عدل

گفتارى پیرامون حبط

کلمه حبط به معناى باطل شدن عمل، و از تاثیر افتادن آن است، و در قرآن هم جز به عمل نسبت داده نشده، از آن جمله فرموده: "لئن اشرکت لیحبطن عملک، و لتکونن من الخاسرین" (۱). و نیز فرموده: "ان الذین کفروا و صدوا عن سبیل الله، و شاقوا الرسول، من بعد ما تبین لهم الهدى لن یضروا الله شیئا، و سیحبط اعمالهم، یا ای…

عدالت بشرى و عدالت الهى

ما افراد بشر، فردى از نوع خود را که نسبت به دیگران قصد سوئى ندارد، به حقوق آنها تجاوز نمى کند، هیچ گونه تبعیضى میان افراد قائل نمى گردد، در آنچه مربوط به حوزه حکومت و اراده اوست با نهایت بیطرفى به همه به یک چشم نگاه مى کند، در مناقشات و اختلافات افراد دیگر، طرفدار مظلوم و دشمن ظالم است، داراى نوعى از کمال م…

ریشه طرح مسأله عدل در جوامع از نظر مکاتب مختلف

پیروان برخى مکتبها بطور کلى جریانات اجتماعى را به گونه اى دیگر تعلیل و تحلیل مى کنند. پیروان این مکتبها یک سلسله قالبهاى ساخته و از پیش پرداخته اى دارند و به هر ضرب و زور هست مى خواهند همه حوادث را در آن قالبها بشناسانند. در این گونه مکتبها مسأله تضادهاى طبقاتى و موضع گیریهاى اجتماعى بر اساس برخورداریها…

عدل چیست؟

اولین مسأله ‏اى که باید روشن شود این است که عدل چیست ؟ ظلم چیست ؟  تا مفهوم اصلى و دقیق عدل روشن نشود هر کوششى بیهوده است و از اشتباهات‏  مصون نخواهیم ماند . مجموعا چهار معنى و یا چهار مورد استعمال براى این‏  کلمه هست : الف . موزون بودن : اگر مجموعه ‏اى را در نظر بگیریم که در آن ، اجزاء و ابعاض مخت…

عدالت و جایگاه آن در قرآن

از مهم ترین مباحث موجود در فلسفه سیاسى اصل عدالت است. طرح مسایلى هم چون مبحث عدالت در یک جامعه حاکى از حیات سیاسى و عقلانى آن اجتماع است. چراکه هیچ جامعه زنده و پویایى از طرح این مسایل مستغنى نیست. جامعه اى که این مقولات را مطرح نمى کند، خبر از بى نیازى خود نمى دهد بلکه غفلت و بى دردى و انحطاط خود را آ…

کیفیت به کارگیرى عدل و عفو در حساب اخروى از نظر عقل،‌ قرآن و روایات

در حساب مردم در روز قیامت، ظلم و جورى نیست؛ حساب کسى را از کس دیگر نمی گیرند. «و لا تزرو وازره وزر أخرى '» (آیه ۱۶۴ سوره انعام) و از کسى بدون جهت بازپرسى نمی کنند، و زیاده بر گناه او بر او تحمیل نمى نمایند؛ لیکن ممکن است که در حساب مداقه شود و بر اساس عدل رفتار شود، و البته این نسبت به متعدیان و مجر…

عدل خداوند در دنیا و آخرت

شکل عدل خداوند در این دنیا و آخرت  مساله عدل الهى یکى از اصول بسیار مهم اعتقادى و کلامى است. عدل نیز، همانند توحید، بیانگر یکى از اوصاف الهى است، ولى به دلیل اهمیت و صف ناپذیر آن، جایگاه ویژه اى در مباحث اعتقادى و کلامى یافته است. این اهمیت تا آنجا ست کهاز عدل به عنوان یکى از اصول پنج گانه مذهب و در…

عدالت خداوند از نظر شیعه و سنی

اهل تسنن در مسایل اعتقادی به دو گروه کلی اشاعره و معتزله تقسیم می‌شوند، امّا در میان آنها گروه‌هایی به نام های وهابیت، ماتریدی و اهل حدیث نیز وجود دارند که از جهت مبانی و مسایل اعتقادی با دو گروه معتزله و اشاعره دارای مشترکاتی هستند. اشاعره که امروز اکثر اهل تسنن به آن منتسب است، منکر اصل عدل می باشند نه…

تفاوت عدل و جود

عدالت از ارزش هاى بسیار والا است و حتى ارزش آن بالاتر از جُود است. عدالت رعایت استحقاق ها و عدم تجاوز به حقوق دیگران است؛ اما جود این است که افراد از حقوق خود درگذرند و آن را نثار دیگران کنند. اگر اخلاق فردى ملاک باشد ارزش جود بیش تر از عدالت است؛ چون کمال نفس را نشان مى دهد؛ اما از نظر اجتماعى، عدالت ب…

عدل تکوینی و عدل تشریعی

عدل الهى بر دو قسم است: ۱ـ عدل تکوینى در این قسم از عدالت، سخن در پیرامون وظایف و تکالیف الهى بر بندگان و پاداش روز جزا نیست، بلکه محور بحث در این قسم، نظام آفرینش و اینکه این نظام بر اساس عدل و داد استوار است می‏ باشد. معنى عدل در آفرینش این است که در جهان آفرینش تعادل حکومت می‏ کند و سراپاى جهان مو…

عدل الهى از نظر قرآن کريم

در آيات قرآن کريم، عادل بودن و قيام به عدل بعنوان يک صفت مثبت براى خداوند ذکر شده است يعنى در قرآن تنها به تنزيه خداوند از ظلم و ستم در آيات قرآن قناعت نشده است بلکه به طور مستقيم نيز صفت عدالت براى خداوند اثبات شده است چنانکه مى فرمايد: «شهد الله انه لا اله الا هو و الملائکة و اولو العلم قائما بالقسط؛ خد…

نظرات مختلف درباره رابطه عدل الهى با جبر و اختیار

نظرات مختلف درباره رابطه عدل الهى با جبر و اختیار بحث جبر و اختیار، خود به خود بحث عدل را به میان آورد زیرا رابطه مستقیمى است میان اختیار و عدل از یک طرف، و جبر و نفى عدل از طرف دیگر، یعنى تنها در صورت اختیار است که تکلیف و پاداش و کیفر عادلانه، مفهوم و معنى پیدا مى کند. اگر انسان، آزادى و اختیار نداش…

ارزش و اهمیت مساوات در اسلام

ارزش و اهمیت مساوات در اسلام عدالت یعنى رعایت تساوى در زمینه استحقاق هاى تساوی و همین معناى درستى است و عدل نیز اینچنین مساواتى را ایجاب مى نماید و این چنین مساواتی از لوازم عدل مى باشد. عدالت به این معنى یعنى رعایت استحقاق ها و عطا کردن هر ذى حقى آنچه استحقاق آن را دارد. معنی حقیقى عدالت اجتماعى بشر…

رابطه عدالت و بعثت انبیاء در نظر قرآن

رابطه عدالت و بعثت انبیاء در نظر قرآن مسأله ای‏ در زمینه بعثت پیامبران مطرح است و آن اینکه هدف اصلی از مبعوث شدن پیامبران و به اصطلاح‏ منظور نهایى از ارسال رسل و انزال کتب چیست؟ آخرین سخن پیامبران کدام‏ است؟ ممکن است گفته شود هدف اصلى، هدایت مردم، سعادت مردم، نجات‏ مردم، خیر و صلاح و فلاح مردم است. شک…

اختیار انسان از نگاه احادیث

اثبات اختیار براى انسان در احادیث مساله جبر و اختیار از قدیمى ترین مسائلى است که در میان دانشمندان مطرح بوده گروهى طرفدار آزادى اراده انسان، و گروهى طرفدار جبر بوده اند و هر کدام دلائلى براى اثبات مقصد خود ذکر کرده اند. ولى جالب این است که هم جبریین و هم طرفداران اختیار در عمل اصل اختیار و آزادى اراده را…

اعمال خیر غیر مسلمانان از نظر عدل الهى

اعمال خیر غیر مسلمانان از نظر عدل الهى یکى از مسائلى که در بحث " عدل الهى " مورد گفتگو قرار مى گیرد مسأله " اعمال خیر غیر مسلمانان " است. امروز این سؤال در میان طبقات مختلف از جاهل و عالم و بیسواد و تحصیلکرده مطرح است که آیا کارهاى خیر افراد غیرمسلمان مقبول است یا غیر مقبول، اگر مقبول است پس چه فرق مى…