نقش قرآن در اعتبار روایات
موافقت یا عدم مخالفت با قرآن در دو مقام برای اعتبار روایات موجود کارساز است: یکی، در مقام تشخیص حجیت ذاتی روایات و دیگری، در مقام ترجیح یکی از دو یا چند روایت متعارض. در هر دو مقام روایاتی در دست است که این نقش را برای قرآن کریم بیان کرده است.
۱٫ نقش قرآن در حجیت ذاتی روایات
روایات فراوانی موجود است…
تدوین غریب الحدیث در سده دوم
۱٫ ابوعبیده معمر بن مثنی
ابوعبیده معمر بن مثنی تیمی [د حدود ۲۱۰ ق]، یکی از راویان و لغت شناسان بنام در اوایل عصر عباسی است. وی از موالی تیره تیم از قریش بود و بر اساس منابع به اعتبار نیاکان خاستگاهی ایرانی داشت (ابوعبید ۱۳۸۴ق، ج۱، ص ۳؛ ابن قتیبه ۱۹۶۰م، ص ۵۴۳)، اما باید توجه داشت که نیاکان او ایرانیان یه…
اندیشهی هفت اقلیم و ارزیابی یادکردهای آن در احادیث
چکیده
بنابر یک باور باستانی مشترک میان اقوام گوناگون، زمین مسکون از هفت پاره تـشکیل شـده کـه نمود آن در فرهنگ اسلامی، اندیشهی « هفت اقلیم » بوده است. در حالی که میدانیم شاخصترین الگوها از هفت پاره زمـین سه الگوی ایرانی، هندی و یونانی بوده است، باید اذعان داشت که دست کـم در حد واژه، واژهی…
علم حدیث در دوران آل بویه (۲)
[۳۷] ابوالحسن احمد بن علی بغدادی سورانی
نام: احمد
نام پدر: علی
کنیه و لقب: ابوالحسن
اسم اشهر: بغدادی سورانی
سال و محل تولد: حدود ۳۹۵ ق، سوراء از سرزمین بابل
سال و محل وفات: [ن.م]
مذهب و شریعت: شیعه
رشته ی علمی و تخصص: حدیث
شاگردان: ابن جریر طبری
سرگذشتنامه:
در سوراء یکی از مراکز شیعه در…
علم حدیث در دوران آل بویه (۱)
حدیث در لغت به معنای تازه، جدید و نو است و در اصطلاح دینی به گفته، کارها و تقریر پیامبر یا امامان اطلاق و گاه به آن سنت گفته می شود. خبر، مترادف حدیث است. اثر معمولاً به آنچه از صحابه و تابعان روایت شده، گفته می شود و گاه مترادف احادیث نَبَوی هم بکار می رود. البته در این خصوص، اقوال متفاوت است. گاه …
بررسی اسناد روایت « عرفت الله بفسخ العزائم »
چکیده:
حدیث « عرفت الله بِفَسخِ العَزائم و حَلّ العقود و نَقضِ الهِمَم » منقول از امام علی علیه السلام راهی متمایز از براهین فلاسفه و متکلمان در موضوع خداشناسی در اختیار حق جویان قرار می دهد که همانا تکیه بر ربوبیت الهی و تدبیر امور از ناحیه ی آن ذات مقدس است.
از این حدیث گزارش های مختلفی با اختلاف در عب…
روش شناسی علوم حدیثی
علم الحدیث علمی است که به وسیله آن اقوال، تقاریر و افعال پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و امام (علیه السلام) شناخته می شود. (۱) و چون احادیثی که به ما رسیده شامل سخنان معصومان (علیه السلام) و نیز وسائطی که کلام ایشان را نقل می کنند، می باشد لذا برخی از دانشمندان علم الحدیث چون عزالدی…
سیر تاریخی دانش های حدیثی
اشاره:
مطالعه در پیشینه علوم، نشان میدهد که دانش ها به یکباره شکل نگرفته اند؛ بلکه در گذر زمان و در پرتو علل و عوامل گوناگون به فرهنگ و معارف بشری پیوسته اند. بسا اوقات، رویارویی با یک پرسش و یا برخورد با یک مشکل، زمینه ساز پیدایش دانشی گشته است. بدین صورت که تلاش برای پاسخگویی به یک پرسش یا حل یک مشکل، …
گونهشناسی نامهای کنیهسان برای مطالعه رجال حدیث
اشاره:(۱)
نامهای کنیهسان، یعنی آن دسته از نامهای خاص که از ترکیب «اب» با یک جزء پسین ساخته میشوند، بی تردید، کاوش در کارکرد فرهنگی کنیه در تاریخ جوامع عربی از یک سو و بررسی وجه نامگذاری و تحلیل معنایی نامها از سوی دیگر، گامی مهم در نامشناسی (۲) اسلامی است. در این مقاله، بر پایه اسناد و شواهد تاری…
اقسام علوم حدیث
هریک از این چهار دانش، اگرچه در موضوع (یعنی بحث از حالات و صفات رجال دین) اشتراک دارند، لیکن پرواضح است که جهت و زاویه بحث در هریک، با دیگری تفاوت دارد. از این رو، نقش و تأثیر هرکدام در علوم حدیث، نیز متفاوت خواهدبود.
یادآوری این نکته لازم است که در نوشته های مربوط به علوم حدیث، از مباحث فهرست شناسی و مشیخه …
راه های نفوذ اسرائیلیات در تاریخ اسلام
اسرائیلیات جمع «اسرائیلیه » است که منسوب به «اسرائیل » است. اسرائیل نام دیگر یعقوب (بن اسحاق بن ابراهیم)، جد اعلای یهودیان است. برخی گفته اند: این کلمه، عبری است و از دو جزء «اسر» و «ایل » ترکیب یافته که اولی به معنای «عبد» و دومی به معنای «الله »، یعنی، معادل «عبدالله » در زبان عربی است. (۱) قرآن مج…
اخباری گری پیدایش و پیامدها
اشاره:
اخباری گری در حوزه علوم حدیث شیعه مکتبی است که ظاهرا در برابر اصول گرایی از آن نام برده می شود. گاهی بر حوزه های علمیه شیعه فضای اخباری گری حاکم بوده است. البته در احکام چندان اختلافی هم بین اصول گرایی و اخبار گرایی وجود ندارد اما در طرز استباط احکام اختلاف بین این دو مکتب وجود دارد . در این مق…
نگاهى به دو اثر ارزشمند
سید على نقى میر حسینى
اشاره:
۱ . کلمه الرّسول الاعظم
بدون شک، پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله وسلم، برترین، شایسته ترین و والاترین فرد آفرینش از آغاز تا فرجام خلقت است. او برگزیده خداست؛ خداوند بى همتا براى نجات بشر از جهالت و هدایت آدمیان به نورانیت و انسانیت، او را برگزید و مُهر نبوّت بر بازوى پاک…