فرهنگ و تمدن شیعه

محمد بن محمد (ابوالخیر فارسی)

    اشاره: تقی الدین محمد بن محمد (درگذشت بعد از ۹۵۷ ق/۱۵۵۰م) مشهور به اَبوالخِیرِ فارسی، منجّم، ریاضی‌دان، ادیب، پزشک و شاعر شیعی متخلص به فهمی. شاگرد میر صدرالدین دشتکی و میر غیاث الدین دشتکی است.   زیست‌نامه در برخی از منابع، نام او محمد تقی یاد شده است.[۱] وی در شیراز می‌زیسته…

ابوعلی مسکویه

اشاره: احمد بن محمد رازی (د ۴۲۱ ق/ ۱۰۳۰ م)، مورخ، فیلسوف، پزشک و ادیب پرآوازه ایرانی می‌باشد.ابوعلی احمد بن محمد بن یعقوب مسکویه رازی ملقب به ابن مسکویه در سال ۳۲۶ هجری در پرندک شهرستان زرندیه متولد شد. در همان کودکی علومِ مقدماتی را فراگرفت، و به سرعت در طبیعیات و الهیات و ریاضیات و طب عالمی سرشناس…

دکتر حسابی فیزیکدان ایرانی

اشاره: استاد دکتر محمود حسابی چهره برجسته علم و فرهنگ معاصر و بنیانگذار فیزیک نوین ایران در سال ۱۲۸۱شمسی از پدر و مادری تفرشی در تهران متولد شد. دکتر حسابی در ۷سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت با تنگدستی و مرارت‌های غربت آغاز و از ابتدا تا پایان تمامی تحصیلات عالیه در میان همشاگردی‌هایی از کشورهای مختلف سپ…

سید ابوالقاسم خوانساری ریاضی

اشاره: سید ابوالقاسم بن محمود خوانساری ریاضی (۱۳۰۹ق، خوانسار-۱۳۸۰ق، گِلگِت پاکستان) از علمای شیعه در قرن چهاردهم قمری بود. او علاوه بر تبحر در علوم دینی، بر حساب، هندسه و جبر نیز تسلط داشت و آثاری در این موضوعات نگاشت. خوانساری نزد ابوتراب خوانساری و آقا ضیا عراقی شاگردی کرد. وی از ابوتراب خوانساری، سی…

شیخ بهائی

اشاره: محمد بن عزّالدین حسین (۹۵۳ق ـ۱۰۳۱ق) متخلص به بهائی و معروف به شیخ بهائی و بهاءالدین عاملی، فقیه، محدث، حکیم و ریاضیدان شیعه عصر صفوی بود. شیخ بهائی بیش از ۱۰۰ کتاب در زمینه‌های مختلف تالیف کرده است. جامع عباسی و اربعین از جمله آثار اوست. آثاری نیز در معماری بر جای گذاشته که منارجنبان اصفهان، تقسی…

انوری ابیوردی

اشاره: اوحدالدّین علی بن محمّد انوری معروف به انوری ابیوردی و «حجّه الحق» از دانشمندان و شاعران ایرانی سده ۶ قمری در دوران سلجوقیان است. انوری، در فلسفه، ریاضیات، نجوم و موسیقی دانشمند بود. او «عیون الحکمه» بوعلی را بازنویسی کرده و در البشارات فی شرح الاشارات ، اشارات او را شرح کرده است. انوری ابیوردی،…

ابوالقاسم فِندِرسکی

اشاره: ابوالقاسم فِندِرسکی، معروف به میرفندرسکی (حدود۹۷۰-۱۰۵۰ق)، حکیم و دانشمند دوره صفوی و از استادان مکتب اصفهان و از معاصران میرداماد و شیخ بهائی بود. وی در هندسه، ریاضیات و کیمیا (شیمی) صاحب‌نظر بود. پدران او از بزرگان سادات استرآباد بودند و جدش میرصدرالدین در ناحیه فندرسک از شهرهای استرآباد صاح…

محمد بن علی ابن شهر آشوب

  اشاره: محمد بن علی بن شهر آشوب سَرَوی مازندرانی(۴۸۸-۵۸۸ق) معروف به ابن شهر آشوب، فقیه، مفسّر، محدّث و عالم بزرگ شیعه در قرن ششم هجری قمری و نویسنده کتاب‌هایی همچون مناقب آل ابی طالب و معالم العلماء.   ولادت و نسب ابن شهر آشوب در سال ۴۸۸ق و بنا بر قولی در سال ۴۸۹ق به دنیا آمد.[۱] عده‌ای…

ابراهیم بن محمد ثقفی کوفی

اشاره: ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال ثقفی اصفهانی معروف به ابن هلال ثقفی، محدّث، فقیه، مورخ و مؤلف شیعه امامی قرن سوم هجری قمری. وی برای تبلیغ تشیع از عراق به اصفهان رفت و در آنجا ماندگار شد. از برجسته‌ترین راویان روایات ثقفی، احمد بن محمد بن خالد برقی و صفّار قمی هستند. بیشتر علمای رجال شیع…

صاحب بن عباد

اشاره: صاحِب بْنِ عَبّاد (۳۲۶-۳۸۵ق)، کاتب و وزیر دولت آل بویه (مؤید الدوله و فخر الدوله)، از دانشمندان شیعه و از ادیبان دو زبان عربی و فارسی. نام وی اسماعیل است؛ اما به «صاحب» مشهور بوده و به «کافی الکفات» نیز ملقب بوده است. مشهورترین کتاب ادبی‌اش «المحیط فی اللغه» است. صاحب به‌ویژه در ری و اصفهان، محافل علمی…

شیخ بهایی؛ «معمار دل»

اشاره: یکی از مهم ترین ویژگی های تاریخ بشریت، ظهور شخصیت هایی است که در گذشت قرون و اعصار، گرد کهنگی بر چهره نام آورشان نمی نشیند و تازه شدن نسل ها آنان را در حافظه تاریخ کمرنگ نمی کند. گویی خاکِ تیره که هر جنبنده ای را در خود می کشد و به فراموشی می برد با برخی انسان ها مرامِ دیگری دارد. بزرگانی که هر …

میرزا احمد نیریزی

اشاره: میرزا احمد نیریزی (زنده در ۱۱۵۱ق)، از خوشنویسان قلم نسخ ایران. در منابع از استاد و شاگرد مستقیمی برای وی یاد نشده است. تذکره‌نویسان شهرت او را در خوشنویسی نسخ به پایه میر عماد در قلم نستعلیق، و درویش عبدالمجید طالقانی در شکسته‌نویسی می‌دانند. آثار وی جنبه مذهبی داشته و بسیاری از آنها در کتابخا…

علیرضا عباسی

اشاره: علی‌رضا عباسی تبریزی ملقب به شاهنواز (درگذشت ۱۰۳۸ ق) خطاط، خوشنویس و شاعر ایرانی دوره صفویه است. قرآن بزرگ کتابخانه آستان قدس رضوی و کتیبه‌های سردر بنای خواجه ربیع در مشهد، کتیبه نوشته های حرم امام رضا(علیه‌السلام) از جمله آثار او است. وی از نزدیکان شاه عباس صفوی بود و لقب شاهنواز توسط شاه عب…

حسین لرزاده

اشاره: حسین لرزاده (۱۲۸۵ - ۱۳۸۳‌ شمسی) از اساتید معماری و نقاشی ایران. معماری و تعمیر حرم امام حسین(علیه‌السلام)، مسجد اعظم قم و آرامگاه فردوسی در توس از آثار اوست. پدر وی استاد محمد لرزاده از معماران نامی دوره‌ اتابک و همکار حاج حسن صنیع الدیوان، معمار اتابکی بود. از یادگارهای استاد محمد لرزاده، ‌م…

حبیب‌الله فضائلی

اشاره: حبیب الله فضائلی (۱۳۰۱-۱۳۷۶ش) روحانی، خوشنویس، شاعر، کاتب و پژوهشگر ایرانی. وی شعبه انجمن خوشنویسان ایران را در اصفهان تأسیس کرد. اطلس خط، قرآن کریم به کتابت فضائلی، گنجینه الاسرار و قصائد عمان سامانی از آثار اوست. قبل از انقلاب اسلامی، اطلس خط به عنوان کتاب سال ایران برگزیده شد.   زندگی‌نامه و …

میر عماد حسنی قزوینی

اشاره: میرعماد حسنی قزوینی (۱۵۵۴-۱۶۱۵ میلادی/ ۹۶۱-۱۰۲۴ ه‍.ق) خوشنویس خط نستعلیق است. میرعماد خود را از سادات حسنی می‌دانست و از این رو امضایش اغلب «میرعماد الحسنی» بود. وی از مشهورترین خوشنویسان تاریخ هنر ایران است که توانست پایه خط نستعلیق را چنان مستحکم نماید که تمام صاحب نظران خطوط اسلامی آن را «عر…