فرهنگ و تمدن شیعه

جایگاه هویت شیعی در معماری عصر صفوی

چکیده: صفویه در تاریخ ایران عصر شکوفایی اعتقادات شیعی است. فلسفه و تفکر شیعی در هنر این دوره نمود خاصی دارد و آثار مهمی را به خصوص در اصفهان، به عنوان پایتخت اصلی صفوی بر جای گذارده است. ایران به عنوان کشوری اسلامی با مذهب شیعه مطرح است. بنابراین بررسی هنر صفوی می تواند راهکارهای مناسبی را در راست…

بررسی ارتباطات فضایی مساجد شیعی با تأکید بر عقاید شیعه

انسان شیعی با پایبندی به اصول و عقاید مذهب تشیع، خود را ملزم به رعایت و توجه به آن می دانسته است و لذا معماری مسجد، به دلیل موضوعیت خاص معنوی و روحانی اش، از روح و ماهیت تشیع سرشار است؛ به طوری که در هر دو بعد کالبدی (ایوان، حیاط مرکزی، حوض، ارتباطات فضایی و نحوه ی حرکت و…) وحسی ـ معنوی (نور، رنگ، تز…

بررّسی نقش مذهب شیعه بر هنر و معماری امام‌زادگان ایران

چکیده ساخت مقابر برای بزرگان دینی و سیاسی از دیرباز در جهان مرسوم بوده است. وجود تعداد زیادی از این بناهای آرامگاهی در ایران، اهمّیت ساخت این گونه از ابنیه را در بین ایرانیان یاد‌آور می‌شود. همزمان با ورود اسلام به این کشور، معماری ایرانی و به تبع آن مقبره‌سازی وارد برهه جدیدی از تاریخ خود شد. در ادامه نیز با گست…

تابلوی عصر عاشورا

عصر عاشورا، تابلویی اثر محمود فرشچیان، مشهور‌ترین اثر تجسمی درباره واقعه عاشوراست. موضوع اثر، بازگشت اسب بی‌سوار به سوی خیمه‌ها، پس از شهادت امام حسین(علیه السلام) در عصر عاشورا، و نمایش حزن و اندوه اهل بیت امام در مواجهه با این صحنه است. تابلو عصر عاشورا، چنانکه محمود فرشچیان گفته، در روز عاشورای ۱…

طب الإمام الصادق (علیه‌السلام) (محسن عقیل)

اشاره: طب الإمام الصادق (علیه السلام) (محسن عقیل) تألیف محسن عقیل از جمله کتاب‌هاى طب روایى شیعى است. مؤلف در مقدمه پس از ذکر عنایت و اهتمام امام صادق(علیه السلام) به دانش طب مى‌نویسد: «ممکن است کسى بپرسد هدف از نگارش این‌گونه کتاب‌ها (طب‌هاى روایى) چیست، در حالى که از زمان صدور این روایات قرن‌ها گذشته …

طب الامام الصادق‌

اشاره: «طب الامام الصادق (علیه السلام)»، به زبان عربی ، قسمتی از کتاب «موسوعه الامام الصادق (علیه السلام) » است و مشتمل بر احادیثی است با مضامین پزشکی که از حضرت صادق (علیه السلام) نقل شده است. انگیزه تألیف مرحوم آیت‌الله سید محمدکاظم قزوینی که به گردآوری این کتاب همت نهاده، در این‌باره می‌فرماید: «هذا …

امام صادق علیه السلام و میراث عظیم علمی

اشاره: مطالعهٔ سیره و تاریخ ائمه (علیهم السلام) و توجه به آثار فرهنگی که از اهل بیت پیامبر (علیهم السلام) به ما رسیده است، نشان می دهد آن بزرگواران در تمام رشته های مورد نیاز علوم بشری تبحر داشته و داناترین اندیشمندان عصر خود بوده اند؛ چرا که دانش آنان متصل به علم رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، و آ…

بررسی نقش امامان شیعه (علیهم السلام) در توسعه علوم طبیعی

اشاره:  در تقسیم بندی علوم، دانش هایی چون طب، شیمی، نجوم، فیزیک و مکانیک را که موضوعشان اجسام طبیعی و مادی است، علوم طبیعی می گویند. بشر برای برآوردن نیازهای زندگی و برطرف کردن مشکلات مادی، ناگزیر از آموختن چنین علومی است. از میان این علوم، علم طب و شیمی و نجوم، از اهمیت بیشتری برخوردار هستند؛ زیرا طب ضامن …

نقش امامان شیعه علیهم السلام در توسعه ی علم نجوم

اشاره: علم نجوم، یکی از کهن ترین علوم بشری است. مسلمانان نیز پیش از هر دانش دیگری، به این علم روی آوردند؛ زیرا افزون بر کاربردهای عمومی این دانش در جهان آن روز، عمل دقیق به برخی احکام شریعت چون اعلام وقت نماز و تعیین جهت قبله نیز در گرو احاطه بر این دانش بود؛ از این رو نخستین کتاب هایی که مسلمانان ترج…

پایه گذاری علم شیمی

اشاره: مسلمانان از قرن دوم هجری، به طور رسمی به علم شیمی پرداختند و در امور پزشکی و صنعت از آن بهره بردند. مسعودی از کارایی صنعت کیمیا در صنایع طلا و نقره، ساخت اکسیر، ساخت زئبق، تقطیر و... سخن به میان آورده و از رساله ی کندی در نفی کیمیا و پاسخ رازی به او سخن گفته است. (۱) البته در علم کیمیا، نه اکسیر جو…

جستاری در تاریخ و ادوار فقه سیاسی شیعه

چکیده فقه سیاسی شیعه به دلیل محرومیت شیعیان از دست‌یابی به قدرت سیاسی در تاریخ اسلام، رشد چشمگیری در طول تاریخ نداشته است. با آنکه «فقه امامیه» در مقایسه با «فقه اهل سنت» رشدی فراوان داشته، ادوار مختلفی را پشت سر گذاشته و میراث ارزشمندی را بر جا نهاده است، اما «فقه سیاسی شیعه» چندان فرصت ظهور و برو…

اوج کمال مکتب کلامى شیعه در عصر شیخ مفید

شیخ مفید، فقیه و متکلم شیعى بود که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامى شیعه در عصر او به اوج کمال رسید و مناظراتش با رهبران فرق معتزله و اشاعره نیز معروف بود. ۱۰۹۰ سال پیش در سال ۳۳۸ هجرى قمرى ، محمدبن محمدبن نعمان معروف به شیخ مفید، فقیه و متکلم بزرگ شیعى در حومه شهر بغداد دیده به جهان گشود. وى استا…

برجسته ترین متکلمین شیعه=

برخى از برجسته ترین متکلمین شیعه از صدر اسلام تا قرن چهارم هجرى آغاز علم کلام در اسلام علم کلام، نیز یک علم صد درصد اسلامى است. کلام مربوط است به تحقیق در اصول عقائد اسلامى و دفاع از آنها، اعم از آنکه امر مورد اعتقاد از عقلیات محض باشد مانند مسائل مربوط به توحید و صفات خداوند و یا از نقلیاتى باشد که اعتقاد …

پیشینه، قلمرو و تعریف علم کلام

  تعریف علم کلام علم کلام یا علم اصول دین، یا فقه اکبر، یا علم نظر و استدلال دینى و یا علم توحید و صفات، عبارت از علمى است که به وسیله آن به احوال مبدا و معاد بر طبق قانون اسلام آگاهى مى توان یافت در این تعریف، مقصود از مبدا و احوال آن خداى تعاى و صفات اوست، و علم به آن یعنى علم به وجود او و صفات او ا…

نقش امام رضا (علیه السلام) درتمدن اسلامی (کلام)

 روزگاری که امام رضا (علیه السلام) می زیست مسائل علمی خاص رونق یافته و با امور سیاسی و اجتماعی به هم تنیده بود. با توجه به اینکه امام از نظر سیاسی کاملاً محدود و قیام های اجتماعی علیه حاکمان عباسی رو به فزونی گذاشته و بحران های فکری و سیاسی بر جامعه حاکم بود. عوامل مختلفی در نشاط علمی عصر امام رضا (ع…

تاثیر ممنوعیت تعقل بر تدوین علم کلام در صدر اسلام

یکى از راههاى بحث و بررسى در پیشینه و زمینه هاى ظهور علم کلام در نزد مسلمین، تحقیق در تاریخ صدر اسلام و تأثیر حوادث تاریخى آن دوران و تأثیر آنها بر روند شکل گیرى این علم در دوران اولیۀ خود است. آنچه در ذیل مى آید نظر علامه طباطبایى (رحمه الله علیه) در این باب است. ۱. بحث و استدلال و پیشرفت فرهنگى بش…