود و در بغداد زندگی می‌کرد و خلفای عباسی و حاکمان آل بویه به وی احترام می‌گذاشتند. وی همچنین مدتی امیر ا…

دعبل خزاعی

دِعْبِل بْن عَلی خُزاعی (۱۴۸-۲۴۶ق)، شاعر شیعه قرن دوم و سوم هجری. او از اصحاب امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) بوده[۲] و محضر امام جواد(ع) را نیز درک کرده است.[۳] او در زمان حضور امام رضا (ع) در مرو به حضور ایشان رسید. زمانی که به خراسان آمد، قصیده تائیه خود را سروده بود و گفته بود که نباید کسی پیش از امام رضا…

قاضی نورالله شوشتری

فقیه ، متکلم ، مفسر ، محدث ، مورخ ، ادیب ، شاعرایرانی نورالله شریف الدین بن نورالدین محمد شاه بن مندۀ مرعشی حسینی ، اهل شوشتر . پدراو ، سید شریف الدین ، ازشاگردان فقیه معروف ، شیخ ابراهیم بن سلیمان قطیفی ، بود و از او اجازۀ روایت گرفته بود . شریف الدین آثار بسیاری هم داشته است و بنابر این دور ازانتظار نیست ک…

ملا صالح مازندانی (- ۱۰۸۶)

عالم قرن ۱۱ق . حسام الدین ابوالفضائل محمد صالح بن احمد بن شمس الدین . خاستگاه او مازندران بود و برای طلب علم درجوانی به اصفهان رفت و درهمان جا ، که حوزۀ اصلی علم شیعیان در آن زمان بود ، استقرار یافت و این امکان را پیدا کرد تا در درس ملا محمد تقی مجلسی حاضرشود و از او دانش بیاموزد . هوش فراوان و توا…

آشنایی با معروف ترین کتب فلسفی شیعه

 ۱٫مُصارع المُصارع مؤلّف: نصیر الدین محمد بن محمد بن حسین طوسی (۶۷۳ ه‍‍ .ق) معرفی اجمالی کتاب در این کتاب نظرات ابو علی حسین بن عبدالله بن سینا (م ۴۲۸ ه.ق) و ابو الفتح محمد بن عبد الکریم شهرستانی (م ۵۴۸ ه‍‍‍‍..ق) به نقد کشیده شده و جواب و ردّ بعضی از آنها از طرف مؤلّف بیان شده است. خواجه این کتاب را در ر…

نقش شیعه در شکل گیری تفکر اسلامی از نگاه علامه طباطبایی

مقدمه یکی از مباحث بسیار مهم و چالش برانگیز درباره پیشینه و زمینه های فلسفه اسلامی، فهم فلسفه اسلامی در نسبت آن با دین، و سهم دین در شکل گیری این نحو از تفکر است. در این میان سهم فرق مذهبی و کلامی نیز بی تأثیر نمی باشد، زیرا پیروان هر یک از این مذاهب با توجه به فهمی که از اسلام دارند، دست به تفکر می …

جایگاه عقل در فلسفه سیاسی تشیع و نقش آن در نظام سیاسی

 چکیده این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که جایگاه عقل در فلسفۀ سیاسی شیعه چیست و چه نقشی در نظام سیاسی شیعه دارد؟ نویسنده با تبیین ویژگی‌های مهم و کلان عقل در فلسفۀ اسلامی (با رویکرد شیعی)، تأثیر آن را در تدوین نظام سیاسی شیعه نشان داده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که با توجه به اینکه در فلسف…

نقش فلسفه اسلامی در تکوین و تکامل عالم تشیع

 در موضوع چیستی، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی در تکوین عالم تشیع، با دو مولفه اساسی روبرو هستیم که عبارتند از: فلسفه و تاریخ ایرانیِ تشیع و اسلام؛ پرسش از نسبت میان این دو مولفه. در واقع طرح فلسفی این مسئله، هدف اصلی این مقاله است.     باید متذکر شد که مسئله ما تنها رابطه کلی میان فلسفه و اسلام و یا فلس…