شیعه در تاریخ

تاریخ تشیّع در نیشابور

اشاره بدون تردید، هر فرایند فرهنگی همچون فرایندهای اجتماعی و سیاسی، در سیر تحول خود، با عوامل شتاب دهنده یا کاهنده روبه رو می شود که تأثیر محسوس و گاه شگرفی در پیش رفت یا پس رفت فرایند مورد اشاره به همراه دارد. در موضوع این پژوهش نیز به نظر می رسد، یکی از عوامل شتاب زا در سیر تحول مذهب تشیّع در نیشاب…

اولین تکاپوهای تشیع در خراسان

اشاره:  از دیر باز تاکنون ارتباط تشیع و ایران از جمله موضوعات بحث انگیز در میان مورخان و محققان بود و نظریات گوناگون و گاه متضادی در مورد منشا و خاستگاه تشیع و چگونگی و چرایی انتشار آن در ایران، ارائه شده است. مقاله حاضر سعی دارد اولین تماس های ایرانیان (خصوصا اهل خراسان. با تشیع در دو قرن اول هجر…

اندیشه های کلامی شیعه امامی در دوره نخست عباسی

اشاره: مهم ترین رویداد تاریخی عصر اول عباسی کاربرد نیروی «استدلال» از سوی مسلمین است که نهضت ترجمه بدان شدت بخشید. شیعه ی امامی در این دوره اقلیتی بود که با تجهیز فِرق مختلف به نیروی استدلال، در وضعیت نوینی قرار گرفت. اگر چه در این دوره، امامان شیعی شبهات فقهی، کلامی و دینی را پاسخ گو بودند…

امام غایب و مُدعیان دروغین

اشاره: اعتقاد به منجى آخرالزمان یکى از وجوه مشترک تمام ادیان و آیین ها ست. پیروان این ادیان معتقد اند که در زمانى نامشخص فردى از اعقاب پیامبرشان یا آن که خدا در کتاب آسمانى شان وعده داده است ظهور مى کند و دنیا را از داد و برابرى آکنده مى سازد. در کتاب مقدس، مجموعه مزامیر داوود در مزمور ۳۷ و بند ۲۹ آمده است:…

تأثیر مهاجرت علماى جبل عامل بر فرهنگ و اندیشه دینى ایرانیان

اشاره: بررسى علل و عوامل موثر بر مهاجرت علماى جبل عامل به ایران از موضوعات بحث برانگیز در تاریخ فقه شیعه و روند تحولات حوزه‌هاى علمیه و در نتیجه اندیشه دینى در جامعه ایران می‌باشد.این تحقیق در پى پاسخ به این پرسش است که چه عواملى بر روند مهاجرت علماى جبل عامل موثر بود، تنوع فکرى مهاجرین را بررسى نموده، تاثیر…

منابع فکر و فقه سیاسى شیعه در دوره صفوى

 مرورى بر رساله هاى خراجیه مقدمه دیدگاه هاى سیاسى شیعه جز تا این اواخر به صورت متمرکز و منضبط عرضه نشده بود و در گذشته نیز، تنها در میان مباحث مختلف اعتقادى، فقهى، تاریخى و فلسفى، مباحثى در این باره طرح شده بود . از آن جا که شیعیان بحث امامت را اعتقادى مى دانستند، مسائل و مباحث مهمى کلامى - سیاسى خود در ای…

گرایش ایرانیان به تشیع در عصر ایلخانان

اشاره: قرن هفتم هجری میدان بزرگی برای آزمایش علمای شیعه گردید; چرا که رخدادهای ناگهانی و بزرگی در آن به وقوع پیوست که تصور آن مشکل بود. مهم ترین آن ها سقوط خلافت عباسی بود. در این میدان، علمایی همچون خواجه نصیرالدین طوسی، سید بن طاووس و علامه حلی اقدامات مؤثری انجام دادند که رشد و گسترش چشم گیر شی…

مناظرات مذهبی شیعه از آغاز تا عصر شیخ مفید

اشاره: شیخ مفید رئیس متکلمان امامیّه در فضای مکتب بغداد که آکنده از مجادلات و مناظرات کلامی بین مذاهب مختلف اسلامی بود، نشو و نما کرد.(۱) ضرورت چنین فضایی اقتضا می کرد که در دفاع از حریم مکتب تشیّع امامی در برابر مکتب عقل گرای معتزله ی بغداد و بصره و در برابر اشاعره و سایر فرقه های کلامی، به…

نقش و جایگاه امام زادگان در غنی سازی فرهنگ تشیع

اشاره: فرهنگ، دستاورد های معنوی، نامحسوس و غیرمادی انسان را می توان در دو بعد، اصولی و غیر رسمی و تود ه ای تعریف و تحلیل کرد. در حالی که نظام سیاسی نقش مهمی در فرهنگ سازی یک دوران دارد، عامه مردم نیز با ایده ، سلائق و ساز و کار های خود، بخش قابل توجهی از این فرهنگ را شکل می دهند. مقاله حاضر ب…

موقعیت تجاری افریقیه و مغرب و نقش آن در تأسیس خلافت فاطمی

اشاره: فاطمیان پس از دو دهه دعوت و فعالیت سیاسی، مذهبی و نظامی در افریقیه و مغرب در سال ۲۹۷ ه موفق به تشکیل خلافت در قیروان شدند. از عواملی که به تشکیل این حکومت کمک کرد، موقعیت تجاری افریقیه و مغرب بوده است. افریقیه و مغرب دارای مراکز و جاده های بزرگ و مهم بازرگانی بود. وضعیت بازرگانی ویژه آن مناطق، …

نقش فرزندان امام کاظم علیه السلام در گسترش تشیع در ایران

اشاره: درباره شمار فرزندان آن امام همام، اختلاف فراوانی در منابع دیده می شود.  هر یک در جهتی از ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و علمی، سرآمد روزگار خویش و تجسم برجسته ای از ایمان به خدا و گذشت در راه حق و تلاش برای خدمت به مردم و مبارزه با ستم بوده اند، چنان که برخی فرزندان امام برای رهایی مردم …

موقعیت شیعه در عصر شیخ مفید

اشاره: تشیع، تاریخ مظلومیت و غربت را با اشک و خون نگاشته است. بر فراز دار، در حبس های بی حساب، در شکنجه های مدام، در قتل و شکنجه زنان و کودکان، ناله های درد و مقاومت ر، هنوز می توان شنود. هرگز نمی توان آن را اسطوره و افسانه نامید. از تاریخ مسطور، یعنی راوی عیش حاکمان، هیچ گاه نمی توان روایت …

نقش علمای مهاجر ایرانی در ترویج تشیع در لکهنوی هند

اشاره: چندی پس از انقراض حکومت های شیعه قطب شاهیان و عادل شاهیان در سال ۱۰۹۸ق توسط امپراتور گورکانی اورنگ زیب (۱۰۶۸.۱۱۱۸ق) حکومت شیعه دیگری در شمال هند به نام پادشاهی اَوَده به قدرت رسید که پایتخت آن، نخست شهر فیض آباد و سپس لکهنو بود. به علت ضعف مغولان متأخر (گورکانیان)، سادات بارهه که ایرانی بودند، قدرت را د…

نقش موالی در تشیع

اشاره:  یکی از نظریات در مورد آغاز تشیع یا رشد و گسترش آن در قرن اوّل، آن است که موالی از خارج محدوده اسلامی به این گستره وارد شدند و با اهداف خاص خود که اغلب غیر خیرخواهانه نیز بود، محبّت اهل بیت علیه السلام را به عنوان تشیّع برگزیده و با مخلوط کردن آموزه های قلبی خود با این محبّت، این مکتب را به وجود آورد…

نقش حضرت زینب کبری (علیه سلام) در احیای تشیّع

اشاره: زینب (۵ یا ۶ق- ۶۲ق) دختر امام علی(علیه السلام) و حضرت زهرا(سلام الله علیها). بر اساس روایات متعدد، نام‌گذاری حضرت زینب (سلام الله علیها)، توسط پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) صورت گرفت. او به هنگام حضور امیرالمؤمنین(علیه السلام) در کوفه به زنان تفسیر قرآن آموزش می‌داد. زینب همسر عبدال…

نقش دانشمندان بزرگ شیعه در گسترش تشیع

 اشاره: دانشمندان هر دین و مذهبی در انتشار آنچه از آن پیروی می کند نقش اساسی دارند و  عامل حفظ دین و مذهب هستند. دانشمندان مذهب شیعه افزون بر اینکه در گسترش مذهب شیعه نقش اساسی داشته، در حفظ از کیان آن تا حدی تلاش نموده که حتی باعث از دست دادن جان شان شده است. دانشمندان شیعی در معرفی مذهب شیعه بر مبنای …