شیعه و علوم اسلامی

نگاهى به تبلیغ عملى در سیره پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع)

اشاره: تبلیغ در اسلام که به معناى رساندن پیام الهى است باید برپایه شناخت حقایق و مفاهیم اصیل اسلامى استوار باشد که خداوند با نزول قرآن بر پیامبرش آن را تبیین فرموده است.(۱) مبلّغ و خطیب اسلامى که کارش رساندن پیام خدا به مردم است در مرحله اول باید خودش دین شناس باشد و پیام‏هاى الهى را درست بفهمد تا چیزى را که از اسلام …

فقه

اشاره: منظور از فقه، قوانین الزامى و غیر الزامى است که از طرف خداوند متعال براى بشر وضع گردیده است. علم فقه علمى است که از منظرهاى مختلف و متعدد به بررسى این قوانین مى‌پردازد و در پیرامون آن بحث مى‌کند. ارتباط انسان با خودش و با محیط بیرون از او، منشأ نیازهاى متعدد است. طبیعتاً سازماندهى و پاسخ‌گویى به این نیازه…

علم رِجال

 اشاره: علم رجال ، رجال در اصطلاح علم الحدیث به راویان احادیث و کسانى که در سلسله سند روایات قرار دارند اطلاق می شود و دانشى که عهده دار بیان حالات ، اوصاف ، جرح و تعدیل آنان است را معرفه الرجال و یا علم الرجال مینامند. پیدایش علم رجال در تشیع : عوامل و اسبابى که موجب پیدایش علم رجال در اسلام و بویژه…

آثار حدیثى امام خمینى (ره)

اشاره: امام خمینى(ره)، نادره مردى بود که از پسِ قرون و اعصار متمادى پا به عرصه وجود نهاد تا اسلام را در متن جامعه، عینیت بخشد و حکومتى بر پایه فقاهت، بنیان نهد و آواى توحید را در بلنداى عالم مادّى، طنین افکن سازد. او خورشیدى فروزان بود که پس از سالها رخوت و سستى و بى خبرى امّت اسلامى، طلوع کرد و نور وجودش…

تفسیر و تفاسیر شیعه

اشاره: تفسیر در لغت به معنى ایضاح و تبیین است و از این باب است گفته خداوند و لا یاتونک بمثل الا جـئنـاک بـالـحـق و احسن تفسیرا (فرقان، ۳۳) یعنى و هیچ مثلى (از داستانسرائیها) براى تو نمى آورند، مگر آنکه ما براى تو اى محمد آورده ایم در برابر آن به آنچه حق است، با بیان روشنترى که بهتر از آن، محتواى عالى و ارز…

تقدم‌ شیعه‌ در تدوین‌ اخبار

محقّق‌ عظیم‌ و فقیه‌ خبیر عالم‌ عصر أخیر سیدحسن‌ صَدْر در کتاب‌ «تأسیس‌ الشّیعه‌ لعلوم‌ الإسلام‌» می‌فرماید: شیعه‌ اوّلین‌ گروهی‌ بودند که‌ به‌ جمع‌ آثار و اخبار نبوی‌ و سنّت‌ محمّدی‌ در عصر خلفاء نبیّ مختار(علیه‌ و علیه الصّلوه‌ والسّلام‌) پرداختند و در این‌ امر تقدّم‌ داشتند. ایشان‌ در امر کتابت‌ …

تاملى بر حدیث پژوهى در شیعه

مقدمه یکی از دو پایه اصلی تفقّه در دین، سنّت پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) و امامان معصوم (علیهم‌السلام) است و عقل و اجماع هم از این دو پایه نیرو می‎گیرند. حفظ این سنّت و رعایت امانت‎داری در آن برای استمرار حیات دینی مسلمین به مثابه حفظ محیط زیست برای بقاء آدمی است. جلوه اصلی این امانت‎داری التزام ع…

اعتبار و حجیت چهل حدیث (اربعین)

اشاره: نگارش اربعین، پیشینه ای بس دراز دارد و سنت اربعین نویسی، ازقرنهای نخستین تاریخ اسلام آغاز شده است. این سنت، برخاسته ازفرمایش پیامبر گرامی اسلام است که فرمود: من حفظ من امتی اربعین حدیثا مما یحتاجون الیه من امر دینهم،بعثه الله یوم القیامه فقیها عالما. (۱)دانشمندان مسلمان، بر مبنای حدیث فوق، نگار…

جستاری در تاریخ و ادوار فقه سیاسی شیعه

چکیده فقه سیاسی شیعه به دلیل محرومیت شیعیان از دست‌یابی به قدرت سیاسی در تاریخ اسلام، رشد چشمگیری در طول تاریخ نداشته است. با آنکه «فقه امامیه» در مقایسه با «فقه اهل سنت» رشدی فراوان داشته، ادوار مختلفی را پشت سر گذاشته و میراث ارزشمندی را بر جا نهاده است، اما «فقه سیاسی شیعه» چندان فرصت ظهور و برو…

اوج کمال مکتب کلامى شیعه در عصر شیخ مفید

شیخ مفید، فقیه و متکلم شیعى بود که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامى شیعه در عصر او به اوج کمال رسید و مناظراتش با رهبران فرق معتزله و اشاعره نیز معروف بود. ۱۰۹۰ سال پیش در سال ۳۳۸ هجرى قمرى ، محمدبن محمدبن نعمان معروف به شیخ مفید، فقیه و متکلم بزرگ شیعى در حومه شهر بغداد دیده به جهان گشود. وى استا…

برجسته ترین متکلمین شیعه=

برخى از برجسته ترین متکلمین شیعه از صدر اسلام تا قرن چهارم هجرى آغاز علم کلام در اسلام علم کلام، نیز یک علم صد درصد اسلامى است. کلام مربوط است به تحقیق در اصول عقائد اسلامى و دفاع از آنها، اعم از آنکه امر مورد اعتقاد از عقلیات محض باشد مانند مسائل مربوط به توحید و صفات خداوند و یا از نقلیاتى باشد که اعتقاد …

پیشینه، قلمرو و تعریف علم کلام

  تعریف علم کلام علم کلام یا علم اصول دین، یا فقه اکبر، یا علم نظر و استدلال دینى و یا علم توحید و صفات، عبارت از علمى است که به وسیله آن به احوال مبدا و معاد بر طبق قانون اسلام آگاهى مى توان یافت در این تعریف، مقصود از مبدا و احوال آن خداى تعاى و صفات اوست، و علم به آن یعنى علم به وجود او و صفات او ا…

نقش امام رضا (علیه السلام) درتمدن اسلامی (کلام)

 روزگاری که امام رضا (علیه السلام) می زیست مسائل علمی خاص رونق یافته و با امور سیاسی و اجتماعی به هم تنیده بود. با توجه به اینکه امام از نظر سیاسی کاملاً محدود و قیام های اجتماعی علیه حاکمان عباسی رو به فزونی گذاشته و بحران های فکری و سیاسی بر جامعه حاکم بود. عوامل مختلفی در نشاط علمی عصر امام رضا (ع…

تاثیر ممنوعیت تعقل بر تدوین علم کلام در صدر اسلام

یکى از راههاى بحث و بررسى در پیشینه و زمینه هاى ظهور علم کلام در نزد مسلمین، تحقیق در تاریخ صدر اسلام و تأثیر حوادث تاریخى آن دوران و تأثیر آنها بر روند شکل گیرى این علم در دوران اولیۀ خود است. آنچه در ذیل مى آید نظر علامه طباطبایى (رحمه الله علیه) در این باب است. ۱. بحث و استدلال و پیشرفت فرهنگى بش…

زمینه‌هاى آغازین ظهور علم کلام

کلام یکى از علوم اسلامى است ک براى درک و فهم عقاید دین اسلام و دفاع از آن پدید آمده است و مشتغلان به آن را متکلم نامیده اند. در باره علل و زمان پیدایش، وجه تسمیه، تعریف، موضوع، غایت، مبادى، مسائل، روش، حرمت یا وجوب آن، از نظر شرعى، فوق آن با فقه و فلسفه الهى سخن بیار گفته شده، که به راستى شایسته نقل…

نقش شیعه در شکل گیرى تفکر و علوم عقلى و نقلى در اسلام

علوم اسلامى که مرهون تدوین علماء اسلام میباشد به دو بخش عقلیه و نقلیه منقسم می شود علوم نقلیه علومى است که مسائل آنها به نقل متکى است مانند لغت و حدیث و تاریخ و نظایر آنها و علوم عقلیه غیر آنست مانند فلسفه و ریاضیات. تردید نیست که عامل اصلى پیدایش علوم نقلیه در اسلام همانا قرآن کریم میباشد و به استثناء دو…