فرهنگ و تمدن شیعه

نوآورى هاى شیخ رضى در علم صرف

چکیده علماى شیعه در دانش ادبیات عرب تأثیرات فراوانى ایجاد کرده اند، یکى از این تأثیرات، نوآورى هاى علما در دانش صرف است که توسط شیخ رضى الدین محمدبن حسن استرابادى، معروف به «فاضل رضى» و «شارح رضى» و ملقب به «نجم الائمه» و «رضى الدین»، عالم امامى، ادیب و نحوى شیعى قرن هفتم انجام گرفته است؛ این عالم وارسته ب…

نقش ابن حمزه علوى در علوم بلاغت در کتاب هاى الطراز و الإیجاز

چکیده یکى از دانشمندان بزرگ شیعىِ زیدى مذهب و تأثیرگذار در علوم بلاغت (معانى، بیان و بدیع)، امام المؤید بالله یحیى بن حمزه علوى متوفا ۷۴۹ ق است. او با تألیف دو کتاب ارزشمندِ «الطراز المتضمن لأسرار البلاغه و علوم حقائق الإیجاز» و «الإیجاز لأسرار کتاب الطراز فى علوم حقائق الإعجاز من العلوم البیانیه و الأسرار ال…

آراى مهم و نوآورى هاى ابن حمزه در بلاغت

با توجه به محدودیت نوشتار به برخى از آراى مهم و نوآورى هاى ابن حمزه علوى اشاره مى کنیم. علم فصاحت و بلاغت اول: از آراى مهم ابن حمزه در زمینه فصاحت لفظ، یکى این است که او علاوه بر حسن ذاتى لفظى لفظ و حسن ذاتى معنوى لفظ، حسن جایگاه لفظ را نیز در تحقق فصاحت شرط مى داند. توضیح مطلب این که یک …

نوآورى هاى بلاغى سید على خان مدنى در کتاب ریاض السالکین

چکیده دانشمندان شیعه در علم بلاغت و نوآورى هاى بلاغى نقش آفرین بوده و تأثیرات زیادى در گسترش این علم میان مسلمانان ایفا کرده اند؛ یکى از این دانشمندان، سید علیخان مدنى شیرازى، معروف به ابن معصوم، از دانشمندان بزرگ شیعه است که در علوم ادبى دستى توانا داشته است. وى در کتاب شریف «ریاض السالکین فى شرح صحیف…

گونه شناسى نقش هاى ادیبان شیعی در دانش لغت

نقش ادیبان در دانش لغت، سمت و سوهاى مختلفى دارد و گونه شناسى این نقش هاى جایگاه آنان را در نقشه کلى این دانش روشن مى سازد. نگارندگان بر اساس روش ها و عملکرد لغویان، نقش آنان را به شرح ذیل، توضیح مى دهند: نقش پیدایشى: مراد از این نقش، نقش هاى تأسیسى در دانش لغت است؛ یعنى آن دسته از فعالیت هایى…

نقش ادیبان شیعه در علم عروض (تاسده دهم هجرى)

چکیده عروض یکى از اقسام علوم ادبى است که موضوع آن بحث در وزن و آهنگ شعر است و درباره چگونگى ایجاد وزن، انواع وزن، صحت و سقم آن و برخى از شگردهایى که مخصوص کلام منظوم است بحث مى کند. در اهمیت این علم در این مقال همین بس است که بگوییم کنار عنصر خیال و عنصر معنى، وزن نیز به شعر زیبایى سحرآمیزى مى بخشد و…

نقش عالمان شیعه در پیدایش و گسترش علم عروض

چکیده از گردش و کاوش در کتاب هاى تاریخىِ گذشته و حال این مطلب قابل استنباط است که دانش عروض به معنى میزان الشعر، در تمدن اسلامى به وجود آمد و عالمان شیعى مانند خلیل بن احمد، مبتکر و کامل کننده و اخفش اوسط و ابوعثمان مازنى و صاحب بن عباد و عثمان بن جنى، از گسترش دهندگان و تثبیت کنندگان آن هستند. در …

ادوار علم عروض و نقش عالمان شیعه در هر دوره

علم عروض از بدو تأسیس فراز و فرودهایى را سپرى کرده است. این فراز و فرودها را مى توان به ادوار سه گانه زیر دوره بندى کرد؛ دوره پیدایش، دوره گسترش و دوره تثبیت. منظور از پیدایش، همان دوره اختراع است، که خلیل بن احمد فراهیدى مخترع دانش عروض است؛ منظور از دوره گسترش، توسعه مسائل یا قواعدى است که اخفش اوسط با افزودن…

ادبیات عاشورایی

ادبیات عاشورایی آثاری مربوط به واقعه عاشورا است که در قالب‌ گزارش‌های مکتوب تاریخی، اشعار و مراثی، ادبیات نمایشی و داستانی دسته‌بندی می‌شود. این آثار در طول چهارده قرن پدید آمده است. تاریخچه واقعه کربلا گونه‌ای خاص از ادبیات را موجب شده که از آن به ادبیات عاشورایی یاد می‌شود.[۱] این ادبیات پس از واق…

جامعه المصطفى (صلى الله علیه وآله) العالمیه‏

جامعه المصطفى (صلى الله علیه وآله) العالمیه، نهادى بین المللى با هویت حوزوى است که با هدف گسترش علوم اسلامى و پرورش طلاب غیرایرانى تشکیل شده است. این مرکز در سال ۱۳۸۶ ش، با تلفیق سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور و مرکز جهانى علوم اسلامى با دستور مقام معظم رهبرى حضرت آیت الله خامنه اى (متولد ۱۳…

مراکز تخصصی علوم اسلامی در ایران

مرکز آموزش تخصصى تفسیر و علوم قرآنى مرکز آموزش تخصصى تفسیر و علوم قرآنى، مرکزى غیردولتى و حوزوى است که در سال ۱۳۷۰ ش آیت الله ناصر مکارم شیرازى در قم آن را تأسیس کرد. پایگاه اینترنتى این مرکز را مى توان در نشانى www .matquran .com مشاهده و مطالعه کرد. این مرکز نخستین مرکز تخصصى حوزوى درزمینه تفسیر و علوم قرآ…

مؤسسسات آموزشهای عالی علوم اسلامی در ایران

۱ . مؤسسه آموزشى پژوهشى امام خمینى علامه آیت الله محمد تقى مصباح یزدى مؤسسه آموزشى پژوهشى امام خمینى را با پشتوانه مادى و معنوى مقام معظم رهبرى حضرت آیت الله خامنه اى در سال ۱۳۷۴ ش در قم تأسیس کرد. این مؤسسه مرکزى غیردولتى و غیرانتفاعى و از نهادهاى رسمى حوزه علمیه قم است که شوراى عالى انقلاب اسلام…

نقش مذهب شیعه بر هنر و معماری

بررّسی نقش مذهب شیعه بر هنر و معماری امام‌زادگان ایران     چکیده ساخت مقابر برای بزرگان دینی و سیاسی از دیرباز در جهان مرسوم بوده است. وجود تعداد زیادی از این بناهای آرامگاهی در ایران، اهمّیت ساخت این گونه از ابنیه را در بین ایرانیان یاد‌آور می‌شود. همزمان با ورود اسلام به این کشور، معماری ایرانی و…

رابطه قرآن و هنر

  ابزارهای هنری, یکی از رساترین, بلیغ ترین و کاری ترین ابزار ابلاغ و تبلیغ پیام است در واقع, هنر نیز یک شیوه بیان است, یک شیوه ادا کردن است, منتها این شیوۀ بیان از هر شیوۀ تبیین دیگر, رساتر, دقیق تر, نافذتر و ماندگارتر است ابزارهای هنری، یکی از رساترین، بلیغ‎ترین و کاری‎ترین ابزار ابلاغ و تبلیغ پیام…

آثار هنری و عمرانی اسماعیلیان بُهره هند در عتبات عالیات و زیارتگاه‌های شیعه

این نوشتار، به معرفی اقدامات هنری و عمرانی بُهره‌های داوودی هند در عتبات عالیات عراق و زیارتگاه‌های شیعه در شام و مصر، همچون بازسازی اماکن مقدس و نصب ضریح‌های طلا و نقره می‌پردازد و به اجمال، گونه‌شناسی مکان‌ها و زیارتگاه‌های مورد توجه بهره‌ها و نوع آثار تولید شده و ویژگی‌های کلی آنها را از منظر هنر …

تجلی هنر شیعی

ناممکن بودن تجلی هنر شیعی بدون توجه به تفکرات و اعتقادات «سید عبدالمجید شریف‌زاده» محقق و پژوهشگر پژوهشکده هنر اسلامی حوزه هنری و دبیر علمی نخستین همایش ملی هنر و تمدن شیعی در گفت‌وگو با خبرنگار آیین و اندیشه فارس درباره لزوم پرداختن هنرمندان به حماسه عاشورا بیان کرد: هنرِ هنرمندی که در تفکر اسلامی به وی…