مراکز علمی و فرهنگی شیعه در طول تاریخ

مدرسه چهار باغ

مدرسه چهارباغ اصفهان، مدرسه علوم دینی است که به دستور شاه سلطان حسین صفوی در چهارباغ اصفهان بنا شد. این مدرسه را مدرسه سلطانیه و مادرشاه نیز نامیده‌اند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، این مدرسه به مدرسه امام صادق(ع) تغییر نام یافت. دوره اوج آموزش علمی در این مدرسه در زمان صفویه بود و بعد از آن ر…

مسجد و مدرسه آقابزرگ (کاشان)

مسجد و مدرسه آقابزرگ مسجد و مدرسه‎ای بزرگ در کاشان، منسوب به ملا مهدی نراقی ملقب به آقابزرگ که به هزینه مردی نیکوکار به نام حاج محمدتقی خانبان و پسرش در نیمه قرن ۱۳ق، مقارن با دوران پادشاهی محمد شاه قاجار (متوفی ۱۲۶۴ق) ساخته شده است. محل بنا این مسجد و مدرسه در محدوده تاریخی و بافت قدیمی شهر، مج…

مدرسه آقابابا خان (شیراز)

مدرسه آقا بابا خان مدرسه‌ای در شیراز مربوط به دوره زندیه در کنار مسجد جامع شیراز و بازار وکیل. ساخت این مدرسه به دستور کریم خان زند شروع و با مرگ او، توسط آقاباباخان بارفروشی مازندرانی در سال ۱۲۴۰ تکمیل شد. یکی از مدارس قدیمی و آباد در شیراز که متصل به مسجد وکیل و در جنوب شرقی آن قرار دارد. گوشه غربی این مدرسه، …

مدرسه جده بزرگ (اصفهان)

مدرسۀ جَدِّۀ بُزُرْگ، از مدارس دورۀ صفوی در اصفهان که در ۱۰۵۸ق به دستور حوری نام خانم، جدۀ کوچک شاه عباس دوم (سل ۱۰۵۲-۱۰۷۷ق/۱۶۴۲-۱۶۶۶م) ساخته شده است. صفت بزرگ در نام مدرسه بیانگر وسعت بیشتر آن نسبت به مدرسه‌ای به همین نام (جدۀ کوچک)، اما با وسعتی کمتر در بازار اصفهان است.[۱] مدرسۀ جدۀ بزرگ در زمینی مستطی…

مدرسه علمیه حجتیه

مدرسه علمیه حجتیه (تأسیس ۱۳۲۱ش) از مدارس علوم دینی در قم است. این مدرسه که در مرکز شهر و در نزدیکی حرم حضرت معصومه(س) قرار دارد به دست سید محمد حجت کوه کمره‌ای تأسیس شد. مدرسه حجتیه علاوه بر کاربرد خوابگاهی، دارای مسجد و کتابخانه نیز بود و از مدارس مهم و بزرگ آن زمان به شمار می‌رفت. این مدرسه پس از انقلاب اسل…

مدرسه‌ي صدر بازار يا صدريه

مدرسه‌اي است در مركز «بازار گلشن» يا «بازار جارچي باشي»، در نزديكي دروازه‌ي «اشرف» و در مجاورت «مسجد دارالشفاء» و «بازار نجارها»، كه در يک قرن اخیر از نظر موقعيت علمي و اجتماعي، مهم‌ترين مدرسه‌ي علميه اصفهان به حساب مي‌آمد. اين  مدرسه ، با اراده و همت مرحوم «محمد حسين خان صدر اصفهاني»، صدر اعظم فتحعلی خ…

کتابخانه آستان قدس رضوی

کتابخانهٔ آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین کتابخانه‌های ایران و خاورمیانه است که در شهر مشهد قرار دارد. نخستین بنای جامع و مستقل کتابخانه در سال ۱۳۳۰ ش. در ضلع شمال غربی رواق امام خمینی کنونی ساخته شد. سپس در سال ۱۳۵۶ ش. به ساختمان جدید و وسیعی واقع در طبقه فوقانی موزه آستان قدس رضوی واقع در ضلع شرقی‌‌ …

مکتبة الروضة الحیدریة (نجف)

مَکْتَبَة الرّوضَة الحیدریّة (کتابخانه حرم امام علی) یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین کتابخانه‌های شهر نجف است که در صحن حرم امیرالمؤمنین(ع) قرار دارد. این کتابخانه که به نام‌های دیگر نیز شهرت دارد، از گذشته محل نگهداری کتاب‌های نادر و نسخه‌های خطی از نویسندگان و بزرگان بوده و طی قرون متمادی دچار آسیب …

کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی

کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی،در شهر قم، بزرگترین کتابخانه نسخه‌های خطی ایران و سومین مجموعه نسخه‌های خطی در جهان اسلام به شمار می‌رود. تعداد نسخه‌های خطی این کتابخانه در سال ۱۳۹۳ش، ۶۰۰۰۰ عنوان، مشتمل بر بیش از ۳۱۰۰۰ جلد بوده است. مرقد آیت الله مرعشی نجفی در قسمت ورودی این کتابخانه قرار دارد. تاریخچه هست…

مکتبة الامام امیرالمؤمنین العامة (نجف)

مَکتَبةُ الامام اَمیرُالمؤمنین العامّة (کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین) کتابخانه‌ای عمومی در نجف (عراق) که در سال (۱۳۷۳ق ـ ۱۹۵۳م) توسط علامه امینی تأسیس شد. این کتابخانه دارای بخش‌های مختلفی بوده و توسط هیأت امناء انتخابی اداره می‌شود. تأسیس عبدالحسین امینی (نویسنده الغدیر) در ماه جمادی الاولی سال ۱۳۷۳ق.…

مدرسه علمیه جهانگیرخان (قم)

مدرسه جهانگیرخان یا جانی‌خان از مدارس علمیه حوزوی در شهر قم. این مدرسه که در مقابل مسجد جامع قم قرار دارد، دارای حیاطی کوچک است که بیست حجره آن را احاطه کرده و در جلوی هر حجره، ایوانی است که با مقرنس‌های گچی و آجری و کتیبه‌هایی به نام‌های الله و پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ص) تزیین شده است. در نام م…

مدرسه علمیه نواب

مدرسه علمیه عالی نواب یا مدرسه صالحیه (تأسیس ۱۰۸۶ق از مدارس علمیه مشهور مشهد است که در ضلع شمالی بالا خیابان (نادری سابق و شیرازی فعلی) و در نزدیکی حرم امام رضا قرار دارد. تاریخ تأسیس مدرسه به سال ۱۰۸۶ق بازمی‌گردد و دارای معماری خاص با حجراتی در دو طبقه است. کتابخانه این مدرسه به جهت وجود نسخه‌های خطی از…

حوزه علمیه

حوزه علمیه، نهاد آموزش، پژوهش و تبلیغ دینی شیعیان، متشکل از مجموعه مدارس دینی و مراجع مذهبی که وظایفی آموزشی، پژوهشی و تبلیغی از جمله تربیت و پرورش طُلّاب علوم دینی شیعه را بر عهده دارند. حوزه‌های علمیه شیعه غالبا بر کلّیۀ امور مذهبی و تبلیغات دینی در مناطق شیعه‌نشین نیز نظارت دارند. بخش مهم حوزه علمیه، مد…

حوزه علمیه جبل عامل

حوزه علمیه جبل عامل، مجموعه‌ای از مراکز علمی آموزشی شیعی در برخی شهرها و روستاهای جبل عامل در کشور لبنان، از میانه قرن هشتم تا میانه قرن دهم هجری قمری. مهمترین حوزه‌های علمیه جبل عامل در روستای میس و شهرهای جِزّین، عَیناتا، جُبَع، مَشْغَرَه و کَرَک پایه‌گذاری شده بودند. بیشتر این مراکز علمی وابسته به بنیا…

مدرسه علمیه مروی (تهران)

مدرسه علمیه مروی تهران از اولین مدارس علوم دینی شیعه قرن سیزده و چهارده هجری قمری است. تاریخ بنا در کتیبه، سال ۱۲۳۱ هجری قمری را نشان می‌دهد. مدرسه مروی بزرگ و کوچک، جمعاً به مساحت چهارهزار و پانصد متر مربع به پلاک ۴۷۳۰ در منطقه ۱۲ شهر تهران واقع است. مسجد و مدرسه خان مروی را محمدحسین خان ملقب به فخرالدوله …

حوزه علمیه بغداد

حوزه علمیه بغداد مقارن با تأسیس شهر بغداد در عراق و با شروع امامتِ امام موسی کاظم(علیه السلام) پایه گذاری شد. در بیش از صد سالی که خلفای عباسی تحت سلطه حاکمان شیعه مذهب آل بویه دیگر قدرت چندانی نداشتند با ظهور عالمان تأثیرگذاری مثل ابن جنید، شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی حوزه بغداد به اوج شکوفایی خ…